Online Yatırım Dolandırıcılığı: (Kripto Paralar, Forex Sistemleri ve Ponzi Tuzakları)

1. Giriş

Dijitalleşmenin ve finansal teknolojilerin gelişmesiyle birlikte, bireysel yatırım olanakları çeşitlenmiş, yatırımcı profili gençleşmiş ve erişim kolaylaşmıştır. Ancak bu gelişmeler, aynı zamanda yatırım dolandırıcılığı vakalarında da ciddi bir artışa neden olmuştur. Özellikle kripto para piyasaları, forex sistemleri ve ponzi tipi yatırımlar, hem yasal denetimin zayıf olduğu hem de toplu mağduriyetlerin yaşandığı platformlara dönüşmüştür.

Bu makalede, online yatırım araçları kullanılarak işlenen dolandırıcılık suçları, Türk Ceza Hukuku, Sermaye Piyasası Hukuku ve Yargıtay kararları çerçevesinde değerlendirilecek; mağdurların hakları ve uygulamadaki sorunlar ele alınacaktır.

2. Kripto Para Dolandırıcılığı

2.1. Hukuki Boşluk ve Riskler

Türkiye’de kripto paralarla ilgili açık bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Ancak kripto varlıkların, yatırım aracı olarak kullanılması hâlinde bu faaliyetler, ticari bir organizasyon dâhilinde yürütülüyorsa Türk Ticaret Kanunu ve SPK mevzuatına tabi olabilmektedir.

2.2. Dolandırıcılık Yöntemleri

Gerçekte var olmayan kripto projeleri
Sözde borsalar (çıkış yapılamayan sistemler)
Sahte “arbitraj” veya “otomatik kâr garantili” botlar
Referans sistemiyle çalıştırılan ponzi zincirleri
Mobil uygulama ve sosyal medya üzerinden yatırım vaadi

2.3. Cezai Değerlendirme

TCK m.157: Basit dolandırıcılık (hafif hileli sistemler)
TCK m.158/1-f: Bilişim sistemleriyle yapılan yatırım tuzakları
TCK m.158/1-l: Ticaret veya meslek faaliyeti adı altında dolandırıcılık
TCK m.220/6: Örgütlü yapı söz konusuysa ceza artırımı

3. Forex (Kaldıraçlı İşlem) Sistemleri

3.1. SPK Yetkisi ve Denetim Sınırı

Forex işlemleri, Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından düzenlenmekte ve denetlenmektedir. Türkiye dışı kökenli, SPK lisansı olmayan platformlar yasadışı faaliyet kapsamına girmekte ve bu tür işlemler suç niteliği kazanabilmektedir.

3.2. Forex Dolandırıcılığı Yöntemleri

Gerçekte hiç işlem yapılmadan kullanıcıya ekran yansıtılması
Yatırılan paranın çekilememesi
Yapay “margin call” ve yüksek spread uygulamaları
“VIP yatırım uzmanı” maskesiyle kandırma
Sahte platformlara yönlendirme

3.3. İlgili Mevzuat

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
TCK m.158 (nitelikli dolandırıcılık)
TCK m.204 (resmî belgede sahtecilik – yatırım sözleşmeleri için)
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (bilgilendirme yükümlülüğü)

4. Ponzi ve Piramit Yatırım Tuzakları

4.1. Sistematik Tanım

Ponzi sistemi, katılımcılara yüksek kazanç vadedilerek yeni katılımcıların paralarıyla eski katılımcılara ödeme yapılan, sürdürülemez ve nihayetinde çöken bir dolandırıcılık modelidir. Genellikle “network marketing” veya “ortaklık” kisvesi altında faaliyet gösterir.

