Mirasçıların Denkleştirme Borcundan Feragat Etmesi: Hukuki Geçerlilik ve Sonuçları

Giriş

Miras hukukunda denkleştirme kurumu, mirasçılar arasında eşitliği sağlamak amacıyla öngörülmüş bir mekanizmadır. Türk Medeni Kanunu m.669 ve devamı hükümlerine göre, miras bırakanın sağlığında altsoya yaptığı kazandırmalar, aksi açıkça belirtilmedikçe miras paylaşımında denkleştirmeye tabi tutulur. Ancak mirasçılar bu denkleştirme borcundan feragat edebilir mi, ederse bu feragat geçerli olur mu? sorusu doktrinde ve uygulamada tartışmalı bir konudur.

Denkleştirme Borcu Nedir?

Tanım: Mirasçıların, mirasbırakanın sağlığında aldıkları kazandırmaları, miras paylaştırılırken hesaba katmak zorunda olmalarıdır.
Amacı: Mirasçılar arasında eşitliği sağlamak ve daha önce yapılan kazandırmaların miras payını haksız biçimde değiştirmesini önlemektir.

Feragat Kavramı

Feragat, bir haktan tek taraflı irade beyanı ile vazgeçilmesi anlamına gelir. Denkleştirme borcu, bir yasal yükümlülük olduğundan, feragat edilip edilemeyeceği tartışmalıdır.

Mirasçıların Denkleştirme Borcundan Feragatinin Şartları

Mirasbırakan Hayattayken Feragat
- Mirasçılar, kendi aralarında anlaşarak denkleştirme borcundan feragat edemezler.
- Ancak mirasbırakan, açık iradesiyle “bu kazandırma denkleştirmeden muaftır” diyebilir.
Mirasbırakanın Ölümünden Sonra Feragat
- Miras açıldıktan sonra mirasçılar arasında yapılan paylaşma sözleşmesi ile denkleştirme borcundan feragat edilebilir.
- Bu sözleşme, tüm mirasçıların rızasıyla ve çoğu durumda resmî şekle tabi olarak yapılmalıdır.

Hukuki Geçerlilik

Mirasbırakanın açık muafiyet iradesi: Geçerlidir, denkleştirme borcunu ortadan kaldırır.
Mirasçılar arasında ölümden önce yapılan feragat anlaşması: Geçersizdir, çünkü miras hakkı doğmadan yapılamaz.
Miras açıldıktan sonra paylaşma sözleşmesi ile feragat: Geçerlidir, çünkü mirasçılar kendi aralarında serbestçe paylaşım yapabilir.

Yargıtay Uygulaması

Yargıtay kararlarına göre, denkleştirmeden muafiyet için mirasbırakanın iradesi aranır.
Mirasçılar arasında yapılan anlaşmalar, ancak miras açıldıktan sonra ve tüm mirasçıların katılımıyla hüküm ifade eder.
Aksi durumda tek taraflı feragat geçerli kabul edilmez.

Feragatın Sonuçları

Denkleştirme Borcunun Ortadan Kalkması
- Muafiyet geçerli ise, mirasçı aldığı kazandırmayı miras paylaşımında hesaba katmaz.
Paylaşımda Eşitsizlik
- Feragat, bazı mirasçıların daha avantajlı olmasına yol açabilir. Ancak hukuken geçerli olduğu için paylaşım buna göre yapılır.
Uyuşmazlık İhtimali
- Diğer mirasçılar, feragatın geçerli olmadığını iddia ederek dava açabilir. Bu noktada ispat yükü devreye girer.

Uygulamadaki Sorunlar

Mirasbırakanın iradesinin yazılı olup olmaması tartışma yaratır.
Feragat beyanının belirsiz olması, mirasçılar arasında yeni davalara sebep olur.
Mirasçılardan birinin feragat etmesi, diğerlerinin menfaatini doğrudan etkileyebilir.

Sonuç

Mirasçıların denkleştirme borcundan feragat etmesi, ancak mirasbırakanın açık iradesi veya miras açıldıktan sonra yapılan paylaşma sözleşmesi ile mümkündür. Bunun dışında, tek taraflı veya miras açılmadan yapılan feragat geçersizdir.

Dolayısıyla, uygulamada feragat iddiasıyla karşılaşıldığında ilk bakılması gereken nokta, mirasbırakanın iradesi ve feragatın hangi aşamada yapıldığıdır. Yargıtay da bu hususta açık irade ve geçerli şekil şartını aramakta, aksi halde feragati hükümsüz kabul etmektedir.

Single Blog Title