Orijinal–Eşdeğer Parça Tartışması: Onarım Kalitesi Değer Kaybını Nasıl Etkiler?

Giriş: “Parça Kalitesi” Neden Değer Kaybının Kalbinde?

İkinci el araç piyasası tek bir şeye aşırı hassastır: güven. Alıcılar, “kazalı-onarılmış” etiketi gördüklerinde, sadece onarımın varlığına değil, nasıl yapıldığına bakar. Orijinal parça mı kullanıldı, eşdeğer mi? Boya kalınlığı homojen mi, panel aralıkları simetrik mi, far ayarı ve ADAS (şerit takip, radar, kamera) kalibrasyonları doğru mu? İşte bu detaylar, onarım kalitesinin özetidir ve doğrudan değer kaybı tutarını şekillendirir.

Değer kaybının mantığı basittir: “Hasarsız rayiç – onarım geçmişi dikkate alınmış pazar değeri.” Ancak bu fark sabit değildir. Onarım kalitesi yükseldikçe, ikinci elde uygulanan iskontu daralır; kalite düştükçe genişler. “Orijinal–eşdeğer parça” tartışması, işte bu iskontuya doğrudan etki eden ana kaldıraçtır.

Temeller: Değer Kaybı ve Onarım Kalitesi Arasındaki Bağ

Değer kaybı, onarım sonrası araç “yürür” hale gelse bile hasar kaydı nedeniyle oluşan piyasa indirimidir.
Onarım kalitesi, bu indirimin derecesini belirler; kaybı sıfırlamaz. Çünkü alıcı için kazanın fiilen yaşanmış olması başlı başına risk sinyalidir.
Kozmetik (lokal boya, küçük parça değişimi) ile yapısal (şasi, podye, direk, airbag) hasar aynı sepet değildir. Yapısal müdahale varsa, parça kalitesi + işçilik kalitesi bile iskontuyu ancak sınırlı daraltır.

Kısacası: İyi onarım = daha düşük değer kaybı; kötü onarım = daha yüksek değer kaybı. Ancak “iyi onarım = sıfır kayıp” değildir.

Orijinal Parça vs. Eşdeğer Parça: Kavramlar ve Farklar

Orijinal parça, aracın üreticisi (OEM) tarafından üretilen veya lisanslı tedariğidir. Eşdeğer parça ise orijinal ile fonksiyonel olarak eşdeğer kabul edilen; üreticiden bağımsız tedarikçiden temin edilen parçadır.

Kalite Algısı: Piyasa, orijinali “en uyumlu ve en güvenilir” olarak algılar. Eşdeğer parçada, kalite üreticiye göre değişken olabilir.
Uyum ve Montaj: Orijinal parça genellikle toleransları daha iyi yakalar; panel aralığı, kaput-çamurluk hizaları, far-tampon oturuşu daha doğal görünür.
Elektronik/ADAS: Radar-kamera kalibrasyonu, park sensörü, far yükseklik ayarı gibi konularda orijinalin uyumluluk avantajı vardır; iyi bir eşdeğer + doğru kalibrasyonla da yakalanabilir, ancak risk artar.
Maliyet: Eşdeğer parça çoğu kez daha ekonomik olduğu için sigorta/onarım süreçlerinde tercih edilir; fakat düşük kalite eşdeğer seçimi, ikinci elde yüksek iskontuya dönüşerek “ucuz etin yahnisi” etkisi yaratabilir.

Özet: Eşdeğer parça “kötüdür” demek yanlış, kalite spektrumu geniştir. Ancak ispatlanabilir yüksek kalite ve hatasız montaj yoksa, pazar bu riski fiyatlar.