4.2. Ponzi Sistemlerinin Hukuki Niteliği

TCK m.158/1-l: Ticari faaliyet görüntüsüyle dolandırıcılık
TCK m.220: Suç örgütü kurma ve yönetme (organizasyonlu sistemlerde)
SPK m.109: İzinsiz sermaye piyasası faaliyeti yürütmek

5. Suçun Unsurları ve Mağdur Profili

5.1. Fail

Gerçek kişiler
Tüzel kişi görünümünde illegal organizasyonlar
Sahte “yatırım danışmanı” kimliği taşıyan şahıslar

5.2. Mağdur

Genellikle finansal bilgi eksikliği olan bireyler
Kısa sürede yüksek kazanç hedefleyen genç yatırımcılar
Sosyal medya kullanıcıları, gurbetçiler

6. Mağdur Hakları ve Başvuru Yolları

6.1. Suç Duyurusu

Mağdurlar, Cumhuriyet Başsavcılığı’na TCK m.158 kapsamında suç duyurusunda bulunabilir. Özellikle örgütlü yapı varsa organize suçlar savcılığı devreye girer.

6.2. Tazminat ve Müsadere

Mağdurlar:

Ceza davasına katılan olarak müdahil olabilir,
Ayrı olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’nde maddi/manevi tazminat davası açabilir,
Suçtan elde edilen malvarlıklarının müsaderesini talep edebilir.

7. Uygulamadaki Sorunlar ve Hukuki Boşluklar

7.1. Failin Tespiti ve Uluslararası İşbirliği Eksikliği

Yurt dışı menşeli platformlar nedeniyle IP adresleri, sunucu verileri çoğu zaman alınamamakta, fail kimliği tespit edilememektedir.

7.2. Kripto Para Varlıklarının Takibi ve Müsaderesi

Kripto cüzdanlara el koyma veya transferin izlenmesi konusunda mevzuat eksikliği ve uzmanlık yetersizliği dikkat çekmektedir.

7.3. Yatırımcı Bilinci Eksikliği

Yüksek kâr vaatlerine kolayca kanan bireyler, sıklıkla suçun farkına geç varmakta ve geç başvurmaktadır. Bu durum zararın artmasına ve delil kaybına yol açmaktadır.

8. Çözüm ve Öneriler

Kripto varlıklarla ilgili bağımsız bir yasa çıkarılmalı, yatırım faaliyetleri SPK denetimine tabi olmalıdır.
SPK lisansı olmayan platformların erişimi BTK tarafından derhal engellenmelidir.
Yurt dışı kaynaklı dolandırıcılık vakaları için Interpol/Europol işbirlikleri güçlendirilmelidir.
“Yatırım danışmanı” kimliğiyle faaliyet gösteren kişiler için mesleki lisanslama ve sorumluluk sistemi kurulmalıdır.
Mağdurlar için acil destek hatları, dijital şikâyet sistemleri ve farkındalık kampanyaları başlatılmalıdır.

9. Sonuç ve Değerlendirme

Online yatırım dolandırıcılığı, Türkiye’de son yıllarda hızla artan, hem bireysel hem kamusal zarar doğuran organize bir suç türüne dönüşmüştür. Kripto para projeleri, forex platformları ve ponzi sistemleri, ceza hukukunun yanı sıra sermaye piyasası düzenlemeleri bakımından da çok yönlü değerlendirmeyi zorunlu kılmaktadır.

Yargıtay kararları, bu suçları genellikle TCK m.158 kapsamında “nitelikli dolandırıcılık” olarak değerlendirmekte, ayrıca örgütlü yapı olması hâlinde ceza artırımı uygulamaktadır. Ancak fail tespiti, uluslararası sistemler, delil güvenliği ve mağdur koruması bakımından uygulamada ciddi eksiklikler mevcuttur.

Bu sebeple; gerek kanun koyucu, gerek SPK ve MASAK gibi düzenleyici otoriteler, gerekse yargı uygulayıcıları eşgüdüm içinde hareket ederek yatırımcıyı koruyan, teknolojiye uyumlu bir sistem kurmalıdır.

Single Blog Title