MASAK’tan Yüksek Tutarli Mali İşlemler İçin Kademeli Bildirim Sistemi Önerisi
1. Giriş
Türkiye’de kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında yürütülmektedir. Bu çerçevede Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), yükümlü kurum ve kuruluşların şüpheli işlem bildirimleri ile yüksek tutarlı mali işlemleri denetlemektedir.
Mevcut sistemde yüksek tutarlı işlemler için belirlenmiş tek bir bildirim eşiği bulunmakta ve bu eşik aşıldığında yükümlülerin MASAK’a bildirim yapması zorunludur. Ancak MASAK, bu sistemi kademeli bir modele dönüştürmeyi planlamaktadır. Amaç, işlem tutarına göre daha hassas bir denetim mekanizması kurmak ve risk temelli yaklaşımı güçlendirmektir.
2. Kademeli Bildirim Sistemi Nedir?
Kademeli bildirim sistemi, işlem tutarına bağlı olarak farklı seviyelerde bildirim, inceleme ve teyit yükümlülükleri getiren bir modeldir.
Olası Kademe Örneği (Taslak – Nihai tutarlar Resmî Gazete’de yayımlandığında kesinleşecektir):
-
Kademe 1 – Temel Bildirim:
-
50.000 TL üzeri işlemler.
-
Standart işlem bilgileri ve müşteri kimlik tespiti yapılır.
-
-
Kademe 2 – Gelişmiş İnceleme:
-
250.000 TL üzeri işlemler.
-
Ek belge ve kayıt (gelir belgesi, ticaret sicili, kontratlar vb.) istenir.
-
-
Kademe 3 – Anlık Raporlama:
-
1.000.000 TL üzeri işlemler.
-
İşlem MASAK’a anlık bildirilir, kaynağın meşruiyeti için derinlemesine analiz yapılır.
-
Bu sistemde amaç, küçük-orta düzey işlemleri gereksiz yere ağır bürokrasiye maruz bırakmadan, riskli ve büyük işlemleri daha yakından takip etmektir.
3. Kimler Kapsamda?
Kademeli bildirim sistemi, MASAK yükümlüleri olarak tanımlanan kişi ve kuruluşları kapsayacak:
-
Bankalar ve Katılım Bankaları
-
Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketleri
-
Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları
-
Sermaye Piyasası Aracı Kurumları
-
Sigorta ve Emeklilik Şirketleri
-
Kıymetli Maden ve Taş Ticareti Yapanlar
-
Gayrimenkul Alım-Satımına Aracılık Edenler
-
Noterler (özellikle yüksek bedelli satış sözleşmelerinde)
4. Hukuki Dayanak
Bu düzenleme şu mevzuata dayanılarak yapılmaktadır:
-
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun
-
MASAK Genel Tebliğleri (Seri No: 5, 19, 21 vb.)
-
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Tavsiyeleri
-
BM Kara Para Aklama ile Mücadele Sözleşmeleri
MASAK, FATF standartlarıyla uyumlu olarak risk temelli yaklaşımı güçlendirmek istemektedir.
5. Beklenen Faydalar
-
Daha Etkin Denetim: İşlem tutarı arttıkça daha detaylı inceleme ile riskin azaltılması.
-
Operasyonel Verimlilik: Küçük işlemlerin gereksiz bürokrasiye maruz kalmaması.
-
Şeffaflık: Finansal sistemin uluslararası güvenilirliğinin artması.
-
Uluslararası Uyum: Türkiye’nin FATF değerlendirmelerinde yüksek skor alması.
6. Uygulama Süreci ve Geçiş Planı
-
Taslak Halinde: Şu anda düzenleme taslak aşamasındadır.
-
Sektör Görüşleri: Bankalar, finans kuruluşları ve sektör derneklerinden görüşler alınacaktır.
-
Pilot Uygulama: Belirli sektörlerde deneme süreci olabilir.
-
Resmî Gazete Yayımı: Yürürlüğe giriş tarihi ilan edilecektir.
-
Uyum Süreci: Yükümlü kuruluşlara teknik altyapı ve personel eğitimi için süre tanınacaktır.
7. Olası Hukuki ve Ticari Etkiler
-
Müşteri işlemlerinde ek belge talepleri artabilir.
-
Banka ve finans kuruluşlarının uyum departmanlarında iş yükü artacaktır.
-
Yüksek tutarlı işlemler için daha fazla sorgulama yapılması, işlem sürelerini uzatabilir.
-
Müşteri memnuniyeti ile yasal yükümlülükler arasında denge gerekecektir.
8. Sonuç ve Değerlendirme
MASAK’ın kademeli bildirim sistemi, risk temelli denetim yaklaşımını güçlendirecek ve uluslararası standartlara uyumu artıracaktır. Ancak bu süreçte, yükümlülerin teknik altyapılarını güçlendirmesi, personelini eğitmesi ve müşteri ilişkilerini yasal yükümlülüklerle uyumlu şekilde yönetmesi gerekecektir.
Bu düzenleme yürürlüğe girdiğinde, yüksek tutarlı finansal işlemler çok daha yakın denetime tabi tutulacak ve Türkiye’nin mali suçlarla mücadelesinde yeni bir dönem başlayacaktır.
About Post Author