Onarım Kalitesinin Değer Kaybına Etkisini Belirleyen Ana Kriterler

Hasarın Niteliği:
- Kozmetik: Tampon, çamurluk, kaputta lokal boya/değişim.
- Yarı-yapısal: Ön panel, iç travers, radyatör paneli gibi alanlar.
- Yapısal: Şasi, podye, direk, tavan, airbag açılması.
  Yapısal hasar arttıkça, orijinal parça ve mükemmel işçilik bile iskontuyu tam kapatamaz.
Parça Türü ve Kaynağı:
- Orijinal (OEM), sertifikalı eşdeğer (kalite belgeli), sıradan eşdeğer (belgesiz).
- Sertifikalı eşdeğer + doğru montaj, pazarda ılımlı indirim sağlar; belgesiz eşdeğer + kötü montaj ise iskontuyu katlar.
Montaj ve Geometri:
- Panel aralığı, kapı/kaput hizaları, iç trimlerin titreşimi/çıtırtısı.
- Ölçü kaçıklıkları “kaza izi”ni görünür kılar; alıcı güveni düşer.
Boya Kalitesi ve Renk Eşleşmesi:
- Portakal kabuğu, toz, akma, turunculuk, metalik yön farkı…
- Spektrofotometre-bazlı karışım ve doğru uygulama, gözle görülür farkı azaltır.
Elektronik/ADAS Kalibrasyonları:
- Far seviyesi, kamera-radar kalibrasyonu, park sensörü.
- Yanlış kalibrasyon, hem güvenlik hem değer açısından kritik negatif etkidir.
Belgelendirme ve Şeffaflık:
- TSE/servis raporları, kalibrasyon çıktıları, kullanılan parça marka-model, tork değerleri.
- Şeffaf dosya, itibar yaratır ve pazarda iskontuyu daraltır.

Hesap Mantığı: Formül Değil, Piyasa + Kanıt Hibriti

Değer kaybı hesabında “tek ve değişmez” bir formül yoktur; pratik ve ikna edici yöntem hibrittir:

Adım 1 – Kaza Öncesi Hasarsız Rayiç:
Aynı marka-model-donanım ve benzer kilometrede hasarsız ilanlar toplanır; uç değerler elenir; medyan fiyat alınır.
Adım 2 – Kaza Sonrası Onarımlı Pazar:
Benzer oranda onarım görmüş emsaller toplanır (kozmetik/yarı-yapısal/yapısal sınıflar ayrı ayrı). Yine medyan fiyat belirlenir.
Adım 3 – Onarım Kalitesi Çarpanı:
Orijinal/sertifikalı eşdeğer + düzgün montaj + başarılı kalibrasyon → düşük iskonto; belgesiz eşdeğer + kötü montaj → yüksek iskonto.
Bu nitelik farkı, onarımlı emsal kümesinin seçiminde ve yorumunda esas alınır.
Adım 4 – Sonuç:
Değer kaybı = Hasarsız medyan – Onarımlı medyan, gerekçeli bir anlatıyla dosyaya işlenir.

Örnek Olaylar: Kozmetik, Yarı-Yapısal ve Yapısal

Örnek 1 — Kozmetik Onarım (Orijinal Parça + Çok İyi Boya)

Araç: 2022 model C-segment, 40.000 km.
Hasar: Ön tampon değişimi (orijinal), kaputta lokal boya; yapısal yok.
Hasarsız Rayiç (medyan): 1.250.000 TL
Onarımlı Emsaller (medyan): 1.205.000 TL
Değer Kaybı: 45.000 TL

Yorum: Orijinal parça ve iyi boya sayesinde iskonto dar. İkna edici kalibrasyon/servis belgeleri iskontuyu biraz daha düşürebilir.

Örnek 2 — Kozmetik + Yarı-Yapısal (Sertifikalı Eşdeğer + İyi Montaj)

Araç: 2021 model C-SUV, 55.000 km.
Hasar: Ön panel ve far yuvası değişimi (sertifikalı eşdeğer), tampon orijinal; şasi/podye sağlam, ADAS kalibrasyonu yapılmış.
Hasarsız Rayiç (medyan): 1.450.000 TL
Onarımlı Emsaller (medyan): 1.380.000 TL
Değer Kaybı: 70.000 TL

Yorum: Sertifikalı eşdeğer + iyi montaj, farkı ılımlı tutuyor. Belgeler eksiksiz ise pazarlık gücü artar.

