Kripto Paralar Üzerinden Kara Para Aklama: Türk Ceza Hukuku’nda Güncel Tehditler/İstanbul Avukat

I. GİRİŞ

Küresel ölçekte dijital dönüşümün en çarpıcı yansımalarından biri olan kripto paralar, finansal işlemlerde devrimsel yenilikler getirmiştir. Ancak bu yenilikler, aynı zamanda suç gelirlerinin izlenemez şekilde dönüştürülmesini de kolaylaştırarak kara para aklama faaliyetlerinde yeni yöntemlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Türkiye’de kara para aklama suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) m.282 ile düzenlenmiş olup; kripto paraların bu suçun işlenme aracı haline gelmesi, hem ceza hukuku hem de mali denetim mekanizmaları açısından yeni risk alanları doğurmuştur. Bu çalışmada, kripto para üzerinden kara para aklama faaliyetleri, mevzuat, uygulama sorunları, Yargıtay içtihatları ve güncel tehdit analizleri çerçevesinde detaylandırılacaktır.

---

II. KRİPTO PARALARIN HUKUKİ STATÜSÜ VE SUÇ ARAÇSINA DÖNÜŞÜMÜ

A. Tanım ve Temel Özellikler

Kripto para, herhangi bir merkezî otoriteye bağlı olmayan, dağıtık defter teknolojisi (blockchain) üzerine kurulu, dijital değer saklama ve transfer aracıdır. En yaygınları: Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Tether (USDT), Monero (XMR) gibi örneklerdir.

B. Suç Araçsı Olarak Kripto Paralar

Kripto paralar aşağıdaki avantajları nedeniyle kara para aklama amacıyla kullanılmaktadır:

• Kimliksiz ve cüzdan temelli işlem yapısı,

• Global transfer kolaylığı,

• Aracı kurum zorunluluğu olmaksızın işlem yapılabilmesi,

• “Mixer”, “tumbler” ve “privacy coin” teknolojileri ile izlenebilirliğin engellenmesi.

---

III. KARA PARA AKLAMA SUÇU VE KRİPTO PARALARLA İŞLENME ŞEKİLLERİ

A. TCK m.282 – Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama

TCK m.282/1:

“Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini çeşitli işlemlerden geçirerek meşru bir yolla elde edilmiş gibi göstermek suretiyle aklayan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”

Kripto para, burada ‘malvarlığı değeri’ olarak kabul edilir. Bu nedenle kripto paranın:

• Suç gelirinden elde edilmesi,

• İzinin gizlenmesi,

• Banka sistemine entegre edilmesi durumlarında
  TCK m.282 uygulanabilir.

B. Kripto Para ile Aklama Yöntemleri

1. P2P Transfer: Suç gelirini doğrudan kriptoya çevirip eşler arası (peer-to-peer) transfer edilmesi.

2. Mixer/Tumbler Kullanımı: Coin’lerin karıştırılarak kaynağının izlenemez hale getirilmesi.

3. Off-shore Borsalar: KYC (müşteri tanıma) prosedürü zayıf olan yabancı borsalar üzerinden para dolaşımı.

4. NFT ve Metaverse Varlıkları: Fahiş fiyatlı NFT satışlarıyla meşrulaştırma.

5. USDT Tether Zinciri: Sabit kripto para (stablecoin) kullanımıyla değer sabitlenip çok sayıda zincirleme işlem yapılması.

---

IV. MASAK VE BDDK DÜZENLEMELERİ

A. MASAK 2021/1 Sayılı Genelgesi

• Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, 1 Mayıs 2021 itibarıyla MASAK yükümlüsü olarak tanımlanmıştır.

• KYC uygulamaları, Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB), işlem limiti takibi zorunludur.

B. MASAK Soruşturma Yetkileri

MASAK; kullanıcı cüzdan bilgisi, işlem trafiği, IP adresleri, fiat–kripto geçiş kayıtları gibi verileri talep edebilir.

---

V. UYGULAMA: CEZAİ SORUMLULUK VE DELİLLER

A. Suçun Tespiti

• Kripto paranın öncül suçtan elde edilmiş olması gerekir (örneğin yasa dışı bahis, uyuşturucu, dolandırıcılık).

• Suçun işlenmesi için failin kastı aranır.

• Kripto para transferi, eğer meşru gelir kaynakları ile uyuşmuyorsa şüphe doğurur.

B. Delil Türleri

• Kripto borsa hesap hareketleri,

• MASAK raporları,

• Cüzdan adreslerinin blokzincir analizleri (ör. Chainalysis verileri),

• IP adresleri ve kimlik eşleşmeleri.

---

VI. CEZA YAPTIRIMLARI

---

VII. SORUNLAR VE GÜNCEL TEHDİTLER

A. İzlenebilirlik Sorunu

• Privacy coin’lerin (Monero, Zcash) kullanımı,

• Mixer hizmetleri,

• Layer-2 çözümleri ve DEX’ler (Merkeziyetsiz borsalar),
  gibi teknolojiler geleneksel izleme yöntemlerini etkisiz hale getirmektedir.

B. Yabancı Borsalara Erişim

• Türkiye dışındaki borsalara yönelik hukuki denetim ve işbirliği zayıftır.

• Hesap kapatma, IP engelleme gibi yöntemler yetersizdir.

C. Paravan Şirketler ve NFT

• NFT pazaryerlerinde gerçek piyasa değerinden uzak satışlar yoluyla suç geliri aklanabilmektedir.

• Bu satışların çoğu “eşler arası anlaşmalı” işlemlerdir.

---

VIII. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. Kripto cüzdan adreslerinin resmi olarak kimliklendirilmesi.

2. Yerel kripto borsalarla MASAK entegrasyonunun geliştirilmesi.

3. Uluslararası veri paylaşım anlaşmalarının artırılması (Interpol, Europol).

4. NFT satışlarının vergi ve denetim kapsamına alınması.

5. Adli bilişim personelinin blokzincir analiz eğitimiyle güçlendirilmesi.

---

IX. SONUÇ

Kripto paralar, finansal işlemlerde kullanıcıya özgürlük, hız ve mahremiyet sağlarken; bu özellikler, kara para aklama gibi ağır suçlar açısından da cezbedici bir araç haline gelmiştir. Türk Ceza Hukuku, özellikle TCK m.282 hükmü ile bu tehdide karşı ciddi cezai yaptırımlar öngörmekle birlikte; dijital araçlarla işlenen bu suçların tespiti, delillendirilmesi ve önlenmesi için sadece yargı mekanizması değil, mali denetim otoriteleri, uluslararası işbirliği ve teknolojik izleme altyapıları da büyük önem taşımaktadır.

Kripto dünyası gelişmeye devam ettikçe, bu alanda düzenleyici ve yargı otoritelerinin de dinamik, teknik bilgiye dayalı ve proaktif bir yaklaşım benimsemesi zaruridir.