Kredi Kartı Aidatı Yasal mıdır?
1. Giriş: Aidat Tartışmasının Hukuki Arka Planı
Türkiye’de milyonlarca vatandaş kredi kartı kullanıyor. Ancak bu kartların çoğunda yıllık olarak tahsil edilen “kart aidatı” tüketicilerin en fazla şikâyet ettiği bankacılık ücretlerinden biridir. Bankalar bu ücreti “üyelik bedeli” veya “yıllık kart ücreti” gibi farklı isimlerle tahsil ederken, tüketiciler “benim onayım olmadan aidat kesilebilir mi, bu ücret yasal mı?” sorularını sormaktadır.
Bu tartışmanın merkezinde, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK), Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Yönetmelik ve Tebliğler ile Yargıtay’ın 10 yılı aşkın içtihat değişimi yer almaktadır. 2025 yılı itibarıyla aidatın tamamen yasak olmadığı, ancak belirli koşullara bağlı olarak geçerli sayıldığı söylenebilir.
2. Kredi Kartı Aidatının Hukuki Niteliği
Kredi kartı aidatı, bankaların tüketicilere sunduğu kart hizmeti karşılığında yıllık olarak aldığı bir bedeldir. Bu bedel; kartın basımı, dağıtımı, sistem hizmetleri, kampanya maliyetleri ve kartın sunduğu avantajlar gibi giderleri karşılamak amacıyla alınır. Ancak burada temel mesele, bu ücretin tüketicinin açık rızası ve bilgilendirmesi ile tahsil edilip edilmediğidir.
2.1. TKHK’nın Genel İlkeleri Açısından Değerlendirme
6502 sayılı Kanun’un 4. maddesi “haksız şart” kavramını düzenler. Tüketici sözleşmelerinde tüketici aleyhine tek taraflı, dürüstlük kuralına aykırı ve iyi niyetle bağdaşmayan hükümler “haksız şart” sayılır.
Dolayısıyla, bir bankanın kart aidatını sözleşmeye koyması ancak tüketiciye açıkça bildirildiği ve kabul edildiği durumda geçerli olabilir. Aksi halde bu hüküm, haksız şart niteliğindedir ve yok hükmünde sayılır.
3. Mevzuat: 6502 Sayılı TKHK, BDDK ve TCMB Düzenlemeleri
3.1. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Kanun’un 4. ve 5. maddeleri uyarınca;
-
Sözleşmede yer alan her ücret açık, anlaşılır ve bilgilendirilmiş onaya dayanmalıdır.
-
Tüketicinin onayı olmadan yapılan ücret tahsilatları haksız sayılır.
-
Haksız şartlar tüketici açısından bağlayıcı değildir.
3.2. BDDK ve TCMB Düzenlemeleri
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), kredi kartı aidatlarının sınırlarını uzun yıllar boyunca belirlemiştir. Ancak 2020 sonrası düzenlemelerde bu yetki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) devredilmiştir.
“Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Tebliğ” uyarınca;
-
Bankalar, ücretsiz veya aidatsız kart seçeneği sunmak zorundadır.
-
Tüketici, aidatlı kartı bilgilendirilmiş rızasıyla seçtiyse, bankanın ücret talep etmesi mümkündür.
-
Ancak aidatlı kart sunulurken ek avantaj veya hizmet farkı olması gerekir. Aksi halde bu ücret haksızdır.
Bu noktada aidatın meşruiyeti, tüketicinin bilgilendirilmiş rızasına ve alternatif kart seçeneğinin sunulup sunulmadığına bağlıdır.
4. Yargıtay Kararları Işığında Aidatın Hukuki Durumu
4.1. Eski İçtihatlar: “Aidat Haksızdır” Dönemi
2010’lu yıllarda Yargıtay 13. Hukuk Dairesi birçok kararında kredi kartı aidatını “haksız şart” olarak nitelendirmiştir.
Yargıtay’a göre, banka kart aidatı karşılığında özel bir hizmet sunmuyorsa bu ücretin tahsili hukuka aykırıdır. Bu dönemde binlerce tüketici hakem heyeti kararı aidatların iadesi yönünde verilmiştir.
4.2. Yeni Yaklaşım: “Alternatif Sunulmuşsa Geçerlidir”
Ancak 2019 sonrası Yargıtay, BDDK ve TCMB düzenlemelerinin yürürlüğe girmesiyle içtihadını değiştirmiştir.
