Kuveyt’te göçmen işçilerin hukuki hakları nelerdir, işverenlerin sorumlulukları neler?

Giriş

Kuveyt, ekonomik yapısının büyük bölümünü petrol ve enerji sektörüne dayandıran bir ülke olmakla birlikte, aynı zamanda yoğun bir şekilde göçmen işçi çalıştıran bir iş gücü piyasasına sahiptir. Kuveyt’te çalışan yabancı işçilerin sayısı, yerel nüfusu dahi aşmaktadır. Bu durum, göçmen işçilerin hukuki hakları ile işverenlerin yükümlülüklerinin net biçimde ortaya konulmasını gerekli kılmaktadır.

Türkiye’den Kuveyt’e giden işçiler de dâhil olmak üzere birçok yabancı uyruklu çalışan, Kafala (Sponsor) Sistemi kapsamında istihdam edilmekte ve bu sistem, işçinin statüsünü doğrudan işverenin kontrolüne bırakmaktadır. Bu yazıda, göçmen işçilerin hakları ve işverenlerin sorumlulukları hukuki açıdan ele alınacak; ayrıca somutlaştırmak için bir kurgusal olay aktarılacaktır.

---

Kuveyt’te Göçmen İşçilerin Hukuki Hakları

1. Ücret ve Çalışma Koşulları

• Kuveyt Çalışma Yasası uyarınca işçilere düzenli ve zamanında ücret ödenmesi zorunludur.

• Ücretler banka hesabına yatırılmalı, nakit ödeme istisnai durumlarla sınırlı olmalıdır.

• Fazla mesai, hafta tatili ve resmi tatillerde çalışma halinde ek ücret ödenmesi gerekir.

2. İş Güvencesi

• İş sözleşmeleri yazılı yapılmalı ve işçiye bir nüshası verilmelidir.

• İşçilerin sözleşme fesihleri, yasada öngörülen ihbar ve kıdem koşullarına bağlıdır.

• Haksız fesih halinde işçi, tazminat talebinde bulunabilir.

3. Çalışma Süreleri ve İzinler

• Normal haftalık çalışma süresi genellikle 48 saattir.

• Yıllık ücretli izin hakkı mevcuttur (en az 30 gün).

• İşçilerin sağlık izinleri ve doğum izinleri de mevzuatta düzenlenmiştir.

4. Barınma ve Sağlık

• İşveren, göçmen işçilere uygun barınma sağlamakla yükümlüdür.

• Sağlık sigortası zorunludur; işveren, işçinin temel sağlık hizmetlerini karşılamak zorundadır.

5. Sendikal Haklar ve Şikâyet Mekanizmaları

• Göçmen işçilerin sendika kurma hakkı sınırlı olmakla birlikte, mevcut sendikalara üye olabilmeleri mümkündür.

• Çalışma Bakanlığı nezdinde şikâyet mekanizmaları ve iş mahkemeleri, işçilerin hak arama yollarını oluşturur.

---

İşverenlerin Sorumlulukları

1. Sponsorluk (Kafala) Yükümlülüğü

Kuveyt’te göçmen işçiler, işveren sponsorluğu olmadan çalışma izni alamazlar. İşveren;

• İşçiyi ülkede çalıştırabilmek için gerekli izinleri almak,

• İkamet iznini yenilemek,

• İşçiyi ülkeden ayrıldığında çıkış işlemlerini yapmak,
  zorundadır.

2. Ücret ve Sosyal Haklar

İşveren, işçiye zamanında ücret ödemek, fazla mesai ücretlerini karşılamak, sağlık sigortasını sağlamakla yükümlüdür.

3. İş Güvenliği ve Barınma

İşveren, işçinin güvenliğini sağlamak, gerekli koruyucu tedbirleri almak ve barınma koşullarını insana yakışır şekilde düzenlemek zorundadır.

4. Hukuka Aykırı Uygulamaların Yasaklanması

• Pasaportlara el koymak,

• İşçiyi zorla çalıştırmak,

• Ücretleri ödememek,
  gibi uygulamalar yasaktır ve işverenin ağır hukuki sorumluluğunu doğurur.

---

Kurgusal Örnek Olay

Taraflar

• A: Nepal uyruklu göçmen işçi.

• B: Kuveyt’te inşaat sektöründe faaliyet gösteren işveren.

• C: Kuveyt Çalışma Bakanlığı müfettişi.

Olayın Gelişimi

A, B’nin yanında inşaat işçisi olarak çalışmaktadır. İş sözleşmesine göre aylık 120 KD ücret alması gerekirken, 3 ay boyunca ödemeler yapılmamıştır. Ayrıca B, işçilerin pasaportlarına el koymuş ve çalışma süresini günde 12 saate çıkarmıştır.

A, bu durumu Çalışma Bakanlığı’na şikâyet eder. Bakanlık müfettişi C tarafından yapılan denetimde;

• Ücretlerin ödenmediği,

• Çalışma koşullarının yasaya aykırı olduğu,

• Pasaportlara el konulduğu,
  tespit edilir.

Sonuçta, işveren B’ye ağır para cezası uygulanır ve işçilerin pasaportları geri verilir. A, iş mahkemesine başvurarak ödenmeyen ücretlerini ve tazminatını alır.

---

Hukuki Değerlendirme

Bu kurgusal olaydan çıkarılacak sonuçlar:

• Göçmen işçilerin ücret ve pasaport haklarının korunması esastır.

• İşverenin sorumlulukları, yalnızca işçi-işveren ilişkisiyle sınırlı değildir; aynı zamanda yabancılar hukukunu da kapsamaktadır.

• Kuveyt uygulamasında iş mahkemeleri ve Çalışma Bakanlığı denetimleri etkin rol oynamaktadır.

---

Sonuç

Kuveyt’te göçmen işçiler, ülke ekonomisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Ancak bu yoğun istihdam, beraberinde hukuki sorunları da getirmektedir. Göçmen işçilerin hakları; ücret, izin, sağlık, barınma ve güvenlik gibi temel alanlarda güvence altına alınmıştır. İşverenler ise bu hakların korunmasından sorumludur.

Kurgusal olayda da görüldüğü üzere, işverenin pasaporta el koyması ve ücret ödememesi yasadışı kabul edilmiş; işçinin şikâyeti üzerine hem idari hem de yargısal yollar işletilmiştir.