Online Platformlarda Yanıltıcı Reklam ve Influencer Etiketi (#Reklam) Zorunluluğu: Hukuki Boyut

1. Yanıltıcı Reklam Kavramı ve Hukuki Dayanaklar

Yanıltıcı reklam, tüketiciyi hatalı veya eksik bilgiyle yönlendiren, ürünün veya hizmetin gerçek özelliklerini gizleyen veya olduğundan farklı gösteren tanıtım faaliyetidir.

• 6502 sayılı TKHK m.61, ticari reklamların dürüst, doğru ve tüketiciyi yanıltmayacak şekilde yapılmasını zorunlu kılar.

• Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ise, reklamlarda gerçeğe aykırı veya eksik bilgi verilmesini yasaklar.

Reklam Kurulu, sosyal medyada yanıltıcı reklam yapan influencer’lara ve markalara idari para cezaları uygulayabilmektedir.

---

2. Influencer Reklamcılığında Şeffaflık Zorunluluğu

Influencer’ların sosyal medya paylaşımlarında sponsorluk, hediye ürün veya ücretli iş birliği olduğu durumlarda, kullanıcıların bunu anlaması için #reklam, #işbirliği, #sponsorlu içerik gibi açık ve anlaşılır etiketlerin kullanılması gerekir.

• Ticaret Bakanlığı’nın 2021 tarihli “Sosyal Medya Reklam Kılavuzu”, bu zorunluluğu açıkça düzenlemiştir.

• Kullanıcıların doğal bir tavsiye ile reklam arasındaki farkı görebilmesi için etiketlerin net, kolay görünür ve yanıltıcı olmayan şekilde eklenmesi gerekir.

Örneğin, bir influencer, bir kozmetik markasından ücret alarak ürün tanıtıyorsa, paylaşımında mutlaka #reklam veya #işbirliği etiketini eklemelidir.

---

3. #Reklam Etiketi Kullanılmadığında Hukuki Sorumluluk

#reklam etiketi kullanmayan influencer’lar ve reklam verenler, haksız ticari uygulama kapsamında hem idari hem de hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.

• Reklam Kurulu bu ihlallere para cezası uygulamaktadır. 2023 yılında birçok influencer, #reklam etiketi kullanmadığı için 50.000 TL ile 150.000 TL arasında ceza almıştır.

• Tüketici, yanıltıcı reklam nedeniyle maddi veya manevi zarar görürse, tazminat davası açabilir.

• Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.55 uyarınca yanıltıcı reklam, aynı zamanda haksız rekabet suçu olarak değerlendirilebilir.

---

4. Yargıtay ve Reklam Kurulu Kararları

Reklam Kurulu, 2022 yılında bir moda influencer’ına, markadan aldığı ürün tanıtımında #reklam etiketi kullanmadığı için 100.000 TL ceza vermiştir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi ise yanıltıcı reklamların haksız rekabet oluşturduğu yönündeki kararlarında, sosyal medya paylaşımlarının da reklam tanımına girdiğini kabul etmektedir.

---

5. Influencer ve Marka Sorumluluğu

Hem markalar hem de influencer’lar, yanıltıcı reklamın önlenmesinden müştereken sorumludur.

• Marka, iş birliği yaptığı influencer’ı etiket kullanımı konusunda bilgilendirmelidir.

• Influencer, reklamın sponsorlu içerik olduğunu açıkça belirtmelidir.

• İş birliği sözleşmelerine, #reklam etiketi ve Ticaret Bakanlığı kılavuzuna uyma yükümlülüğü mutlaka eklenmelidir.

---

6. Uluslararası Düzenlemeler

Türkiye’deki düzenlemeler, ABD’deki FTC (Federal Trade Commission) ve Avrupa’daki Digital Services Act ile paralel bir yaklaşım sergilemektedir.

• FTC kurallarına göre, influencer’lar sponsorlu içeriklerde #ad veya #sponsored etiketi kullanmak zorundadır.

• Avrupa ülkelerinde de benzer şekilde etiket zorunlulukları uygulanmakta, yanıltıcı reklam ciddi para cezalarıyla yaptırıma tabi tutulmaktadır.

---

7. Tüketicilerin Hakları

Tüketiciler, yanıltıcı reklam gördüklerinde:

• CİMER veya Ticaret Bakanlığı’na şikâyet edebilir,

• Reklam Kurulu’na başvuruda bulunabilir,

• Maddi veya manevi zararları için tüketici hakem heyeti veya tüketici mahkemesine dava açabilir.

---

8. Yanıltıcı Reklam ve Etik Sorunlar

Yanıltıcı reklam sadece hukuki değil, etik açıdan da sorunludur.

• Tüketici güvenini zedeler,

• Sosyal medyada şeffaflık ilkesini ihlal eder,

• Marka itibarını olumsuz etkiler.

Bu nedenle markaların influencer seçerken güvenilirlik ve şeffaflık kriterlerine önem vermesi gerekir.

---

9. Influencer Sözleşmelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Paylaşımlarda #reklam etiketi kullanma yükümlülüğü,

• İçerik onay mekanizması,

• Yanıltıcı beyan yasağı,

• Hukuka aykırı içeriklerde sorumluluk düzenlemesi,

• Ticaret Bakanlığı ve Reklam Kurulu kurallarına uyum.

---

Sonuç

Online platformlarda influencer iş birlikleri, hem markalar hem de tüketiciler açısından güven ve şeffaflık gerektirir. Yanıltıcı reklamların önlenmesi, yalnızca hukuki bir yükümlülük değil, aynı zamanda dijital pazarlama dünyasının sürdürülebilirliği için etik bir zorunluluktur. #reklam etiketi kullanımı, bu şeffaflığın en önemli unsurlarından biridir.

İnfluencer’ların ve markaların yasal düzenlemelere uymaması durumunda ağır para cezaları ve tazminat davalarıyla karşılaşması mümkündür. Hem tüketici güvenini korumak hem de olası hukuki risklerden kaçınmak için influencer sözleşmelerinde ve paylaşımlarda etiket kullanımına özen gösterilmelidir.