NFT’lerin Hukuki Statüsü Nedir?

Giriş

NFT’ler (Non-Fungible Token), blokzincir teknolojisinin gelişmesiyle dijital varlıkların benzersizleştirilmesini ve mülkiyet ilişkisinin şeffaf biçimde belgelendirilmesini mümkün kılan bir yapıdır. Peki NFT hukuken nedir? Bir sanat eseri midir, yalnızca dijital bir veri mi, yoksa tüm bu tanımlar dışında mı?

Bu yazıda, NFT’lerin Türk hukuku bakımından statüsü, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile ilişkisi, mülkiyet ve telif hakkı sorunları, yargı kararları ve uluslararası düzenlemeler ışığında değerlendirilecektir.

I. NFT Nedir? Teknik ve Hukuki Tanım

1.1 Teknik Tanım

NFT, blokzincir üzerinde oluşturulmuş ve başka bir token ile birbirinin yerine geçemeyecek (non-fungible) şekilde benzersizleştirilmiş dijital varlıklardır. Örneğin:

• Bir dijital tablo
• Tweet
• Müzik dosyası
• Oyun içi karakter/varlık

NFT’ler genellikle Ethereum tabanlı akıllı sözleşmelerle oluşturulur ve ERC-721, ERC-1155 gibi protokollerle tanımlanır.

1.2 Hukuki Karakter

NFT’ler doğrudan eser, sözleşme, mal ya da mülkiyet hakkı değildir. Bir NFT, esasen dijital bir kayıttır ve arkasında bir içerik varsa, bu içerik üzerinden ayrıca hukuki değerlendirme yapılması gerekir.

II. NFT ve Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku

2.1 FSEK Kapsamında Değerlendirme

5846 sayılı FSEK’e göre eser:

“Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema kategorilerinden birine giren her türlü fikir ve sanat mahsulüdür.”
(FSEK m.1/B)

NFT:

• Eğer özgün bir dijital içerik içeriyorsa (örneğin sanat eseri), eser sayılabilir.
• Ancak sadece başka bir eserin meta verisini veya bağlantısını içeriyorsa, kendi başına eser sayılmaz.

2.2 Telif Hakkı NFT ile Devreder mi?

NFT alıcısı, genellikle yalnızca görselin sahipliğine dair bir gösterim hakkı elde eder.

NFT satın almak = telif hakkını otomatik olarak devralmak anlamına gelmez.
Telif hakkı için ayrıca bir hukuki sözleşme yapılması gerekir.

Örnek: Dijital bir tablo NFT olarak satıldığında, alıcı eserin yalnızca “token temsilini” alır; çoğaltma, kamuya iletim gibi haklar hâlâ sanatçıya aittir (FSEK m.21-25).

III. NFT’lerde Mülkiyet ve Sözleşme Sorunları

3.1 Mülkiyet Neye Aittir?

• NFT = Token + Metadata + Bağlantılı içerik
• Bu nedenle mülkiyet, varlığın değil, yalnızca blokzincir üzerindeki token’a ilişkindir.

Birçok NFT’de içerik (örneğin görsel) IPFS veya bir sunucu üzerinde depolanır. Sunucu kapanırsa, NFT anlamsız hâle gelebilir.

3.2 Satış Sözleşmeleri ve Tüketici Hukuku

NFT’lerin alım satımı genellikle akıllı sözleşmeler üzerinden yapılır. Ancak:

• Alıcı cayma hakkı kullanabilir mi?
• Satıcıdan kusur tazmini istenebilir mi?

Bu sorular, tüketici hukuku, mesafeli sözleşmeler ve elektronik ticaret bakımından halen gri alanlardır.

IV. NFT ve Yargı Kararları – Türkiye ve Dünya

4.1 Türkiye’de Yargı Uygulaması

Henüz NFT’ye ilişkin doğrudan bir Yargıtay kararı bulunmamakla birlikte, yerel mahkemelerde eser sahibinin haklarına yönelik talepler görülmektedir.

📍 2023/215 E. sayılı İstanbul FSHH Mahkemesi dosyasında:
Bir dijital illüstrasyonun izinsiz NFT’ye dönüştürülmesi nedeniyle tazminat davası açılmıştır.

4.2 Uluslararası Kararlar

• ABD mahkemeleri, NFT olarak satılan Bored Ape gibi koleksiyonların ticari marka ihlali oluşturabileceğine karar vermiştir.
• İngiltere Yüksek Mahkemesi, bir NFT’nin çalınmasını mülkiyet hakkı ihlali olarak kabul etmiştir.

Bu içtihatlar, NFT’nin hukuken bir ekonomik varlık ve hak ilişkisi nesnesi olarak kabul edilmeye başlandığını göstermektedir.

V. Delil Niteliği ve Noterlik Uygulamaları

NFT’lerin en büyük avantajlarından biri, blokzincir kayıtlarıyla birlikte zaman damgası ve sahiplik takibi sağlamalarıdır. Ancak:

• Türkiye’de NFT üretimi noter nezdinde telif hakkı tescili yerine geçmez.
• Ancak delil başlangıcı niteliğinde değerlendirilebilir (HMK m.202).
• Eserin NFT olarak kayda alınması, ileride “ilk yaratıcı kimdi?” sorusuna teknik destek sağlayabilir.

VI. Vergilendirme ve Sermaye Piyasası Açısından Değerlendirme

6.1 Vergi Sorunları

NFT gelirleri:

• Gerçek kişi açısından: diğer kazanç ve iratlar kapsamında gelir vergisine tabi olabilir.
• Şirket açısından: Ticari kazanç sayılır.

Sonuç

NFT’ler, dijital ekonomi ve sanat dünyasında devrim niteliğinde gelişmelere yol açmakta, ancak mevcut hukuk sistemleri bu yeni varlık türünü tanımlamada yetersiz kalmaktadır.

NFT’ler:

• Kimi zaman eser
• Kimi zaman dijital meta
• Kimi zaman ise yalnızca blok zincir üzerinde bir kayıt olarak kabul edilmektedir.

Stj.Öğr.Esmanur AKTAŞ