Ön Ödeme Alınıp Mal Teslim Edilmemesi Dolandırıcılık Sayılır mı?

1. GİRİŞ

Günümüzde ticaret alanının giderek dijitalleşmesi ve ilan sitelerinin yaygınlaşması ile birlikte ön ödeme dolandırıcılığı (kaparo dolandırıcılığı), bireylerin sıklıkla mağdur edildiği bir suç tipi haline gelmiştir. Fail, gerçekte mevcut olmayan bir malı satıyor gibi yapmakta ve bunun karşılığında mağdurdan satış öncesi bir miktar ödeme alıp, ortadan kaybolmaktadır.

Bu tür fiiller, Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesi kapsamında “basit dolandırıcılık”, bazı durumlarda ise TCK m.158 uyarınca “nitelikli dolandırıcılık” suçu olarak değerlendirilmektedir.

2. ÖN ÖDEME DOLANDIRICILIĞININ TANIMI

Ön ödeme dolandırıcılığı, alıcıdan malın teslimi veya hizmetin ifası öncesinde belli bir güven ortamı yaratılarak belli miktarda para tahsil edilmesi ve sonrasında alıcıya karşı yerine getirilmesi gereken yükümlülüğün yerine getirilmemesi şeklinde tanımlanabilir.

Sıklıkla şu alanlarda rastlanır:

İkinci el araç satışı
Konut kiralama veya satışı
Evcil hayvan satışı
Tur organizasyonları
Online ticaret platformları

3. HUKUKİ DAYANAK

A. TCK m.157 – Basit Dolandırıcılık

“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya bir başkasına yarar sağlayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.”

B. TCK m.158 – Nitelikli Dolandırıcılık

Özellikle;

Ticari faaliyet görüntüsü altında (m.158/1-l),

Bilişim sistemleri kullanılarak (m.158/1-f),

Dini inançların istismarıyla,
şeklinde işlendiğinde ceza 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.

4. SUÇUN UNSURLARI

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için şu unsurların varlığı aranır:

Hileli davranış (gerçek olmayan bir malın varmış gibi gösterilmesi)
Mağdurun aldatılması
Zarar doğması (ön ödeme)
Haksız yarar sağlanması (failin menfaat elde etmesi)

5. YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 15. Ceza Dairesi, kararında:

“Sanığın, internet üzerinden satış ilanı verip, mağdurlardan kaparo aldıktan sonra taahhüt ettiği malı teslim etmemesi, dolandırıcılık suçunun oluştuğunu gösterir.” demiştir.

Yine Yargıtay 11. CD, kararında:

“İnternet ilan sitelerinde sahte kimlik ve resimlerle yapılan otomobil satışları nitelikli dolandırıcılık teşkil eder.”

6. ÖRNEK OLAY

Fail, popüler bir ikinci el platformda “düşük kilometreli lüks araç” ilanı verir. İlanın dikkat çekici fotoğrafları ve fiyatı sayesinde kısa sürede birçok alıcı ile iletişime geçer. Görüşmelerde alıcılara “araç başka taliplilerce isteniyor, kaparo verirseniz sizin adınıza ayırırım” der ve alıcılardan 20.000 TL ile 50.000 TL arasında ön ödeme (kapora) alır. Ancak teslim günü gelince telefonlar kapanır, yer belirtilmez ve fail ortadan kaybolur. Toplamda 8 kişiden 300.000 TL toplanmıştır. Sanık, ifadesinde “araç sahibi olmadığını”, “paraları iade etmeyi planladığını” belirtir. Ancak bu savunma inandırıcı değildir, zira:

Araç hiç var olmamıştır.
Sahte isimle ilan verilmiştir.
Sahte IBAN kullanılmıştır.
Birden çok kişi aynı yöntemle mağdur edilmiştir.

Bu durumda kasten hareket ettiği ve suçu sistematik olarak işlediği anlaşılmaktadır.

7. CEZAİ YAPTIRIM VE ZİNCİRLEME SUÇ

Eylemler:

Ticari faaliyet görüntüsüyle işlendiği için TCK m.158/1-l uygulanır.
Birden fazla kişiye karşı aynı yöntemle işlenmişse, TCK m.43’e göre zincirleme suç hükümleri uygulanır.
Ceza %50’ye kadar artırılır.

8. ZAMANAŞIMI VE MAĞDURİYET

Dolandırıcılık suçlarında zamanaşımı süresi 8 yıldır (TCK m.66). Ancak failler çoğu zaman başka illerde, başka kimliklerle benzer suçlara devam eder. Bu nedenle;

İade taahhüdü olan durumlar dikkatle incelenmeli,
Borcun ödenmesi durumunda etkin pişmanlık hükümleri değerlendirilmeli (TCK m.168).

10. İDARİ VE SİVİL YAPTIRIMLAR

Ceza soruşturmasının dışında;

Mağdurlar icra takibi başlatabilir,
Hukuki yoldan tazminat talep edebilir,
Ödeme yapılan hesaplara tedbir kararı uygulanabilir,
Suç eğer şirket tüzel kişiliği üzerinden işlenmişse, TCK m.20/2 kapsamında tüzel kişi hakkında da yaptırımlar uygulanabilir.

11. SONUÇ

Ön ödeme dolandırıcılığı, teknolojinin sunduğu kolaylıkların kötüye kullanımıyla şekillenen, hem bireysel hem toplumsal zarara yol açan bir suç türüdür. Failin sistematik şekilde hareket etmesi, birden fazla mağduru hedef alması ve ticari görünüm altında bu eylemi işlemesi halinde, nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur. Bu tür suçlarla mücadelede cezai yaptırımların yanı sıra önleyici hukuki ve teknik tedbirlerin etkin şekilde uygulanması büyük önem arz etmektedir.

Single Blog Title