Artık Yargıtay, aidatsız kart seçeneği varsa ve tüketici buna rağmen aidatlı kartı tercih etmişse, bankanın bu ücreti talep etmesini hukuka uygun bulmaktadır.
Örneğin:
-
Banka, aidatsız kart alternatifi sunmuşsa,
-
Tüketici aidatlı “puan, mil, cashback” avantajı olan kartı seçmişse,
-
Sözleşmede açıkça bu bedel belirtilmişse,
bu durumda aidat yasal kabul edilmektedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da benzer şekilde, “sözleşmede açık hüküm, bilgilendirme ve alternatif sunumu varsa ücret alınabilir” demiştir.
5. Aidatsız Kart Zorunluluğu ve Tüketici Seçim Hakkı
Mevzuata göre, her banka en az bir adet aidatsız kredi kartı seçeneği sunmak zorundadır. Bu düzenlemenin amacı, tüketicilerin özgürce tercih yapmasını sağlamaktır.
Eğer banka aidatsız kart sunmadan zorunlu olarak aidat tahsil ediyorsa, bu durum açıkça mevzuata aykırıdır. Böyle bir durumda aidatın iadesi talep edilebilir.
6. Aidatın Haksız Olduğu Haller
Aşağıdaki durumlarda aidat tahsili haksız sayılır:
-
Kart hiç kullanılmadıysa veya hiç teslim alınmadıysa,
-
Kart iptal edilmiş olmasına rağmen sonraki yıllarda aidat yansıtılmışsa,
-
Bankanın ücretsiz kart seçeneği sunmadığı halde aidat tahsil etmişse,
-
Sözleşmede açık hüküm bulunmuyorsa veya tüketici bilgilendirilmemişse,
-
Ek kart aidatı için ayrı bir onay alınmamışsa.
Bu hallerde tüketici, Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi nezdinde iade talep edebilir.
7. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Süreci (2025 Parasal Sınırları)
Aidat iadesi için en pratik yol, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru yapmaktır.
2025 yılı itibarıyla parasal sınırlar şöyledir:
-
66.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda il veya ilçe Tüketici Hakem Heyeti görevlidir.
-
Bu tutarın üzerindekilerde doğrudan Tüketici Mahkemesi yetkilidir.
Başvuru e-Devlet üzerinden online yapılabilir. Belgeler arasında:
-
İlgili kredi kartı ekstresi,
-
Bankaya yapılan itiraz yazısı,
-
Varsa banka cevabı veya sessiz kalma süresi,
-
Kimlik ve iletişim bilgileri
yer almalıdır.
8. Bankaya Ön Başvuru Nasıl Yapılır?
Tüketici, öncelikle bankaya yazılı olarak (KEP, e-posta veya banka şubesi aracılığıyla) başvurmalı ve aidatın iadesini talep etmelidir.
Banka 20 iş günü içinde olumlu veya olumsuz yanıt vermek zorundadır. Cevap verilmezse tüketici doğrudan hakem heyetine başvurabilir.
9. Aidat İadesi İçin Dilekçe Örneği
KONU: Haksız olarak tahsil edilen kredi kartı yıllık üyelik ücretinin iadesi talebi
AÇIKLAMALAR:
Kredi kartı ekstreme, tarafıma hiçbir bilgilendirme yapılmadan “yıllık üyelik ücreti” adı altında … TL tutarında kesinti yapılmıştır.
6502 sayılı TKHK ve ilgili mevzuat uyarınca, tüketicinin onayı olmadan ücret tahsili hukuka aykırıdır. Bu nedenle, tahsil edilen tutarın tarafıma iadesini talep ediyorum.
SONUÇ ve TALEP:
Haksız tahsil edilen … TL’nin tarafıma iadesini arz ederim.
İsim – İmza – Tarih
10. Aidat İadesinde Yargıtay’ın Uygulama Kriterleri
Yargıtay son yıllarda kararlarını “bilgilendirme, alternatif sunum ve açık sözleşme hükmü” üçlüsü üzerine inşa etmiştir.
Bu kriterlerden biri eksikse, aidat haksız görülmektedir.
Yani sadece sözleşmede yazması yetmez; tüketici bu konuda bilgilendirilmiş olmalı ve alternatif kart seçeneği sunulmuş olmalıdır.
Aksi halde “tüketicinin özgür iradesi oluşmadığı” kabul edilir ve ücretin iadesi kararlaştırılır.
11. Aidat İadesi Davalarında Faiz ve Zamanaşımı
Kart aidatları genellikle taksitli ve periyodik olarak alındığı için, her tahsilat bağımsız bir işlem sayılır.
