KUZEY MAKEDONYADA BORÇLAR HUKUKU VE YABANCILARIN SÖZLEŞME YAPMA SERBESTİSİ

Giriş: Borçlar Hukukunun Önemi

Borçlar hukuku, ticaret hayatının temelini oluşturan sözleşme ilişkilerini düzenler. Yatırımcılar, girişimciler, bireyler ve şirketler için sözleşmeler, ticari ve hukuki güvenliğin vazgeçilmez unsurlarıdır.

Kuzey Makedonya’da borçlar hukuku, hem yerli vatandaşların hem de yabancıların eşit haklarla ticari ve medeni sözleşmeler yapabilmesini sağlamaktadır. Özellikle Türk yatırımcılar açısından sözleşme serbestisi, yatırımların güvenliği ve ticari ilişkilerin sürdürülebilirliği için kritik bir avantajdır.

---

Kuzey Makedonya Borçlar Hukukunun Kaynakları

• Borçlar Kanunu (Law on Obligations, 2001, değişikliklerle)

• Medeni Kanun

• Şirketler Kanunu (Company Law)

• Ticaret Kanunu

• Tahkim Kanunu

• AB Direktifleri (uyum sürecinde)

• Uluslararası Sözleşmeler (New York Tahkim Sözleşmesi, CISG vb.)

Temel İlkeler

1. Sözleşme Serbestisi İlkesi → Taraflar, sözleşmenin içeriğini serbestçe belirler.

2. Eşitlik İlkesi → Yabancı ve yerli taraflar eşit statüye sahiptir.

3. İrade Özgürlüğü → Tarafların serbest iradesiyle kurulan sözleşmeler hukuken geçerlidir.

4. Hukuki Güvence → Devlet, sözleşme ilişkilerini yargı ve tahkim mekanizmalarıyla korur.

---

Yabancıların Sözleşme Yapma Hakkı

Kuzey Makedonya, yabancılara yerli taraflarla aynı sözleşme yapma serbestisini tanır.

• Yabancılar, satış, kira, hizmet, ortak girişim, lisans, distribütörlük, franchise gibi her türlü sözleşmeyi yapabilir.

• Yabancı para üzerinden sözleşme mümkündür (Euro en yaygın para birimidir).

• Tahkim ve yabancı mahkeme yetkisi sözleşmelere eklenebilir.

• Yabancılar, gayrimenkul alım satımında ve ticari sözleşmelerde noter onayına tabi olabilir.

---

Sözleşme Türleri

1. Satış Sözleşmeleri

• Ticarette en sık kullanılan türdür.

• Gayrimenkul satışlarında noter onayı zorunludur.

2. Kira ve Leasing Sözleşmeleri

• Konut ve işyeri kiralarında yazılı şekil aranır.

• Leasing özellikle araç ve ekipman finansmanında yaygındır.

3. Hizmet ve İş Sözleşmeleri

• Çalışan-işveren ilişkilerini düzenler.

• İş Kanunu ile bağlantılıdır.

4. Distribütörlük ve Acentelik

• Yabancı markaların Kuzey Makedonya’da faaliyet göstermesinde kullanılır.

• Ticaret Kanunu hükümlerine tabidir.

5. Lisans ve Franchise

• Fikri mülkiyet hakları, marka ve know-how kullanımı içerir.

• Özellikle Türk restoran zincirleri ve markaları için önemlidir.

6. Ortak Girişim (Joint Venture)

• Yabancı ve yerli ortakların birlikte şirket kurmasıyla yapılır.

• Ticari sözleşme + şirket sözleşmesi birleşimi şeklindedir.

---

Şekil Şartları

• Çoğu sözleşme şekil serbestisi kapsamında sözlü veya yazılı yapılabilir.

• Gayrimenkul satışları, ipotek ve taşınmaz kiralamalarında noter onayı zorunludur.

• Bazı ticari sözleşmelerde ticaret siciline tescil gerekir.

---

Yabancı Para ile Sözleşme

Kuzey Makedonya’da sözleşmeler Euro veya diğer yabancı para birimleri üzerinden yapılabilir.

• Dövizle yapılan sözleşmeler serbesttir.

• Taraflar kur riskini sözleşmede belirleyebilir.

---

Tahkim ve Yetki Şartı

• Sözleşmelere tahkim şartı eklemek mümkündür.

• Kuzey Makedonya, New York Tahkim Sözleşmesi’ne taraftır → yabancı tahkim kararları tanınır.

• Yabancı yatırımcılar için ICSID tahkimi mümkündür.

---

Uluslararası Sözleşmeler

• CISG (Viyana Satım Sözleşmesi) → Uluslararası mal satışlarına uygulanır.

• BIT Anlaşmaları → Yatırımcıların sözleşme haklarını korur.

• Türkiye – Kuzey Makedonya Anlaşmaları → Çifte vergilendirme ve ticaret anlaşmaları vardır.

---

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• Sözleşmelerin çeviri ve noter masrafları

• Yerel ortaklarla çıkan distribütörlük anlaşmazlıkları

• Tahkim şartının eksik düzenlenmesi

• Gayrimenkul alım satımında tapu uyuşmazlıkları

---

Türkiye – Kuzey Makedonya Karşılaştırmalı Tablo

---

Stratejik Öneriler

• Sözleşmeler çift dilli hazırlanmalıdır (Makedonca – İngilizce/Türkçe).

• Tahkim şartı eksiksiz düzenlenmelidir.

• Yabancı para üzerinden yapılan sözleşmelerde kur riski dikkate alınmalıdır.

• Gayrimenkul sözleşmelerinde tapu kayıtları titizlikle incelenmelidir.

• Ticari sözleşmelerde rekabet hükümlerine dikkat edilmelidir.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Yabancılar Kuzey Makedonya’da sözleşme yapabilir mi?
Evet, yerli taraflarla aynı haklara sahiptir.

2. Sözleşmeler hangi dillerde yapılabilir?
Makedonca, İngilizce ve tarafların tercih ettiği dillerde.

3. Yabancı para üzerinden sözleşme yapılabilir mi?
Evet, serbesttir.

4. Gayrimenkul satışında noter şart mı?
Evet, zorunludur.

5. Tahkim şartı geçerli midir?
Evet, New York Sözleşmesi’ne taraf olduğu için geçerlidir.

6. Türk şirketleri için özel kolaylık var mı?
Evet, ikili anlaşmalar sayesinde vergi ve ticaret avantajı vardır.

7. Ortak girişim sözleşmeleri serbest mi?
Evet, yabancılar yerli ortaklarla JV kurabilir.

8. Sözleşmelerin sicile tescili zorunlu mu?
Bazı ticari sözleşmeler için evet.

9. Uyuşmazlık halinde hangi yollar vardır?
Yerel mahkemeler ve tahkim.

10. CISG uygulanıyor mu?
Evet, uluslararası mal satışlarında geçerlidir.

---

Sonuç: Yabancıların Sözleşme Serbestisi

Kuzey Makedonya, yabancı yatırımcılar ve şirketler için güçlü bir borçlar hukuku altyapısına sahiptir.

• Yabancılar, her türlü sözleşmeyi serbestçe yapabilir.

• Tahkim ve uluslararası hukuk yolları açıktır.

• Yabancı para ile sözleşme serbesttir.

• Türk yatırımcılar için ikili anlaşmalar ek güvence sağlar.

Sonuç olarak, Kuzey Makedonya’da borçlar hukuku ve sözleşme serbestisi, yabancı yatırımcılar için güvenli bir ticari zemin sunmaktadır.