KOOPERATİF NEDİR? NASIL KURULUR?
Giriş
Türkiye’de ekonomik hayatın önemli unsurlarından biri kooperatiflerdir. Kooperatifler, ortak ihtiyaçları karşılamak, üyelerin ekonomik menfaatlerini korumak ve dayanışmayı güçlendirmek için kurulan tüzel kişiliklerdir.
Özellikle konut, tarım, tüketim, kredi ve esnaf kooperatifleri ülke ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Ancak birçok girişimci ve vatandaş için en çok merak edilen konular şunlardır:
-
Kooperatif nedir?
-
Kooperatifin hukuki dayanağı nedir?
-
Kooperatif nasıl kurulur?
-
Kuruluş sürecinde hangi belgeler gerekir?
Bu yazıda, kooperatiflerin tanımı, hukuki niteliği, kuruluş aşamaları ve dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. Kooperatifin Tanımı ve Özellikleri
1.1. Tanım
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre:
“Kooperatifler, ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini, özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlamak amacıyla kurulan tüzel kişiliktir.”
1.2. Kooperatifin Özellikleri
-
Tüzel kişiliğe sahiptir.
-
Değişir ortaklı ve değişir sermayelidir.
-
Ortaklar eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.
-
Demokratik bir yönetim yapısı vardır (her ortak bir oy hakkına sahiptir).
-
Kâr amacı ikinci plandadır; öncelik ortakların menfaatleridir.
2. Kooperatif Türleri
Türkiye’de en yaygın kooperatif türleri şunlardır:
-
Konut Yapı Kooperatifleri
-
Tüketim Kooperatifleri
-
Üretim ve Pazarlama Kooperatifleri
-
Kredi ve Kefalet Kooperatifleri
-
Esnaf ve Sanatkârlar Kooperatifleri
-
Tarım Satış Kooperatifleri
3. Kooperatifin Hukuki Çerçevesi
-
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu: Kooperatiflerin kuruluşu, yönetimi ve denetimini düzenler.
-
Türk Ticaret Kanunu (TTK): Kooperatifler de ticaret şirketi sayıldığı için TTK hükümleri de uygulanır.
-
Ana sözleşme: Kooperatifin “anayasa”sı gibidir, tüm işleyişi belirler.
4. Kooperatif Nasıl Kurulur?
4.1. Kurucu Sayısı
En az 7 ortak ile kooperatif kurulabilir. Ortakların gerçek kişi veya tüzel kişi olması mümkündür.
4.2. Ana Sözleşmenin Hazırlanması
Ana sözleşme, Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan örneklere uygun olarak hazırlanır. İçinde:
-
Kooperatifin adı ve merkezi,
-
Amacı ve faaliyet konusu,
-
Ortaklık şartları,
-
Yönetim ve denetim kurullarının seçimi,
-
Ortakların hak ve yükümlülükleri yer alır.
4.3. Bakanlık İzni
Bazı kooperatif türlerinde (örneğin konut yapı kooperatifleri) kuruluş için Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınması gerekir.
4.4. Noter İşlemleri
Kurucu ortakların imzaları noter huzurunda tasdik edilir.
4.5. Ticaret Siciline Tescil
Ana sözleşme ve gerekli belgelerle birlikte kooperatif, ticaret siciline tescil edilir ve tüzel kişilik kazanır.
4.6. İlan
Tescilden sonra kuruluş ilanı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanır.
5. Gerekli Belgeler
Kooperatif kuruluşu için gerekli başlıca belgeler:
-
Kuruluş dilekçesi,
-
Ana sözleşme (noter tasdikli),
-
Kurucuların nüfus cüzdan fotokopileri,
-
İmza beyannameleri,
-
Taahhüt edilen sermayeye ilişkin belgeler,
-
Bakanlık izin yazısı (gerekiyorsa).
6. Kooperatifin Organları
Kooperatiflerde üç temel organ bulunur:
-
Genel Kurul (en yetkili karar organı),
-
Yönetim Kurulu (icra ve temsil organı),
-
Denetim Kurulu (mali denetim organı).
7. Kooperatif Kurarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Ortakların güvenilir ve aynı amaç için birleşmiş olması,
-
Ana sözleşmenin detaylı hazırlanması,
-
Sermaye yapısının gerçekçi olması,
-
Profesyonel hukuk ve mali müşavir desteği alınması.
8. Kooperatifin Avantajları
-
Ortak ihtiyaçların birlikte ve daha düşük maliyetle karşılanması,
-
Devlet teşviklerinden yararlanma imkânı,
-
Demokratik ve katılımcı yönetim,
-
Vergi avantajları.
9. Kooperatifin Dezavantajları
-
Ortak sayısının fazla olması nedeniyle karar alma süreçleri uzun olabilir,
-
Yönetim sorunları çıkabilir,
-
Denetim eksiklikleri maddi kayıplara yol açabilir.
10. Sonuç
Kooperatifler, dayanışma, işbirliği ve ekonomik menfaatlerin korunması amacıyla kurulan, Türk hukuk sisteminde önemli bir yere sahip tüzel kişiliklerdir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu çerçevesinde en az 7 kişiyle kurulabilir, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır.
Doğru hazırlanmış bir ana sözleşme, güvenilir ortaklar ve profesyonel yönetim ile kooperatifler, üyelerine ciddi avantajlar sağlayabilir.
About Post Author
