Müterafik Kusurun (Birlikte Kusur) Değer Kaybı Tutarına Etkisi: Azaltım Kriterleri
Giriş: Müterafik Kusur Nedir ve Neden Değer Kaybını Etkiler?
Müterafik kusur (birlikte kusur), zarar görenin de zararın doğmasına veya artmasına katkısı bulunmasıdır. Trafik kazalarında bu; hız limitini aşmak, takip mesafesini korumamak, şerit ihlali, hatalı manevra, emniyet şeridi/park düzenine uymamak gibi davranışlarla ortaya çıkar. Hukuki sonuç basittir: müterafik kusur değer kaybı davasında talep edilen tutar, zarar görenin kusur oranı ölçüsünde azaltılır.
Değer kaybı; onarım sonrası araçta kalan “hasar kaydı iskontosu”nun tazmin edilmesidir. Hesabın omurgası “hasarsız rayiç – onarımlı pazar değeri” farkıdır. Ancak zarar gören de belli bir ölçüde kusurluysa, bu fark tam olarak karşılanmaz; indirilir. Böylece tazminat, her iki tarafın kusuru ve olayın somut özellikleri dikkate alınarak hakkaniyete yaklaştırılır.
Gelişme: Azaltım Kriterleri, Hesap Mantığı ve Örnek Olay
1) Kusur Oranı ve İndirimin Çerçevesi
-
Temel İlke: Zarar görenin kusuru oranında tazminattan indirim yapılır.
-
Kusur Tespiti: Kusur; kaza tespit tutanağı, bilirkişi/uzman raporları, kamera kayıtları, tanık anlatımları ve trafik mevzuatına uygunluk üzerinden belirlenir.
-
Kademeli Yaklaşım: %0 (kusursuz) → tam tazmin; %10–30 → ılımlı indirim; %40–60 → belirgin indirim; %70+ → yüksek indirim (somut olaya göre değişir).
-
Nedensellik Bağı: Zarar görenin davranışı ile oluşan zarar arasında bağ aranır. Kusur ile zarar bağlantısızsa, indirimin kapsamı daralır.
İpucu: Kusur oranını tartışırken “kusur türü” önemlidir. Örn. kırmızı ışık ihlali, alkol, aşırı hız gibi ağır ihlaller; indirimi artırmaya eğilimlidir.
2) İspat: Ekspertiz, Emsal İlan ve Hasar Niteliği
Değer kaybı ispatı, kusur indirimi tartışmasından bağımsız değildir. Çünkü indirim uygulanacak temel tutar, sağlam bir ispatla belirlenmelidir:
-
Ekspertiz Raporu: Boyalı/değişen parçalar, yapısal hasar (şasi/podye/direk), elektronik güvenlik sistemleri (airbag/kemer piroteknik) kayıtları.
-
Emsal İlan Analizi:
-
Hasarsız set (kaza öncesi rayiç)
-
Onarımlı set (kaza sonrası pazar)
-
Aynı model/yıl/donanım, yakın kilometre; medyan değer yaklaşımı.
-
-
Onarım Belgeleri: Fatura, fotoğraf, kalibrasyon çıktıları, parça listesi (orijinal/eşdeğer).
-
TRAMER Kayıtları: Hasarın resmi izi.
Bu ispat zemini ne kadar güçlü olursa, kusur indirimi doğru tutar üzerinden yapılır ve “abartı” iddialarının önüne geçilir.
3) Onarım Kalitesi ve Eşdeğer/Orijinal Parça Tartışması
Onarım kalitesi, pazar iskontosunun derecesini etkiler; kaybı sıfırlamaz.
-
Orijinal parça + doğru işçilik: Kaybı daraltır.
-
Eşdeğer/çıkma parça + zayıf işçilik: İskontoyu artırır.
-
Yapısal hasar (şasi/podye/direk, airbag): Piyasa indirimi katlanır; “sadece boya” ile aynı kefeye konulamaz.
Müterafik kusur tartışılırken, zarar görenin onarımı geciktirmesi, aracı emniyetsiz şekilde kullanmaya devam etmesi veya ikincil zarar yaratması da indirimi etkileyebilir (nedensellik bağı kurulursa).
4) ZMMS–IMM–Rücu İlişkisi
-
ZMMS: Kusurlu tarafın ZMMS’si, karşı tarafın değer kaybını poliçe limiti dâhilinde karşılar; müterafik kusur varsa, ödeme oransal azalır.
