Kulüplerin Vergi Borçları ve Haciz İşlemleri: Sporcuların Alacakları Güvende mi?

GİRİŞ

Spor kulüplerinin mali yapısı, genellikle büyük bütçelerle ve kamuoyunun yoğun ilgisiyle şekillenir. Ancak bu yüksek bütçeli yapının arkasında, kimi zaman ciddi mali disiplinsizlikler, vergi borçları ve icra takipleri yer alır. Kulüplerin vergi borçları nedeniyle karşı karşıya kaldığı haciz işlemleri, yalnızca kulüplerin değil, aynı zamanda kulüple sözleşmeli çalışan sporcuların ve teknik personelin de haklarını doğrudan etkiler. Bu bağlamda en çok tartışılan konulardan biri, kulübe karşı alacağı olan sporcuların, kamu alacaklarının tahsilinde öncelik sırasına tabi olup olmadığıdır.

1. KULÜPLERİN VERGİ BORÇLARI: HUKUKİ TEMELLER

a) Vergi Mükellefiyeti

Spor kulüpleri, kamu yararına faaliyet gösteren dernek ya da anonim şirket statüsünde olabilir. Ancak bu durum, vergi yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz. Kulüpler:

Kurumlar vergisi,
Katma değer vergisi (KDV),
Stopaj vergisi (GVK m.94) ve
Damga vergisi

gibi yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür. Özellikle yabancı sporcularla yapılan sözleşmelerde doğan vergi sorumlulukları ciddi rakamlara ulaşabilmektedir.

b) Vergi Borçlarının Tahsili

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (AATUHK) uyarınca, kulübün ödemediği vergi borçları için haciz, ihtiyati tahakkuk, ihtiyati haciz, ödeme emirleri gibi yollarla takip yapılır. Vergi dairesi, kulübün banka hesaplarına, gelirlerine, taşınır ve taşınmaz malvarlığına el koyabilir.

2. HACİZ İŞLEMLERİNİN UYGULANMASI VE SIRALAMASI

a) Haciz Yoluyla Takip

Vergi idaresi, 6183 sayılı Kanun’un 55. maddesi gereğince kulübe ödeme emri gönderir. Bu emre rağmen borç ödenmezse, doğrudan haciz yoluna gidilebilir. Haciz, kulübün:

Yayın gelirlerine (örneğin TFF’den gelen naklen yayın ödemeleri),
Sponsorluk gelirlerine,
Sporculara ait bonservis bedellerine,
Maç günü hasılatına uygulanabilir.

b) Sporcu Alacaklarının Hukuki Statüsü

Sporcuların alacakları, genellikle “hizmet sözleşmesinden doğan alacaklar” veya “eser sözleşmesi benzeri yapılar” kapsamında değerlendirilir. Ancak kulüp hakkında başlatılan haciz işlemlerinde, sporcuların alacakları kamu alacaklarından sonra gelir.

AATUHK m.21 uyarınca kamu alacakları, tüm özel alacaklardan önceliklidir.

3. KURGUSAL ÖRNEK OLAY

OLAYIN ÖZETİ:

Süper Lig’de mücadele eden Beyaz Şimşekler Spor Kulübü, 2023-2024 sezonunda mali disiplinsizlik nedeniyle toplamda 78 milyon TL vergi borcu biriktirmiştir. Aynı sezonda kulüpte forma giyen yabancı futbolcu Luis , 1 milyon Euro tutarındaki maaşının son 6 ayını alamamış ve sözleşmesini tek taraflı feshetmiştir.

Luis, TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) nezdinde açtığı davayı kazanmış ve alacağının tahsili için kulüp gelirlerine haciz uygulanması talebinde bulunmuştur. Ancak bu aşamada İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı da kulübe ait yayın geliri ödemesine haciz koymuştur.

Söz konusu yayın gelirinin 10 milyon TL’lik kısmı, vergi borcuna mahsup edilmiş; Luis’in avukatları ise “sporcu alacaklarının öncelikli ve kamu borçlarıyla eşit derecede değerlendirileceği” iddiasıyla idari dava açmıştır.

4. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: SPORCUNUN ALACAĞI KORUNUYOR MU?

a) AATUHK ve Kamu Alacaklarının Önceliği

6183 sayılı Kanun’un 21. maddesi açık:

“Kamu alacakları, bütün özel alacaklardan rüçhanlıdır.”

