Milli Gemi Sicili Nedir?
Milli Gemi Sicili Nedir, Nasıl Olur ve Nerede Yapılır? Hukuki Rehber
Türkiye’de gemilerin hukuki statüsünün belirlenmesi, mülkiyet haklarının güvence altına alınması ve denizcilik faaliyetlerinin resmiyet kazanması milli gemi sicili ile sağlanır.
Bu sicil, yalnızca gemi sahiplerinin değil, gemi üzerinde hak iddia eden üçüncü kişilerin de hukuki güvenliğini temin eder.
1. Milli Gemi Sicili Nedir?
Milli gemi sicili, Türk bayrağı çekme hakkına sahip olan gemilerin ve bu gemiler üzerindeki ayni hakların (mülkiyet, ipotek vb.) resmi olarak kaydedildiği sicildir.
TTK m.941 vd. uyarınca gemi sicili:
-
Geminin kimliğini, teknik özelliklerini, malikini ve malik üzerindeki tasarruf yetkisini belirler.
-
Sicile kayıt, gemiye Türk Bayrağı çekme hakkı tanır.
2. Hukuki Dayanak
-
Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.941-973
-
Gemi Sicil Yönetmeliği
-
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı düzenlemeleri
Bu mevzuata göre milli gemi sicili, hem gemi mülkiyetinin ispatı hem de gemi üzerindeki sınırlı ayni hakların tescili için yasal zorunluluktur.
3. Milli Gemi Siciline Kaydolma Şartları
Bir geminin milli gemi siciline kaydedilebilmesi için şu koşullar aranır:
-
Türk Bayrağı Çekme Hakkı
-
Malikinin Türk vatandaşı olması
-
Tüzel kişilerde şirketin Türk kanunlarına göre kurulmuş olması ve yönetiminde çoğunluğun Türk vatandaşlarında bulunması
-
-
Gemi Nitelikleri
-
Tamamlanmış veya inşası devam eden gemiler
-
Ticaret gemileri, balıkçı gemileri, yolcu ve yük gemileri
-
-
Sicile Kayıt Zorunluluğu Olan Haller
-
Uzunluğu 18 metreden fazla olan gemiler için zorunludur (TTK m.957).
-
Daha küçük tekneler için isteğe bağlı kayıt mümkündür.
-
4. Milli Gemi Sicilinde Yer Alan Bilgiler
Sicilde şu bilgiler yer alır:
-
Geminin adı ve bağlama limanı
-
Tonajı, inşa yılı, yapım yeri
-
Malik veya malikler
-
İpotek, rehin, haciz gibi sınırlı ayni haklar
-
Geminin IMO numarası (varsa)
-
Türk Bayrağı çekme hakkına ilişkin bilgiler
5. Sicil İşlemleri Nerede Yapılır?
Milli gemi sicili işlemleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Liman Başkanlıkları nezdinde yapılır.
Her liman başkanlığı kendi yetki alanındaki gemiler için sicil tutar.
Başlıca liman sicil yerleri:
-
İstanbul Liman Başkanlığı
-
İzmir Liman Başkanlığı
-
Mersin Liman Başkanlığı
-
Samsun Liman Başkanlığı
-
Trabzon Liman Başkanlığı
-
Bodrum, Marmaris, Fethiye gibi bölgesel liman başkanlıkları
6. Sicile Kayıt Prosedürü
6.1. Gerekli Belgeler
-
Sicil tescil talep dilekçesi
-
Gemi mülkiyetini gösterir belge (satış sözleşmesi, inşa sözleşmesi vb.)
-
Tonilato belgesi (tonaj sertifikası)
-
Bayrak çekme belgesi (hak kazanıldığını gösterir)
-
Kimlik veya ticaret sicil kayıt belgeleri
-
IMO numarası (varsa)
6.2. İşlem Süreci
-
Liman başkanlığına başvuru
-
Belgelerin incelenmesi
-
Gemiye ait teknik ve mülkiyet bilgileri sicile işlenir
-
Sicil tasdiknamesi düzenlenir
-
Gemiye resmi sicil numarası verilir
7. Milli Gemi Sicilinin Hukuki Önemi
-
Mülkiyetin İspatı: Sicilde malik olarak kayıtlı olan kişi, geminin yasal sahibidir.
