LİTVANYA’DA YABANCI ÖĞRENCİLERİN ÇALIŞMA HAKLARI VE ÇALIŞMA İZNİ ŞARTLARI

1. Giriş Litvanya, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında eğitim kalitesi ve yaşam maliyetleri açısından yabancı öğrenciler için cazip destinasyonlardan biri haline gelmiştir. Litvanya’daki üniversitelerde eğitim gören yabancı öğrenciler, eğitim süreleri boyunca geçimlerini sağlamak veya iş deneyimi kazanmak için çalışma ihtiyacı duyabilirler. Ancak, yabancı öğrencilerin çalışma hakları belirli kurallara tabidir ve çalışma izinleri belirli şartlara bağlıdır. Bu makalede, Litvanya’da yabancı öğrencilerin çalışma hakları ve çalışma izni şartları hukuki çerçevede ele alınacaktır.

2. Yabancı Öğrencilerin Çalışma Hakları Litvanya’da tam zamanlı eğitim gören yabancı öğrenciler, eğitim aldıkları sürece belirli saat sınırlamaları dâhilinde çalışma hakkına sahiptir. AB/AEA üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrenciler için çalışma saatleri kısıtlanmıştır.

• Lisans ve yüksek lisans öğrencileri: Haftada 20 saat çalışma hakkına sahiptir. Tatil dönemlerinde (yaz tatili vb.) bu süre sınırsız olabilir.
• Doktora öğrencileri: Eğitim programlarının esnek yapısı nedeniyle daha geniş bir çalışma iznine sahip olabilirler.
• Stajyerler: Eğitim programlarının bir parçası olan zorunlu stajlarda herhangi bir saat sınırı uygulanmaz.

AB veya Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) vatandaşı olan öğrenciler için herhangi bir çalışma izni gerekliliği bulunmamaktadır. Ancak, AB üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrenciler belirli bir izin prosedürüne tabidir.

3. Çalışma İzni ve Şartları Litvanya’da yabancı öğrencilerin çalışabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir. AB/AEA vatandaşı olmayan öğrenciler için çalışma izni alma süreci, Litvanya Göçmenlik Dairesi (Migration Department under the Ministry of the Interior of the Republic of Lithuania) tarafından yürütülmektedir.

• Çalışma İzni Başvuru Süreci:
  1. Öğrenci, Litvanya’da kayıtlı bir eğitim kurumunda tam zamanlı olarak eğitim görüyor olmalıdır.
  2. Eğitim vizesine (D Tipi Vize) veya geçerli bir oturma iznine sahip olunmalıdır.
  3. Öğrencinin işveren tarafından resmi olarak işe alınması gerekmektedir.
  4. Çalışma izni başvurusu Göçmenlik Dairesi’ne sunulmalıdır.
  5. Çalışma izni genellikle 30-60 gün içinde sonuçlanmaktadır.
  6. Çalışma izni süresi, oturma izni süresine bağlı olarak verilir ve yenilenebilir.

4. Çalışma İzninden Muafiyetler Bazı özel durumlarda çalışma izni alınmasına gerek kalmamaktadır:

• AB/AEA vatandaşları ve İsviçre vatandaşları, serbest çalışma hakkına sahiptir.
• Litvanya’da Erasmus+ gibi uluslararası değişim programları kapsamında eğitim gören öğrenciler için bazı istisnalar mevcuttur.
• Lisansüstü öğrenciler, eğitim kurumlarının sunduğu araştırma projelerinde çalışabiliyorsa ek izin gerekmeyebilir.
• Zorunlu staj yapan öğrenciler, ek bir çalışma izni almadan stajlarını tamamlayabilir.

5. Çalışma Alanları ve İş Olanakları Litvanya’da yabancı öğrencilerin en çok tercih ettiği iş alanları şunlardır:

• Hizmet sektörü (restoranlar, kafeler, oteller)
• Freelance işler (çevrimiçi içerik yazımı, grafik tasarım, yazılım geliştirme)
• Özel ders verme (matematik, dil eğitimi vb.)
• Üniversitelerde asistanlık ve araştırma görevliliği
• IT ve teknoloji sektörü (Vilnius ve Kaunas gibi büyük şehirlerde teknoloji alanında iş fırsatları bulunmaktadır.)

6. Çalışma İzninin İhlali Durumunda Yaptırımlar Litvanya’daki yabancı öğrenciler, çalışma saatleri veya izin süreçleri ile ilgili kurallara uymazlarsa çeşitli yaptırımlarla karşılaşabilirler:

• Çalışma saatlerini aşan öğrenciler için para cezası uygulanabilir.
• Çalışma izni olmadan çalışan öğrencilerin oturma izni iptal edilebilir.
• İşverenler, yasa dışı çalışma sağlayan öğrencilere iş imkânı sunmaları hâlinde cezai sorumlulukla karşılaşabilir.

7. Sonuç Litvanya’da yabancı öğrenciler, belirli şartlar altında çalışma hakkına sahiptir. AB/AEA vatandaşı olmayan öğrenciler için çalışma izni gerekliliği bulunurken, AB/AEA öğrencileri için herhangi bir izin zorunluluğu yoktur. Yabancı öğrenciler, belirlenen saat limitlerine uymak ve çalışma izni kurallarına riayet etmek zorundadır. Bu nedenle, çalışma hayatına dâhil olmak isteyen öğrencilerin göçmenlik düzenlemelerini dikkatle takip etmeleri büyük önem taşımaktadır.