-
IMM (İhtiyari Mali Mesuliyet): ZMMS limiti aşıldığında, kusurlu tarafın kasko poliçesindeki IMM tamamlayıcı olabilir (poliçe şartlarına bağlı). Müterafik kusur indirimi, IMM ödemesinde de paralel uygulanır.
-
Rücu/Halefiyet: Sigortacı; ödediği tutar oranında kusurlu tarafa/diğer sigortacıya rücu edebilir. Çifte tahsil olmaz; şirketler arası paylaşım yürür.
5) Uygulamada Yapılan Hatalar
-
Kusur oranını tartışmadan “tam tazmin” istemek.
-
Nedensellik bağını kurmadan indirimi kabul/ret etmek.
-
Emsal ilan setini dağınık toplamak; medyan yerine uç değerlerle hesap yapmak.
-
Yapısal hasarı “sadece boya” gibi sunmak (veya tersi).
-
Onarım belgeleri ve kalite kayıtlarını (kalibrasyon, parça listesi) eklememek.
-
Faiz/temerrüt başlangıcını başvuru yazısında belirtmemek.
-
Zamanaşımı takvimini tutmamak; süreleri kaçırmak.
Örnek Olay: %25 Müterafik Kusurla Değer Kaybı Hesabı
Vaka:
-
Araç: 2022 model, 50.000 km, C-segment.
-
Hasar: Ön tampon + sağ far değişimi, kaputta lokal boya; yapısal hasar yok, airbag açılmadı.
-
Onarım: Yetkili serviste orijinal parça ve fabrika ölçülerine uygun işçilik.
-
Kusur: Karşı taraf %75 kusurlu, zarar gören %25 müterafik kusurlu (takip mesafesi ihlali).
Adım 1 – Temel Değer Kaybı (İndirim Öncesi):
-
Hasarsız Rayiç (medyan): 1.300.000 TL
-
Onarımlı Emsaller (medyan): 1.240.000 TL
-
Temel Değer Kaybı: 60.000 TL
Adım 2 – Müterafik Kusur İndirimi:
-
Zarar görenin kusuru: %25
-
İndirime Tabi Tutar: 60.000 TL × (1 − 0,25) = 45.000 TL
Adım 3 – Diğer Parametreler (Varsa):
-
Müterafik kusur + segment/yaş/kilometre farkları → temel hesap zaten medyanlarla dengelendi.
-
Faiz/Temerrüt: Sigortaya yazılı başvuru ve makul inceleme süresi sonrası faiz talep edilebilir; başlangıç dilekçede açık yazılmalıdır.
-
Limit Aşımı: Değer kaybı + diğer kalemler ZMMS limitini aşarsa IMM devreye girebilir (poliçe şartlarına bağlı).
Sonuç: Ödenebilir değer kaybı ~45.000 TL. Müterafik kusur indirimi, talebi makul seviyeye çekmiştir. Dosyada; ekspertiz–emsal ilan–fotoğraf–fatura ve TRAMER ile ispat netleştirilmiştir.
Aynı dosyada yapısal hasar (şasi/podye/airbag) olsaydı, temel değer kaybı 60.000 TL yerine muhtemelen daha yüksek çıkacak; indirime rağmen nihai tutar da artacaktı. Yani hasarın niteliği ve kusur oranı birlikte değerlendirilmelidir.
Sonuç: Doğru Dosya Kurgusu, Doğru İndirimi Getirir
Müterafik kusur değer kaybı hesabının “ne kadar alınır?” sorusuna tek satırlık bir yanıt yok. Doğru yol, iki aşamalı düşünmektir:
-
Sağlam ispatla (ekspertiz + emsal ilan + onarım belgeleri + TRAMER) temel değer kaybını belirle.
-
Zarar görenin kusurunu; oran, nedensellik bağı ve ağırlığı üzerinden değerlendirip indirimi uygula.
Bu yaklaşım; masada uzlaşma ihtimalini artırır, tahkim/mahkemede karar vericiyi ikna eder ve dosyanın hakkaniyete uygun sonuçlanmasını sağlar. Unutma: Kusur tartışmasını asla salt “yüzde” oyununa indirgeme; her yüzde, somut olay ve delil kalitesi ile anlam kazanır.
About Post Author
