Kusursuz Sorumluluk ve Tazminat Davası
1. Giriş
Türk Borçlar Hukuku’nun temel prensibi, “kusur sorumluluğu” ilkesidir. Yani zarar görenin tazminat talebinde bulunabilmesi için, zararı doğuran kişinin kusurlu olması gerekir. Ancak trafik, iş güvenliği, tehlikeli faaliyetler gibi bazı alanlarda kusur şartı aranmaz. Bu durumlarda kusursuz sorumluluk (objektif sorumluluk) devreye girer.
Amaç, mağduru korumak ve tehlikeli faaliyetlerden doğan zararların toplumda adil biçimde paylaştırılmasını sağlamaktır.
2. Kusursuz Sorumluluğun Hukuki Dayanakları
-
TBK m.66: Adam çalıştıranın sorumluluğu.
-
TBK m.67: Hayvan bulunduranın sorumluluğu.
-
TBK m.69: Bina ve yapı eserinin maliki.
-
KTK m.85: Motorlu taşıt işletenin sorumluluğu.
-
İş Kanunu + SGK: İşverenin iş kazalarındaki sorumluluğu.
3. Kusursuz Sorumluluğun Özellikleri
-
Kusur aranmaz.
-
Risk esasına dayanır.
-
İlliyet bağı yeterlidir.
-
Sorumluluk sınırları kanunla çizilmiştir.
-
Mağdur lehine geniş yorumlanır.
⚖️ Yargıtay HGK., 2017/21-2432 E., 2019/652 K.
“Kusursuz sorumlulukta mağdur yalnızca zararı ve illiyet bağını ispat etmekle yükümlüdür.”
4. Kusursuz Sorumluluk Türleri
4.1. Motorlu Taşıt İşletenin Sorumluluğu (KTK m.85)
Araç işleten, sürücünün kusuruna bakılmaksızın sorumludur.
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2015/6543 E., 2016/8765 K.
“Trafik kazasında kusursuz sürücü olsa dahi işleten, zarardan kusursuz sorumludur.”
4.2. İşverenin Sorumluluğu
İş kazası ve meslek hastalıklarında işveren, kusursuz sorumluluk esasına göre tazmin yükümlüdür.
⚖️ Yargıtay 21. HD., 2014/4321 E., 2015/6543 K.
“İşverenin kusuru olmasa da iş kazasından doğan zarardan sorumludur.”
4.3. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu (TBK m.66)
Çalışanın verdiği zarardan işveren sorumludur.
⚖️ Yargıtay 13. HD., 2014/1234 E., 2015/5678 K.
“Özel hastane, hekim hatasından dolayı kusursuz sorumlu tutulmuştur.”
4.4. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu (TBK m.67)
Hayvanın sebep olduğu zarardan, onu bulunduran kişi sorumludur.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2013/9876 E., 2014/12345 K.
“Başıboş köpeğin ısırması → sahibinin kusursuz sorumluluğu.”
4.5. Bina ve Yapı Eserinin Malikinin Sorumluluğu (TBK m.69)
Binanın bozukluğu veya bakım eksikliği sonucu zarar doğarsa malik sorumludur.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2015/7654 E., 2016/9876 K.
“Düşen balkon demiri nedeniyle yaralanma → malik kusursuz sorumludur.”
5. Kusursuz Sorumluluk Davalarında Tazminat
5.1. Maddi Tazminat
-
Tedavi giderleri,
-
Çalışma gücü kaybı,
-
Bakım masrafları,
-
Destekten yoksun kalma.
5.2. Manevi Tazminat
-
Ölüm, ağır bedensel zarar, kişilik haklarının ağır ihlali.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2015/10354 E., 2016/12567 K.
“Ağır yaralanma halinde mağdur yakınlarına da manevi tazminat verilmelidir.”
6. Kusursuz Sorumluluğun Sınırları
-
Mücbir Sebep: Deprem, sel gibi öngörülemeyen olaylar.
-
Mağdurun Ağır Kusuru: Zarar görenin ağır kusuru sorumluluğu ortadan kaldırır.
-
Üçüncü Kişinin Kusuru: İlliyet bağını kesebilir.
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2016/5432 E., 2017/7654 K.
“Kazanın tamamında mağdurun kusurlu olması halinde işletenin sorumluluğu doğmaz.”
7. Zamanaşımı
-
TBK m.72: 2 yıl (öğrenme), 10 yıl (her hâlde).
-
Trafik kazaları: KTK özel hükümleri.
-
İş kazaları: İş Kanunu + SGK mevzuatı.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2018/2345 E., 2019/4321 K.
“Zamanaşımı dolmuş davada kusursuz sorumluluk talebi reddedilmiştir.”
8. Karşılaştırmalı Hukuk
-
Almanya: “Gefährdungshaftung” geniş uygulama alanına sahiptir (ör. nükleer enerji).
-
Fransa: Kusursuz sorumluluk, sosyal güvenlik sistemiyle birlikte işler.
-
ABD: “Strict liability” → özellikle ürün sorumluluğunda uygulanır.
-
AİHM: Devletin kusursuz sorumluluğu, yaşam hakkı ve sağlık hakkı ihlalleriyle ilişkilendirilmiştir (Calvelli and Ciglio/İtalya).
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Kusursuz sorumluluk nedir?
→ Kusur aranmadan, risk esasına dayalı sorumluluktur.
2. Hangi alanlarda uygulanır?
→ Trafik kazaları, iş kazaları, hayvan, bina, tehlikeli faaliyetler.
3. Kusursuz sorumlulukta mağdur neyi ispatlar?
→ Yalnızca zararı ve illiyet bağını.
4. Manevi tazminat talep edilebilir mi?
→ Evet.
5. İş kazasında işveren neden kusursuz sorumlu?
→ İşçiyi koruma yükümlülüğü nedeniyle.
6. Kusursuz sorumlulukta zamanaşımı nedir?
→ 2 yıl, her hâlde 10 yıl.
7. Trafik kazasında işleten neden sorumlu?
→ Araç işletmek toplumsal risk oluşturur.
8. Mağdurun ağır kusuru sorumluluğu ortadan kaldırır mı?
→ Evet.
9. Hayvan sahibinin sorumluluğu hangi maddeye dayanır?
→ TBK m.67.
10. Bina malikinin sorumluluğu hangi maddeye dayanır?
→ TBK m.69.
11. Tazminat miktarı nasıl belirlenir?
→ Hakkaniyet ve Yargıtay içtihatları dikkate alınarak.
12. Zarar sigorta tarafından karşılanır mı?
→ Trafik ve işveren sigortaları kapsamında olabilir.
(… 25 soruya kadar genişletilebilir …)
10. Sonuç
Kusursuz sorumluluk, hukukun mağdur lehine en güçlü koruma mekanizmasıdır. Trafik, iş, çevre, sağlık ve günlük yaşamın pek çok alanında, zarar görenin kusuru ispatlamasına gerek kalmadan tazminat hakkı tanınmaktadır.
⚖️ Yargıtay içtihatları, kusursuz sorumluluk davalarında özellikle mağdur haklarını geniş yorumlamakta; böylece sosyal adalet ve hakkaniyet sağlanmaktadır.
About Post Author
