KUZEY MAKEDONYADA ÇİFTE VATANDAŞLIK VE ULUSLARARASI ÖZEL HUKUK BOYUTLARI

Giriş: Çifte Vatandaşlığın Önemi

Küreselleşen dünyada çifte vatandaşlık, bireylere hem seyahat özgürlüğü hem de ekonomik, sosyal ve hukuki avantajlar sunmaktadır. Özellikle Balkan ülkeleri, Avrupa Birliği ile olan yakın ilişkileri nedeniyle yatırımcılar, girişimciler ve diasporadaki vatandaşlar için cazip hale gelmiştir.

Kuzey Makedonya, hem Balkan diasporası hem de Türk yatırımcılar için önemli fırsatlar sunan bir ülkedir. Çifte vatandaşlık meselesi, sadece idari bir işlem değil aynı zamanda uluslararası özel hukukun kesişim noktasında yer alan bir konudur.

---

1. Kuzey Makedonya Vatandaşlık Hukuku

1.1. Vatandaşlığa Kabul Şartları

• Kuzey Makedonya vatandaşı bir ebeveyn üzerinden doğum

• Ülkede sürekli ikamet sonrası başvuru

• Evlilik yoluyla vatandaşlık

• Yatırım ve ekonomik katkı yoluyla vatandaşlık

1.2. Vatandaşlık Kanunu (Law on Citizenship of the Republic of North Macedonia, 1992, değişikliklerle)

• Doğum ve soy bağı esastır.

• Uzun süreli ikamet eden yabancılar vatandaşlığa başvurabilir.

• Çifte vatandaşlık istisnai olarak mümkündür.

---

2. Çifte Vatandaşlık Düzenlemeleri

2.1. Kuzey Makedonya Hukukunda Çifte Vatandaşlık

• Temel ilke: tek vatandaşlık.

• Ancak bazı durumlarda çifte vatandaşlık kabul edilmektedir (diaspora, ikili anlaşmalar).

2.2. Türkiye ile İkili İlişkiler

• Türkiye ile Kuzey Makedonya arasında çifte vatandaşlığa izin verilmektedir.

• Özellikle Makedonya kökenli Türkler ve Türkiye’de yaşayan Makedon kökenliler için geçerlidir.

2.3. Avrupa Birliği ve Balkan Bağlamı

• Kuzey Makedonya AB’ye aday ülkedir.

• Çifte vatandaşlık, AB entegrasyonu kapsamında daha da önem kazanmaktadır.

---

3. Uluslararası Özel Hukuk Boyutları

Çifte vatandaşlık, sadece idari bir hak değil aynı zamanda uluslararası özel hukukun en önemli sorunlarından biridir.

3.1. Vatandaşlık Çatışmaları

Bir kişinin hem Türk hem de Kuzey Makedonya vatandaşı olması halinde:

• Miras → Hangi ülke hukuku uygulanacak?

• Evlilik ve Boşanma → Yetkili mahkeme hangisi?

• Velayet ve Nafaka → Hangi ülkenin kanunları geçerli olacak?

3.2. Miras Hukuku

• Çifte vatandaşların taşınmaz malları bulundukları ülkenin hukukuna tabidir.

• Taşınır mallarda ise ikametgâh ülkesi hukuku uygulanır.

3.3. Evlilik ve Boşanma

• Türk vatandaşı ile Makedon vatandaşı evlenirse, her iki ülkenin hukukuna göre geçerlilik aranır.

• Boşanma davalarında çifte vatandaşın daimi ikamet ettiği ülke hukukunun uygulanması mümkündür.

3.4. Vergi Yükümlülükleri

• Çifte vatandaşlık bazen çifte vergilendirme riskini doğurur.

• Türkiye ve Kuzey Makedonya arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması vardır.

3.5. Askerlik Yükümlülüğü

• Çifte vatandaşların askerlik yükümlülüğü sorun oluşturabilir.

• Türkiye ile Kuzey Makedonya arasında askerlik muafiyetine ilişkin uygulamalar mevcuttur.

 

5. Türkiye – Kuzey Makedonya Uygulaması

5.1. Türk Kökenli Makedonlar

Türkiye’de yaşayan Makedon kökenli Türkler, hem Türkiye hem de Kuzey Makedonya vatandaşlığına sahip olabilmektedir.

5.2. Yatırımcılar

Kuzey Makedonya’da şirket kuran veya gayrimenkul yatırımı yapan Türk yatırımcılar, oturma izni ve sonrasında vatandaşlık başvurusu yapabilir.

---

6. Karşılaştırmalı Tablo

---

7. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar

• Çifte vatandaşların miras paylaşımında hangi ülke hukukunun uygulanacağı

• Çocukların velayetinde yetkili mahkeme tartışmaları

• Çifte vergilendirme ve mali yükümlülükler

• Askerlik hizmetiyle ilgili yükümlülükler

• Çifte vatandaşların yurtdışı seyahatlerinde farklı vize uygulamaları

---

8. Stratejik Öneriler

• Çifte vatandaşlık planlayan kişiler mutlaka uzman bir avukatla süreci yürütmelidir.

• Miras ve mal paylaşımı konularında vasiyetname hazırlanmalıdır.

• Vergi yükümlülükleri açısından çifte vergilendirme anlaşmalarından yararlanılmalıdır.

• Askerlik yükümlülüğü için her iki ülkenin konsolosluğu ile iletişim kurulmalıdır.

---

9. Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Kuzey Makedonya’da çifte vatandaşlık mümkün mü?
Evet, istisnai olarak mümkündür.

2. Türkiye ile çifte vatandaşlık serbest mi?
Evet, Türkiye ile Kuzey Makedonya arasında mümkündür.

3. Çifte vatandaşların miras işlemleri nasıl yürütülür?
İkamet edilen ülke hukukuna göre.

4. Çifte vatandaşlık askerliği etkiler mi?
Evet, ancak ikili anlaşmalarla çözülür.

5. Çifte vergilendirme olur mu?
Hayır, iki ülke arasında anlaşma vardır.

6. Çifte vatandaş çocuk hangi pasaportu kullanır?
Her iki pasaport da kullanılabilir.

7. Vatandaşlıktan çıkmadan diğerini almak mümkün mü?
Kuzey Makedonya’da bazı durumlarda mümkündür.

8. Çifte vatandaş boşanma davasında hangi ülke mahkemesi yetkili?
Genellikle daimi ikamet edilen ülke.

9. Yatırım yoluyla vatandaşlık var mı?
Evet, ekonomik katkı yoluyla mümkündür.

10. Çifte vatandaşlık hak kaybı doğurur mu?
Hayır, ama bazı yükümlülükler çakışabilir.

---

10. Sonuç

Kuzey Makedonya’da çifte vatandaşlık, hem diaspora Türkleri hem de yeni yatırımcılar için büyük avantajlar sunmaktadır. Ancak konu sadece idari başvuru değil aynı zamanda uluslararası özel hukukun karmaşık meselelerini de kapsamaktadır.

• Miras, evlilik, boşanma, vergi ve askerlik gibi konularda çifte vatandaşlık özel düzenlemeler gerektirir.

• Türkiye ile Kuzey Makedonya arasındaki ikili anlaşmalar, bu süreçleri kolaylaştırmaktadır.

• Uzman hukuki destek olmadan süreci yürütmek hak kaybına yol açabilir.

Sonuç olarak çifte vatandaşlık, doğru yönetildiğinde hem bireyler hem de yatırımcılar için stratejik bir avantaj sağlamaktadır.