Örnek 3 — Yapısal Hasar (Belgesiz Eşdeğer + Zayıf Montaj)

Araç: 2020 model D-segment, 70.000 km.
Hasar: Podye düzeltme, ön panel değişimi (belgesiz eşdeğer), far hizası kaçık, radar kalibrasyonu eksik.
Hasarsız Rayiç (medyan): 1.800.000 TL
Onarımlı Emsaller (medyan): 1.620.000 TL
Değer Kaybı: 180.000 TL

Yorum: Yapısal müdahale + düşük kalite eşdeğer + kötü montaj, iskontoyu sert yükseltir. Belgeler zayıfsa talep daha da artabilir.

Sigorta Boyutu: ZMMS, IMM ve Kasko Etkileşimi

ZMMS (Zorunlu Trafik Sigortası): Kusurlu tarafın sigortası, karşı taraftaki değer kaybını poliçe limiti dâhilinde karşılayabilir. Onarım kalitesi, tutarın ispatını etkiler; kusur ve limit parametreleri ayrıca değerlendirilir.
IMM (İhtiyari Mali Mesuliyet): ZMMS limiti aşıldığında, kusurlu tarafın kasko poliçesindeki IMM tamamlayıcı olabilir (poliçe şartları).
Kasko: Standart kaskonun odağı sigortalının kendi fiziksel hasarıdır; kendi aracı için “değer kaybı” çoğu poliçede teminat dışıdır.
Rücu ve Çifte Tahsil: Aynı zarar için çifte ödeme olmaz; sigortacılar arası paylaşım/rücu mekanizması işler.

İspat Seti: Ekspertiz, Servis, TRAMER ve Emsal İlanlar

Güçlü bir dosya şu dört sütun üzerine kurulur:

Ekspertiz Raporu: Boyalı/değişen parça listesi, ölçüm değerleri, şasi/podye/direk kayıtları, airbag/kemer piroteknik tetiklenmesi, panel aralıkları fotoğrafları.
Servis Belgeleri: Kullanılan parçaların marka-model ve kökeni (orijinal/sertifikalı eşdeğer), montaj talimatları, ADAS kalibrasyon çıktıları, tork değerleri.
TRAMER Kayıtları: Hasar/ödeme kalemleri, dosya numaraları ve tarihleri.
Emsal İlan Seti:
- Hasarsız emsaller (kaza öncesi rayiç).
- Onarımlı emsaller (kaza sonrası pazar).
  Aynı model/yıl/donanım, yakın km; uç değerleri çıkar; medyan al; tarih/saat damgalı ekran görüntüleriyle arşivle.

Altın Kural: “Sadece formül” değil, piyasa verisi + belge. Karar verici, gözle görülen kaliteyi ve şeffaf dosyayı ödüllendirir.

Masada ve Yargıda İtirazlar: Nasıl Karşılık Verilir?

“Eşdeğer parça orijinale eşdeğerdir, kayıp yok.”
→ Yanıt: Eşdeğer spektrumdur; kalite belgesi, montaj doğrulaması, kalibrasyon çıktıları istenir. Eksikse, pazar riski yüksektir ve iskontuya yansır.
“Tamir çok iyi yapıldı, değer kaybı sıfır olmalı.”
→ Yanıt: Onarım kalitesi kaybı daraltır, yok etmez. Hasar kaydı ikinci elde objektif bir iskontodur.
“Emsaller abartılı, fiyatlar gerçekçi değil.”
→ Yanıt: Filtre kriterleri (model/donanım/km), uç değerlerin elenmesi, medyan yaklaşımı ve tarih-saat damgası ile seti savunun.
“Yapısal yok, neden bu kadar indirim?”
→ Yanıt: ADAS kalibrasyonları, panel aralığı/hiza, boya kalitesi gibi kalite nüansları ikinci elde görsel ve işitsel (çıtırtı/titreşim) etkiye sahiptir; belgelerle gösterin.