Tüketici, her bir aidat kesintisi için 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde başvuru yapabilir.
İade kararı verilirse, tutara yasal faiz uygulanır. Bu faiz, iade kararı tarihinden geriye doğru tahsil tarihine kadar işler.
12. Ek Kartlarda Aidat Uygulaması
Birçok banka, ek kart sahiplerinden de yıllık üyelik ücreti tahsil etmektedir. Ancak ek kart, asıl kartın bir uzantısı olduğundan, tüketici sözleşmesinde ayrıca belirtilmemişse bu ücret haksız şart niteliği taşır.
Yargıtay da ek kart ücretinin ancak ayrıca bilgilendirme ve onay alınması durumunda geçerli olabileceğini vurgulamaktadır.
13. Aidatsız Kartlar ve Banka Stratejileri
Bazı bankalar aidatsız kart sunarken, bu kartlarda “puan, mil, taksit” gibi avantajları kaldırmaktadır. Bu durum yasal sınırlar içindedir; ancak tüketici, avantajlı kartı tercih ettiğinde aidat ödemek zorunda kalabilir.
Tüketici açısından önemli olan, karşılaştırmalı bilgilendirme yapılması ve bilinçli tercih hakkının tanınmasıdır.
14. Aidatın Vergisel ve Bankacılık Yönü
Kredi kartı aidatları bankalar için gelir niteliğindedir ve vergisel olarak KDV’ye tabidir. Ancak tüketici açısından bu ücret bir hizmet karşılığı olmadığında, haksız tahsil sayılır.
Vergi yönüyle iade talebi, haksız kesinti bedelinin iadesiyle birlikte KDV’yi de kapsar.
15. 2025 Yılı Uygulama Öngörüleri
Yeni dönemde dijital bankacılığın artmasıyla birlikte aidatsız dijital kartlar çoğalmaktadır.
TCMB, 2025 itibarıyla bankaların tüketicilere “aidatsız dijital kart seçeneği” sunmasını zorunlu kılmıştır. Bu da aidat tartışmalarını önemli ölçüde azaltacaktır.
16. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Kredi kartı aidatı tamamen yasak mı?
Hayır. Tüketici bilgilendirilmişse ve aidatlı kartı kendi seçtiyse, ücret yasal kabul edilir.
2. Aidat alınması için tüketiciden onay şart mı?
Evet. Yazılı veya dijital ortamda açık onay alınmalıdır.
3. Kartı hiç kullanmadım, yine de aidat ödedim. İade alabilir miyim?
Evet. Kart aktif olarak kullanılmadıysa, bu ücret haksızdır.
4. Aidat iadesi için süre var mı?
Evet, tahsil tarihinden itibaren 10 yıl içinde başvuru yapılabilir.
5. Ek kart aidatı da alınabilir mi?
Ancak açık rıza varsa. Aksi halde haksız şarttır.
6. Hakem Heyeti’ne başvuru ücretsiz mi?
Evet, tamamen ücretsizdir.
7. Banka aidat iadesi yapmazsa ne olur?
Hakem heyeti kararı bağlayıcıdır. Banka uymazsa icra takibi yapılabilir.
17. Sonuç: Tüketici Lehine Denge Arayışı
Kredi kartı aidatları, uzun yıllar boyunca tüketici mağduriyetlerine neden olmuştur.
Ancak 6502 sayılı Kanun ve TCMB düzenlemeleri ile artık aidat tamamen yasak değil, ama sınırlı hale gelmiştir.
Bugün geldiğimiz noktada:
-
Tüketici bilgilendirilmişse,
-
Aidatsız alternatif sunulmuşsa,
-
Sözleşmede açık hüküm varsa,
bankaların aidat tahsili yasal kabul edilmektedir.
Buna karşılık, bu şartlardan biri dahi yoksa, tüketici iade hakkına sahiptir.
18. Genel Değerlendirme ve Hukuki Öneriler
-
Bankalar sözleşmelerinde şeffaflık ve bilgilendirme yükümlülüğüne riayet etmelidir.
-
Tüketiciler, kart başvurusu yaparken mutlaka aidatsız alternatifleri sormalıdır.
-
Aidat tahsilatı durumunda, önce bankaya başvuru, ardından gerekirse Tüketici Hakem Heyeti veya Mahkeme yoluna gidilmelidir.
-
Hakem heyeti kararları icra kabiliyetine sahiptir ve tüketici lehine sonuçlanma oranı yüksektir.
About Post Author
