Nişanın Bozulması Halinde Tazminat Talepleri

Evlenmeden Önce Yaşanan İptal Kararı Hukuken Ne Anlama Gelir?

---

🔍 Giriş: Nişan Kurumu Hukuki Açıdan Ne İfade Eder?

Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre nişan, evlenme vaadi içeren bir hukuki ilişkidir. Evlenmeyi düşünen iki kişinin karşılıklı olarak “evlenme vaadi”nde bulunmasıyla kurulan bu ilişki, taraflara bazı yükümlülükler yükler. Ancak nişan, evliliğe zorlayıcı bir yapı değildir. Her iki taraf da evlenmekten serbestçe vazgeçebilir. Bu vazgeçişin, yani nişanın bozulmasının haksız şekilde gerçekleşmesi ise çeşitli hukuki sonuçlara neden olur: maddi-manevi tazminat ve hediyelerin iadesi bu sonuçlar arasında yer alır.

---

⚖️ Nişanın Bozulmasında Tazminat Talebinin Hukuki Dayanağı

🧩 1. Maddi Tazminat (TMK m.120)

TMK m.120’ye göre, nişanın bozulması nedeniyle kusurlu taraf, diğer tarafa ve ana-babasına (veya onlar gibi davranan kişilere) evlenme amacıyla yapılan harcamalardan ve katlanılan maddi kayıplardan dolayı tazminat ödemekle yükümlüdür.

🔹 Şartlar:

• Geçerli bir nişan ilişkisi olmalı,

• Bozulan nişan nedeniyle tazminat talep eden taraf kusursuz veya daha az kusurlu olmalı,

• Maddi zarar doğmuş olmalı (örneğin düğün hazırlıkları, salon kiralama, elbise alımı vs.).

🧠 Uygulama Örneği:

Ahmet ve Zeynep, 6 ay önce nişanlandılar. Ahmet, düğün hazırlıkları için 80.000 TL harcama yaptı: düğün salonu kaporası, gelinlik-damatlık, mobilya, altın vb. Ancak Zeynep, Ahmet’in ailesini istemediği gerekçesiyle nişanı bozdu. Ahmet, kusursuz olduğunu ve ciddi maddi zarara uğradığını iddia ederek tazminat davası açtı.

Bu örnekte, Ahmet kusursuz ise ve nişanın bozulması Zeynep’in keyfi kararıyla olmuşsa, TMK m.120 kapsamında Ahmet lehine maddi tazminat kararı verilebilir.

---

❤️ 2. Manevi Tazminat (TMK m.121)

TMK m.121 uyarınca, nişanın haksız şekilde bozulması, kişilik haklarının ihlaline neden olmuşsa; nişanlı, manevi tazminat talep edebilir.

🔹 Şartlar:

• Kişilik hakkı ihlali olmalı (ağır şekilde onur kırıcı davranış, aldatma, kamuya açık küçük düşürme),

• Tazminat talep eden taraf kusursuz veya daha az kusurlu olmalı.

🎭 Uygulama Örneği:

Zeynep, nişanlısı Ahmet’in kendisini bir başkasıyla aldattığını öğrendi. Sosyal medyada evleneceklerine dair paylaşımlar yapılmışken, Zeynep nişanı bozdu. Yaşadığı hayal kırıklığı ve toplum önündeki itibarı nedeniyle manevi çöküntü yaşadı.

Bu durumda Zeynep, TMK m.121 kapsamında manevi tazminat isteyebilir. Ancak burada ispat yükümlülüğü Zeynep’tedir: aldatmayı, toplumda yaratılan etkiyi ve yaşadığı manevi zararı göstermek zorundadır.

---

🎁 Hediyelerin İadesi: Nişan Hediyeleri Geri Alınabilir mi?

TMK m.122’ye göre, nişanlılık evliliğe dönüşmediği takdirde taraflar, birbirlerine veya üçüncü kişilere verdikleri alışılmışın dışındaki hediyelerin geri verilmesini isteyebilir.

🔹 Kapsam:

• Alışılmış dışı hediyeler (altın, telefon, ev eşyası, pahalı takılar),

• Para transferleri, araç alımları gibi yüksek değerli destekler.

🔹 İade Zorunluluğu için:

• Hediyenin “alışılmış dışı” nitelikte olması,

• Nişanın evliliğe dönüşmemesi yeterlidir. Kusur aranmaz.

🎁 Uygulama Örneği:

Ahmet, nişanlısı Zeynep’e 25.000 TL değerinde altın taktı, iPhone 15 aldı ve ailesi Zeynep’in ailesine 10.000 TL’lik halı takımı hediye etti. Nişan bozuldu ve evlilik gerçekleşmedi.

Ahmet, bu alışılmış dışı hediyelerin iadesini isteyebilir. Zeynep ya da ailesi bu hediyeleri aynen veremiyorsa bedelini ödemek zorundadır.

---

🛑 Dava Açma Süresi ve Yetkili Mahkeme

🔸 Dava Süresi (Zamanaşımı):

• TMK m.123 uyarınca tazminat ve hediye iadesi davaları, nişanın sona ermesinden itibaren bir yıl içinde açılmalıdır.

• Bu süre hak düşürücü süredir, hâkim re’sen dikkate alır.

🔸 Yetkili Mahkeme:

• Aile Mahkemesi görevlidir.

• Taraflardan birinin yerleşim yeri Aile Mahkemesi yetkilidir.

---

📌 Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

✅ Nişanın sadece tarafların iradesiyle yapılmış olması gerekir; aile baskısıyla yapılan nişanlar geçersiz sayılabilir.
✅ Tazminat talebinde kusur oranı belirleyici olur. Kusurlu tarafın tazminat talep hakkı bulunmaz.
✅ Hediyelerin iadesinde ise kusur aranmaz; sadece nişanın evliliğe dönüşmemesi yeterlidir.
✅ Alışılmış hediyeler (çiçek, küçük aksesuarlar) iade kapsamına girmez.
✅ Taraflar arasında açıkça yapılan “hediyeleşme” veya “bağış” sözleşmeleri, iade talebini sınırlayabilir.

---

🔚 Sonuç

Nişanlılık süreci hukuki anlamda evliliğe zemin hazırlayan ciddi bir taahhüttür. Bu taahhüdün haksız şekilde sona erdirilmesi, maddi ve manevi sonuçlar doğurur. Tarafların bu süreçte yaşadıkları zararların giderilmesi, hem mağduriyetin azaltılması hem de sosyal denge açısından önemlidir. Tazminat ve hediye iadesi talepleri, belirli şartlar dahilinde ve sınırlı sürelerde kullanılabilen haklardır.

Tavsiyemiz: Nişan bozma sonrası hukuki sürece başvurmadan önce, tüm harcama ve hediye belgelerinin saklanması, varsa yazışmaların ve tanıkların delil olarak muhafaza edilmesidir.