-
Ayni Hakların Tescili: İpotek, rehin, haciz gibi işlemler ancak sicile tescil ile üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.
-
Türk Bayrağı Çekme Hakkı: Sicile kayıtlı gemiler, Türk Bayrağı çekerek kabotaj haklarından yararlanır.
-
Uluslararası Tanınırlık: Sicil kayıtları, geminin kimliğini uluslararası platformda resmen teyit eder.
8. Sicile Kayıt Zorunluluğuna Uymamanın Sonuçları
Milli gemi sicili, Türk Ticaret Kanunu (TTK m.941 vd.) ve Gemi Sicil Yönetmeliği ile zorunlu hale getirilmiş bir kurumdur.
Belirli ölçü ve özelliklere sahip gemilerin milli gemi siciline kaydedilmemesi, hem idari hem ticari hem de hukuki sonuçlar doğurur.
Bu sonuçlar, gemi sahibinin yalnızca yurt içi faaliyetlerini değil, uluslararası denizcilik haklarını da etkiler.
8.1. Uluslararası Sefer İzninin Kaybı
-
Sicile kayıt, gemiye Türk Bayrağı çekme hakkı verir.
-
Kayıt olmayan veya kaydı olmayan gemiler, Türk Bayrağı çekemez ve uluslararası seferlerde bayraksız gemi statüsünde kalır.
-
Bayraksız gemiler, uluslararası denizcilik hukukunda “stateless ship” olarak nitelendirilir ve çoğu ülke limanlarına kabul edilmez.
-
Ayrıca, liman devleti kontrollerinde (PSC) el konulma riski yüksektir.
8.2. Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kaybı
-
TTK m.940 gereği, Türk Bayrağı çekebilmek için geminin milli gemi siciline kayıtlı olması gerekir.
-
Kayıtlı olmayan gemiler kabotaj hakkından yararlanamaz (815 sayılı Kabotaj Kanunu).
-
Bu durum, özellikle Türkiye limanları arasında yük ve yolcu taşımacılığı yapan gemiler için faaliyet yasağı anlamına gelir.
8.3. Mülkiyet ve Ayni Hakların Korunamaması
-
Milli gemi sicili, gemi mülkiyetini ve ipotek, rehin gibi ayni hakları üçüncü kişilere karşı ispat eden tek resmi belgedir.
-
Kayıtlı olmayan bir geminin mülkiyeti veya ipotek hakkı, üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
-
Örneğin, kayıt dışı bir gemi üzerinde ipotek kuran alacaklı, bu hakkını üçüncü kişilere karşı kaybeder.
8.4. Finansman ve Sigorta Sorunları
-
Bankalar, gemi ipoteği vererek kredi kullandırırken geminin milli sicile kayıtlı olmasını zorunlu kılar.
-
Kayıt dışı gemiler için P&I sigortası veya uluslararası gövde-makine sigortası (Hull & Machinery) yaptırmak ya imkânsızdır ya da çok maliyetlidir.
-
Bazı sigortacılar, kayıtsız gemilerde meydana gelen hasarlarda ödeme yapmaz.
8.5. İdari Para Cezaları ve Yaptırımlar
-
Liman Başkanlıkları ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, kayıtsız gemilere idari para cezası uygulayabilir.
-
Geminin liman giriş-çıkış izinleri iptal edilebilir.
-
Kabotaj hakkını ihlal eden kayıtsız gemilere, ek olarak faaliyetin durdurulması yaptırımı da uygulanabilir.
8.6. Ticari İtibar Kaybı
-
Sicilsiz bir gemi, charterer (kiracı) ve yük sahipleri nezdinde güvenilir bulunmaz.
-
Uluslararası taşımacılıkta, geminin IMO numarası ve sicil kaydı “due diligence” aşamasında mutlaka kontrol edilir.
-
Kayıtsız gemiler, navlun sözleşmelerinde kabul edilmez.
9. Sonuç
Milli gemi sicili, gemi mülkiyetinin korunması, ticaretin güvenliği ve bayrak hakkının kullanılması açısından vazgeçilmez bir kurumdur.
Gemi sahipleri, kayıt yükümlülüğünü zamanında yerine getirerek hem hukuki haklarını güvence altına almalı hem de uluslararası denizcilik düzenine uyum sağlamalıdır.
About Post Author
