Navlun Sözleşmesi – Çarter Sözleşmesi

Navlun Sözleşmesi Ve Çarter Sözleşmesi

Deniz taşımacılığı, uluslararası ticaretin en önemli bileşenlerinden biridir. Yüklerin bir limandan diğerine taşınması, hem hukuki hem de ticari açıdan düzenlenmiş çeşitli sözleşmelerle güvence altına alınır. Limanlar arasında milyonlarca ton yükün taşınması, bu yüklerin sorunsuz ve güvenli bir şekilde teslim edilmesini sağlayan hukuki düzenlemelere bağlıdır. Bu sözleşmeler arasında en çok kullanılan iki tür anlaşma navlun sözleşmesi ve çarter (charter) sözleşmesidir. Her iki sözleşme de taşıyan (armatör) ve yükleten arasında yapılır; ancak kapsamları, hukuki nitelikleri ve kullanım alanları bakımından önemli farklılıklar içerir.

---

Navlun Sözleşmesi Nedir?

Navlun sözleşmesi, belirli bir yükün bir limandan diğerine taşınması için yapılan ve karşılığında navlun bedeli ödenen bir taşıma sözleşmesidir. Bu sözleşme, özellikle konteyner taşımacılığında ve düzenli hat seferlerinde tercih edilir.

Navlun Sözleşmesinin Temel Özellikleri

• Taşıyan, yükü güvenli şekilde varış noktasına ulaştırmayı taahhüt eder.

• Taşıma ücreti olan navlun, sözleşmede belirtilir.

• Yükün cinsi, miktarı, yükleme ve boşaltma limanları sözleşmede açıkça yer alır.

• Taşıyanın sorumluluğu, yükü sağlam teslim almak ve varış limanında hasarsız teslim etmektir.

Navlun Sözleşmesinde Konşimento

Konşimento, navlun sözleşmesinin ispatı niteliğinde olup yükün gemiye alındığını ve varış limanına taşınacağını gösteren bir belgedir. Konşimento, aynı zamanda kıymetli evrak niteliği taşıyarak yükün mülkiyetini temsil eder.

---

Çarter (Charter) Sözleşmesi Nedir?

Çarter sözleşmesi, bir geminin tamamının veya belirli bir bölümünün belli bir süre veya sefer için kiralanmasını konu alır. Burada yük taşımanın ötesinde, gemi bir bütün olarak kiracının kullanımına verilir. Burada taşınacak yükten ziyade geminin işletilmesi ön plana çıkar. Kiracı, gemiyi kendi ticari faaliyetleri için kullanır.

Çarter sözleşmesinde kira bedeli genellikle “freight” olarak adlandırılır. Kiracı, geminin rotasını ve taşınacak yükleri belirleme konusunda geniş haklara sahiptir.

Çarter Sözleşmesinin Türleri: 

• Sefer Çarteri (Voyage Charter): Geminin belirli bir sefer için kiralanmasıdır.

• Zaman Çarteri (Time Charter): Geminin belirli bir süre için kiralanmasıdır.

• Bareboat (Tam Kira) Çarteri: Geminin mürettebat ve donanım olmaksızın, tamamen çıplak olarak kiralanmasıdır.

Örneğin, bir şirket 500 konteyner yükünü A limanından B limanına taşıtmak isterse navlun sözleşmesi tercih edilir. Ancak şirket, 6 ay boyunca bir gemiyi tüm operasyonlarıyla kiralamak istiyorsa bu durumda zaman çarteri yapılır.

Çarter Sözleşmesinin Özellikleri :

• Çarter sözleşmesinde yükten ziyade geminin işletilmesi ön plandadır.

• Kiracı, gemiyi kendi faaliyetlerinde kullanabilir.

• Sözleşmede kira bedeli (freight), geminin kullanım süresi ve rotası gibi detaylar bulunur.

---

Navlun ve Çarter Sözleşmesinin Farkları

Navlun Sözleşmesi ile Çarter Sözleşmesi arasında farklılıklar vardır. Navlun sözleşmesinde kapsam belirli bir yükün taşınması amaçlanırken; Çarter sözleşmesinde geminin tamamının veya kısmının kiralanması amaçlanır. Ücret konusunda Navlun sözleşmesi navlun bedeli iken; Çarter Sözleşmesinde kira bedeli vardır. Kullanım hakkı konusunda Navlun Sözleşmesi Yükle sınırlıdır; fakat Çarter sözleşmesinde tam tersi olup gemiyi işletme hakkı kiracıya geçer. Konşimento durumunda navlun sözleşmesi mutlaka düzenlenir; Çarter sözleşmesinde ise bazı çarter tiplerinde gerek olmayabilir.

---

Hukuki Dayanak ve Yargıtay Görüşleri

Türk Ticaret Kanunu, hem navlun hem de çarter sözleşmelerini düzenler. Özellikle TTK’nın 1138. ve devamı maddeleri, taşıma ve navlun ilişkilerini detaylı biçimde ele alır. Yargıtay kararlarına göre, taşıyanın yükü hasarsız teslim etme yükümlülüğü navlun sözleşmesinde oldukça sıkı yorumlanır. Çarter sözleşmesinde ise geminin uygun kullanım ve teknik bakımının sağlanması öncelikli sorumluluktur.

---

Sonuç

Navlun ve çarter sözleşmeleri, deniz ticaretinin güvenli ve düzenli şekilde yürütülmesi için kritik öneme sahiptir. Navlun sözleşmesi, belirli bir yükün taşınması üzerine odaklanırken; çarter sözleşmesi geminin işletilmesi ve uzun vadeli kullanımına yöneliktir. Her iki sözleşmenin de hukuki detayları, tarafların yükümlülüklerini belirler ve ihtilafları önler.

Uluslararası taşımacılık yapan şirketlerin, bu sözleşmeleri hazırlarken uzman deniz ticareti avukatlarından destek alması, olası risklerin önlenmesinde büyük rol oynar.

Gözdenur Turna