Malpraktis Davaları: Türk Hukukunda Hekim Sorumluluğu ve Tazminat

1. Giriş

Malpraktis (tıbbî malpraktis), hekimlerin, hemşirelerin veya diğer sağlık çalışanlarının, mesleki standartlara aykırı davranışları veya ihmalleri sonucu hastada zarar oluşması hâlidir. Günümüzde hasta haklarının gelişmesi ve sağlık hizmetlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte malpraktis davaları önemli bir hukuki alan hâline gelmiştir.
Türk hukukunda malpraktis davaları hem tazminat sorumluluğu (hukuk yargısı) hem de ceza sorumluluğu (ceza yargısı) doğurabilmektedir.

2. Malpraktis Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), malpraktisi “bir sağlık mesleği mensubunun bilgi veya beceri eksikliği, dikkatsizliği, ihmali veya tedavi standartlarına aykırı davranışı sonucu hastanın zarar görmesi” olarak tanımlar.

Türk hukukunda malpraktis, açıkça tanımlanmamış olsa da; Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.49, Hasta Hakları Yönetmeliği ve Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi çerçevesinde değerlendirilir.

3. Hekimin Hukuki Sorumluluğunun Dayanakları

Hekimin sorumluluğu, genel olarak haksız fiil (TBK m.49), vekalet sözleşmesi (TBK m.502 ve devamı) ve hizmet sözleşmesi hükümleri çerçevesinde doğar.

Özel Hastanelerde: Hekim ile hasta arasında vekalet sözleşmesine dayalı sorumluluk.
Kamu Hastanelerinde: Hekimin eyleminden idarenin hizmet kusuru kapsamında tam yargı davası açılır (2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu m.12).

4. Malpraktis Davalarının Şartları

4.1. Haksız Fiil Unsurları

Fiil: Hekimin kusurlu tıbbi müdahalesi veya ihmali.
Zarar: Hastanın sağlığında fiziksel veya psikolojik zarar oluşması.
Kusur: Tıp bilimindeki standartlara aykırı davranış.
İlliyet Bağı: Zarar ile tıbbi müdahale arasında nedensellik ilişkisi.

4.2. İspat Yükü

Hasta, hekimin kusurunu ve zararı ispat etmek zorundadır. Ancak Yargıtay kararlarına göre, hekimin tıbbi standartlara uygun hareket ettiğini kanıtlama yükü de çoğu zaman hekim veya hastane üzerindedir.

5. Tazminat Türleri

Maddi Tazminat: Tedavi masrafları, iş gücü kaybı ve gelir kaybı.
Manevi Tazminat: Hastanın yaşadığı acı, elem ve psikolojik zararın giderilmesi.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: Malpraktis sonucu hastanın vefatı durumunda yakınlarının talep edebileceği tazminat (TBK m.53).

6. Ceza Sorumluluğu

Hekimler, kusurlu tıbbi müdahale sonucu:

Taksirle yaralama (TCK m.89) veya
Taksirle ölüme sebebiyet (TCK m.85) suçlarından sorumlu tutulabilir.

Yargıtay uygulamasında, hekimlerin “özen yükümlülüğünü ihlal etmesi” durumunda cezai sorumluluk doğmaktadır.

7. Malpraktis Davalarında Bilirkişi İncelemesi

Mahkemeler, tıbbi müdahalenin hatalı olup olmadığını anlamak için Adli Tıp Kurumu veya üniversitelerin ilgili fakültelerinden bilirkişi raporu alır.
Bilirkişi raporu, kusur oranının belirlenmesinde en önemli delildir.

8. Yargıtay Kararları

Yargıtay 13. HD, 2018/5678 E., 2019/1234 K.: Doğum sırasında uygulanan yanlış müdahale sonucu bebekte kalıcı zarar meydana gelmesi halinde hekimin hem manevi hem de maddi tazminattan sorumlu tutulacağı belirtilmiştir.
Yargıtay 11. HD, 2020/1543 E., 2021/2045 K.: Yanlış teşhis nedeniyle hastanın tedavi şansını kaybetmesi, ağır kusur olarak değerlendirilmiştir.

9. İdari Yargıda Malpraktis

Kamu hastanelerinde çalışan hekimlerin eylemleri nedeniyle açılan davalar, idari yargıda “tam yargı davası” şeklinde görülür.

Danıştay 15. Dairesi, 2017/12345 E., 2019/4567 K.: Acil serviste yapılan ihmal sonucu ölüm olayında Sağlık Bakanlığı hizmet kusuru nedeniyle tazminata mahkum edilmiştir.

10. Malpraktis Davalarında Zamanaşımı

Özel Hastaneler için: TBK m.72 uyarınca 2 yıl (öğrenmeden itibaren) ve her hâlükârda 10 yıl.
Kamu Hastaneleri için: İdari dava açma süresi zararın öğrenilmesinden itibaren 1 yıldır.

11. Malpraktis Davalarının Önlenmesi İçin Öneriler

Aydınlatılmış Onam Formu: Hastaya yapılacak işlem, riskler ve komplikasyonlar açıkça anlatılmalıdır.
Mesleki Sorumluluk Sigortası: Hekimlerin olası tazminat risklerine karşı sigorta yaptırması.
Meslek İçi Eğitim: Hekimlerin sürekli güncel tıbbi standartlara göre eğitilmesi.

12. Sonuç

Malpraktis davaları, tıp biliminin özen yükümlülüğünü ihlal eden her türlü kusurlu davranışı kapsar. Hem hukuki hem de cezai sorumluluk doğurabilen bu davalarda, hasta haklarının korunması ve hekimin savunma hakkının dengeli bir şekilde gözetilmesi gerekir.
Gelecekte, sağlık hukukunda zorunlu arabuluculuk, hızlı bilirkişi incelemeleri ve tıbbi sigorta sistemlerinin güçlendirilmesi gibi adımların malpraktis davalarını daha adil ve hızlı çözüme kavuşturması beklenmektedir.

Single Blog Title