Sık Yapılan Hatalar

“Boya sayısı = değer kaybı” sanmak; hasarın niteliğini gözden kaçırmak.
Eşdeğer parçayı belgesiz kullanmak ve montaj dökümünü saklamamak.
ADAS kalibrasyon çıktılarını dosyaya koymamak.
Emsal ilanlarda filtreleri geniş bırakmak; uç değerleri elememek; medyan yerine ortalamaya dayanmak.
Fotoğraf-video ile panel aralığı/hiza ve boya hatalarını göstermemek.
Faiz/temerrüt başlangıcını başvuru yazısında açıkça belirtmemek.
Zamanaşımı planını tutmamak; süreleri kaçırmak.

Orijinal–Eşdeğer Parça ve Değer Kaybı

1) Eşdeğer parça kullanıldıysa değer kaybı artar mı?
Kalitesi düşük eşdeğer + kötü montaj → genelde artırır. Sertifikalı eşdeğer + iyi montaj + doğru kalibrasyon → artışı sınırlı tutabilir.

2) Orijinal parça kullanılırsa değer kaybı sıfırlanır mı?
Hayır. Hasar kaydı tek başına iskonto sebebidir. Orijinal parça, kaybı azaltır; sıfırlamaz.

3) Yapısal hasarda ne değişir?
Şasi/podye/direk/airbag gibi yapısal müdahaleler, ikinci elde güven kaybını sert artırır; parça kalitesi mükemmel olsa dahi iskontu yüksek kalır.

4) ADAS kalibrasyonları neden önemli?
Yanlış kalibrasyon güvenliği etkiler ve alıcı risk algısını artırır; bu da daha yüksek iskonto demektir.

5) Emsal ilanları nasıl toplamalıyım?
Aynı model-donanım-yakıt-şanzıman, yakın km; hasarsız ve onarılmış kümeleri ayrı ayrı; uç değerleri ele; medyan değeri esas al; ekran görüntülerini tarih/saat ile arşivle.

6) Hangi belgeler dosyayı güçlendirir?
Ekspertiz raporu, servis faturaları, kullanılan parçaların marka-modeli, montaj/kalibrasyon çıktıları, panel-hiza fotoğrafları, TRAMER.

7) ZMMS/IMM/kasko nasıl devreye girer?
Kusurlu tarafın ZMMS’si limit dahilinde; aşan kısımda IMM (poliçe şartlarına bağlı). Kasko, sigortalının kendi değer kaybını genelde kapsamaz.

“Bir Bakışta Parça Türü ve Olası Etki”

Durum	Değer Kaybı Etkisi (Genel Eğilim)	Not
Orijinal + çok iyi montaj/boya	Düşük/ılımlı iskonto	Kaybı sıfırlamaz
Sertifikalı eşdeğer + iyi montaj	Ilımlı iskonto	Belgeler kritik
Belgesiz eşdeğer + kötü montaj	Yüksek iskonto	Panel/hiza sorunlu
Yapısal hasar (şasi/podye/direk)	Çok yüksek iskonto	Parça kalitesi bile sınırlı etkili
ADAS kalibrasyonu eksik	Artan iskonto	Güvenlik riski

Orijinal–eşdeğer parça tartışması, teknik kalite ile pazar psikolojisinin kesişiminde duruyor. Kazanın varlığı değer kaybını meşru kılar; fakat kaybın derecesini belirleyen şey, nasıl onarıldığıdır. Orijinal/sertifikalı eşdeğer, hatasız montaj, doğru kalibrasyon ve eksiksiz belgelendirme; ikinci elde alıcı güvenini maksimize eder, iskontuyu minimize eder.

Dosyanı hazırlarken piyasa verisi (emsal ilan) + kanıt (ekspertiz/servis/kalibrasyon/TRAMER) hibritini kur; kozmetik-yarı-yapısal ayrımını net yap; itirazları önceden yanıtlayan bir anlatı kullan. Böylece masada da, yargıda da ikna gücün artar.

Single Blog Title