Bu düzenleme gereği, kulübün tüm gelirleri üzerinde öncelikle vergi dairesi tasarrufta bulunabilir. Sporcu, mahkeme kararı ile alacağını hak etmiş olsa dahi, vergi borcunun ödenmediği durumlarda haciz sıralamasında kamu borcu önce gelir.

b) Anayasa Mahkemesi Kararları

AYM, B. No: 2017/34900, T. 21.12.2021 (İlker Aycı Kararı):

“Kamu alacaklarının tahsili amacıyla özel kişilerin mülkiyetine sınırlama getirilmesi mümkündür; ancak bu sınırlama ölçülülük ve orantılılık ilkesi çerçevesinde değerlendirilmelidir.”

Bu karar, kamu alacaklarının önceliği ilkesine anayasal bir çerçeve çizmekle birlikte, “tam bir mutlakiyet” tanımamaktadır.

c) İcra İflas Hukuku Açısından Sıra Cetveli

Birden fazla alacaklının bulunduğu durumlarda, icra müdürlüğünce sıra cetveli hazırlanır. Sporcular, burada “adi alacaklı” sırasına konur. Oysa vergi dairesi rehinli alacaklı gibi üstün sırada değerlendirilir.

5. TFF ve FIFA NEZDİNDEKİ DURUM

a) TFF Düzenlemeleri

TFF, kulüplerin borçlarını zamanında ödememesi durumunda:

Puan silme,
Transfer yasağı,
Lisans iptali

gibi yaptırımlar uygulayabilir. Ancak vergi borcu nedeniyle haciz uygulanması, federasyonun doğrudan yetki alanı dışında kalır.

b) FIFA Kuralları

FIFA, futbolcunun maaşının ödenmemesi halinde sözleşmeyi haklı nedenle feshedebileceğini kabul eder. Ancak FIFA düzenlemelerinde de kamu alacağına karşı oyuncunun üstünlüğü gibi bir ilke bulunmaz.

Bu durumda, sporcu FIFA nezdinde tescilli transfer yasağı kararı aldırabilir; fakat bu, fiilen alacağın tahsilini garanti etmez.

6. NE YAPILABİLİR? HUKUKİ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

a) Gelirlerin Ayrıştırılması

Sporcu alacaklarının korunması için, kulüp gelirlerinin kamu alacakları ile karıştırılmaması, örneğin “sporcu maaş havuzu” gibi ayrı fonlara yönlendirilmesi gereklidir.

b) Sporcu Alacaklarının “İşçilik Alacağı” Sayılması

İş Kanunu veya Borçlar Kanunu çerçevesinde sporcu ücretinin işçilik alacağı olarak nitelendirilmesi halinde, alacak önceliği bakımından kısmi ayrıcalık sağlanabilir. Ancak bu görüş, hâkim içtihat haline gelmiş değildir.

c) Önleyici Hukuki Tedbirler

Sporcuların sözleşmelerine aşağıdaki gibi kayıtlar eklenebilir:

“Kulübün herhangi bir kamu borcu nedeniyle doğacak haciz işlemleri, bu sözleşmeden doğan sporcu alacağına engel teşkil etmez.”

Bu hüküm, tahkim nezdinde ileri sürülebilecek önemli bir argüman olabilir.

SONUÇ

Spor kulüplerinin kamu borçları, sadece idare ile kulüp arasında bir mesele olmaktan çıkmış; sporcuların ve çalışanların ekonomik haklarını da tehdit eden bir hal almıştır. Mevcut hukuk düzenine göre:

Kamu alacakları, sporcu alacaklarına göre önceliklidir.
Sporcuların alacaklarını güvence altına alacak açık bir yasal sistem bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararları, bu öncelik sırasının ölçülü uygulanması gerektiğini vurgulamaktadır.

Bu sebeple gerek mevzuatta gerekse sporcu sözleşmelerinde, sporcuların mali haklarını korumaya yönelik özel düzenlemelere ihtiyaç vardır. Aksi halde, futbolcunun başarısı değil, vergi borcunun haczi galip gelir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut

6183 Sayılı Kanun, FIFA, Haciz İşlemleri, kamu alacağı önceliği, sıra cetveli, spor kulübü borçları, sporcu alacağı, TFF, vergi borcu

Single Blog Title