Kripto Para Borsalarının Lisanslanması ve Vergi Düzenlemeleri

1. Giriş: Kripto Ekosisteminde Regülasyon İhtiyacı

Kripto para borsaları, dijital varlıkların alım-satımını mümkün kılan merkezi veya merkeziyetsiz platformlardır. Türkiye, dünya genelinde kripto para kullanımının en yoğun olduğu ülkelerden biri olmasına rağmen, bu alanda uzun süre açık ve detaylı bir yasal düzenlemeye sahip olmadan ilerlemiştir.

Ancak yatırımcı güvenliği, kara para aklamanın önlenmesi ve mali şeffaflık gibi nedenlerle artık kripto varlık hizmet sağlayıcılarının lisanslanması ve vergisel yükümlülükleri Türk hukuk sisteminde giderek daha sıkı şekilde ele alınmaya başlanmıştır

---

2. Mevcut Hukuki Çerçeve

  Bugün itibariyle Türkiye’de kripto para borsalarını doğrudan düzenleyen özel bir yasa bulunmamaktadır. Ancak aşağıdaki mevzuatlar dolaylı düzenleme sağlamaktadır:

• MASAK Yükümlülükleri (5549 sayılı Kanun)

  • Kripto varlık hizmet sağlayıcıları “yükümlü” sayılmakta ve müşterini tanı (KYC) ve şüpheli işlem bildirimi gibi kurallara tabidir.

• Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu

  • Kripto varlıkların saklanması, alım-satımı ve platform üzerinden sunulan hizmetlerin genel hükümler kapsamında hukuki değerlendirmeye tabi olması.

• Türk Ceza Kanunu

  • Dolandırıcılık, nitelikli hırsızlık gibi suçların dijital varlıklar üzerinden işlenmesi halinde uygulanabilecek hükümler.

---

3. Lisanslama Süreci ve Beklenen Yasa Taslağı

2024 yılı itibariyle, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) iş birliğinde hazırlanan kripto varlık yasası taslağı, TBMM gündemine alınmıştır. Bu düzenleme ile:

• Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının SPK tarafından lisanslanması,

• Minimum sermaye ve iç kontrol sistemlerinin zorunlu hale getirilmesi,

• Kullanıcı varlıklarının saklanmasına yönelik güvenlik standartları,

• Sorumlu müdür atanması ve şeffaflık yükümlülükleri,

• Yurtdışında kurulmuş borsaların Türkiye’de faaliyet gösterebilmesi için yetkilendirme mekanizması

öngörülmektedir.

Bu düzenlemelerle birlikte Türkiye’de faaliyet gösteren kripto para borsalarının “yetkili kurum” statüsüne kavuşması ve yatırımcı haklarının daha güçlü şekilde korunması hedeflenmektedir.

---

4. Vergisel Yükümlülükler

Bugün itibariyle kripto para gelirlerinin vergilendirilmesine dair özel bir vergi rejimi bulunmamakla birlikte, mevcut vergi mevzuatları kapsamında bazı yükümlülükler doğabilir:

a. Gelir Vergisi

• Bireysel yatırımcıların kripto paradan elde ettiği kazançlar, “diğer kazanç ve iratlar” kapsamında değer artış kazancı sayılabilir.

• Ancak verginin doğması için ticari bir düzenlilik veya sürekli alım-satım faaliyeti gerekebilir.

b. Kurumlar Vergisi

• Kripto para alım-satım faaliyeti yürüten şirketler, elde ettikleri gelir üzerinden kurumlar vergisine tabi olur.

c. KDV

• Kripto para işlemleri KDV’ye tabi değildir; zira bunlar para niteliğinde kabul edilmektedir.

d. Vergi Usul Kanunu Yükümlülükleri

• Kripto borsalarının muhasebeleştirme, fatura düzenleme, defter tutma ve beyanname verme yükümlülükleri doğabilir.

---

5. Uluslararası Uyum: FATF ve AB Uygulamaları

Türkiye, Mali Eylem Görev Gücü (FATF) standartlarını uygulamakla yükümlüdür. Bu kapsamda:

• Kripto varlık transferlerinde “Travel Rule” uygulanması (gönderen ve alıcının kimlik bilgilerinin eşlik etmesi),

• Müşteri risk sınıflandırması yapılması,

• Uluslararası borsalarla iş birliği süreçlerinin kurulması gerekir.

AB tarafında ise MiCA Regülasyonu (Markets in Crypto-Assets) Mayıs 2023 itibarıyla kabul edilmiştir ve Türkiye’nin de bu çerçeveye yakınlaşması beklenmektedir.

---

6. Riskler ve Hukuki Tavsiyeler

Yasal belirsizlik nedeniyle yatırımcılar ve borsalar açısından çeşitli riskler doğmaktadır:

• Yatırımcılar için fon güvenliği ve iflas riski,

• Borsalar için yetkisiz faaliyet suçu veya idari para cezaları,

• Uyuşmazlıkların çözümünde hak arama yollarının kısıtlı olması.

Bu nedenle kripto sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin hem vergisel danışmanlık, hem de lisans süreci yönetimiaçısından profesyonel hukuk desteği alması kritik önemdedir.

---

7. Sonuç

Türkiye’de kripto para borsalarının hukuki statüsü ve vergilendirilmesi, hâlihazırda gelişen ve dönüşen bir alandır. Lisans zorunluluğu ve vergilendirme konusundaki düzenlemeler önümüzdeki dönemde netleşecek olup, bu alanda faaliyet gösteren kurumların uyum süreçlerini bugünden planlaması büyük önem taşımaktadır.

Dijital varlık piyasasında sürdürülebilirlik ve güven ancak açık, öngörülebilir ve etkin regülasyonlarla sağlanabilir.