Miras Hukukunda Güncel Tartışmalar: Dijital Mirasın Hukuki Boyutu

1. Giriş

Dijitalleşen dünyada, bireylerin sosyal medya hesapları, kripto paralar, dijital sanat eserleri (NFT’ler), çevrim içi abonelikler ve e-ticaret platformlarında tutulan veriler gibi dijital varlıkları giderek önem kazanmaktadır. Klasik miras hukuku, esasen fiziksel malvarlığı ve alacak hakları üzerine kuruludur. Ancak günümüzde dijital miras kavramı, miras hukukunda çözüm bekleyen yeni sorunları gündeme taşımıştır.

Türk Medeni Kanunu (TMK) mirasın içeriğini düzenlerken dijital varlıklara ilişkin açık bir hüküm getirmemektedir. Bu nedenle dijital miras, TMK m.599 vd. çerçevesinde, terekenin “malvarlığı hakları” kapsamında yorumlanmaktadır. Ancak uygulamada, özellikle sosyal medya hesaplarının kapatılması, veri sahipliği ve şifrelerin paylaşımı gibi konular ciddi tartışmalara yol açmaktadır.

2. Dijital Miras Kavramı

Dijital miras, ölen kişinin internet ortamında sahip olduğu tüm hesaplar, dijital içerikler, şifreler, dijital para birimleri ve diğer elektronik verilerden oluşan malvarlığıdır.
Örneğin:

• Facebook, Instagram veya Twitter (X) hesapları,

• E-posta kutuları,

• Kripto para cüzdanları (Bitcoin, Ethereum),

• Dijital sanat eserleri ve lisanslı yazılımlar,

• Bulut depolama içerikleri (Google Drive, iCloud),

• Online oyun hesapları ve değerli dijital varlıklar.

Bu varlıkların ekonomik değeri olduğu gibi, manevi boyutları da önemlidir. Ölen kişinin özel yazışmalarına, fotoğraflarına ve anılarına ulaşma hakkı mirasçılar açısından hem hukuki hem de etik bir sorun doğurmaktadır.

3. Türk Hukukunda Dijital Mirasın Yeri

Türk hukukunda miras, TMK m.599 uyarınca “ölen kişinin malvarlığının mirasçılarına geçmesi” şeklinde tanımlanır. Ancak dijital varlıklar kanunda açıkça sayılmadığı için bu varlıkların “hak veya alacak” niteliğinde olup olmadığı tartışmalıdır.

3.1. Sosyal Medya Hesapları

• Sosyal medya hesaplarının mirasçılara devri, platformların kullanıcı sözleşmeleri tarafından sınırlanabilir.

• Facebook ve Google, kullanıcıya ölüm sonrası hesabın kapatılması veya “anı hesabı” (memorial account) seçeneğini sunmaktadır. Ancak bu hizmetlerin Türk hukukuyla ilişkisi tartışmalıdır.

• Yargıtay’ın bu konuda doğrudan bir içtihadı henüz bulunmamaktadır.

3.2. Kripto Para ve Dijital Varlıklar

• Kripto paralar, ekonomik değer taşıdığı için mirasın malvarlığı unsuru olarak kabul edilmektedir.

• Ancak kripto cüzdanlarının şifrelerinin bilinmemesi durumunda mirasçıların bu varlıklara erişimi teknik olarak imkânsız hale gelebilir. Bu nedenle vasiyetname ile şifrelerin güvenli şekilde paylaşılması önemlidir.

4. Güncel Hukuki Tartışmalar

4.1. Dijital İçeriklerin Manevi Değeri

Mirasçıların ölen kişinin fotoğraflarına, mesajlarına veya sosyal medya hesaplarına erişim hakkı, özel hayatın gizliliği (Anayasa m.20) ve kişisel verilerin korunması hakkıyla (KVKK) çatışmaktadır.

4.2. KVKK ve Dijital Miras

• 6698 sayılı KVKK, sadece hayatta olan kişilerin kişisel verilerini korur. Ancak ölen kişinin verilerinin silinmesi veya korunması, mirasçıların talepleriyle çelişebilir.

• Veri sorumlusu olan şirketler, ölen kişinin talimatına uymak zorunda kalabilir (örneğin, hesabın kapatılması).

4.3. Yabancı Hukuktaki Uygulamalar

• Almanya Federal Mahkemesi (BGH), 2018: Bir Facebook hesabının mirasçılara devrine karar vermiştir. Bu karar, “sosyal medya hesaplarının miras bırakanın malvarlığının bir parçası” olduğunu kabul eden önemli bir içtihattır.

• ABD’de bazı eyaletler, dijital mirası düzenleyen özel yasalar kabul etmiştir.

5. Dijital Mirasın Yönetimi İçin Öneriler

1. Vasiyetname Düzenlenmesi: Dijital varlıkların kimlere devredileceği ve şifrelerin nasıl paylaşılacağı açıkça belirtilmelidir.

2. Dijital Emanet Hizmetleri: Kripto para cüzdanları veya sosyal medya hesapları için güvenli erişim planları yapılabilir.

3. Platform Politikalarının İncelenmesi: Kullanıcı sözleşmeleri, dijital hesapların ölüm sonrası akıbetini düzenlediğinden, önceden talimat verilmesi önemlidir.

4. Yasal Düzenleme İhtiyacı: TMK’da dijital varlıkları kapsayan açık hükümlerin getirilmesi gereklidir.

6. Yargıtay Kararları ve Beklentiler

Henüz Yargıtay’ın dijital mirasa ilişkin kapsamlı bir kararı bulunmamaktadır. Ancak e-posta hesaplarının ve dijital içeriklerin mirasçıya intikali, gelecekte dava konusu olabilecek konular arasındadır. Yargıtay’ın “mirasın kapsamına giren malvarlığı” yorumunu dijital varlıkları kapsayacak şekilde genişletmesi beklenmektedir.

7. Sonuç

Dijital miras, klasik miras hukukunun sınırlarını zorlayan yeni bir kavramdır. Özellikle sosyal medya hesapları, kripto paralar ve çevrim içi içerikler, hem ekonomik hem de manevi değer taşımaktadır.
Türk hukukunda açık bir düzenleme bulunmaması, uygulamada ciddi belirsizliklere yol açmaktadır. Gelecekte TMK’nın dijital mirası kapsayacak şekilde revize edilmesi, Yargıtay ve KVKK Kurulu kararlarının bu konuda yol gösterici olması beklenmektedir.