Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu: Hukuki Boyutu, Yargıtay Kararları ve Güncel Uygulama Sorunları
Konut, bireyin kendisini güvende hissettiği, ailesiyle birlikte yaşadığı mahrem alandır. Bu alanın hukuken korunması, hem kişisel hürriyetlerin teminatı hem de toplumsal düzenin sağlanması bakımından büyük önem taşır. İşte bu noktada devreye giren konut dokunulmazlığı, hem Anayasa hem de Türk Ceza Kanunu ile güvence altına alınmıştır.
Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesi, konut dokunulmazlığının ihlalini suç olarak düzenlemiş ve hapis cezası ile yaptırıma bağlamıştır. Dijital gözetim sistemlerinin, özel güvenliklerin yaygınlaştığı ve mülk edinme ilişkilerinin çeşitlendiği günümüzde, bu suç tipi hem şehir yaşamı hem de kırsal alandaki konut ihtilaflarında oldukça sık gündeme gelmektedir.
1. Konut Dokunulmazlığının Anayasal Koruması
Anayasa m. 21 şu hükmü içerir:
“Kimsenin konutuna dokunulamaz. Konuta girilmesi, arama yapılması ve buradaki eşyalara el konulması ancak hâkim kararıyla veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emriyle mümkündür.”
Bu hüküm, bireyin evine izinsiz girilmesini veya orada zorla tutulmasını engeller ve devlet müdahalesini çok sınırlı şartlara bağlar. Dolayısıyla Anayasa, konutun fiziki alanını ve özel yaşamı birlikte koruma altına alır.
2. TCK’da Konut Dokunulmazlığının İhlali (TCK m. 116)
TCK m. 116/1:
“Bir kimsenin konutuna, rızasına aykırı olarak giren veya rızasıyla girdikten sonra çıkmayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
2.1. Suçun Unsurları:
-
Fail: Herkes olabilir.
-
Mağdur: Konutun malik veya zilyedidir (sahibi olmak şart değildir).
-
Konut: Fiilen oturulan ev, yazlık, apart dairesi veya kulübe olabilir.
-
Fiil: Rıza dışı konuta girmek ya da rıza ile girip çıkmamak.
2.2. Hukuka Aykırılık:
-
Giriş izinsizse ya da izin sona erdiği halde konutta kalınmaya devam ediliyorsa, bu suç oluşur.
3. Nitelikli Haller
TCK m. 116/4:
-
Suçun gece vakti işlenmesi,
-
Tehdit, cebir veya hile ile işlenmesi,
-
Kamu görevlisinin görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanarak işlemesi,
-
Haksız arama veya haciz sırasında konut dokunulmazlığının ihlali…
Bu hallerde ceza artırılır. Örneğin, gece vakti izinsiz eve girilmesi veya zabıta sıfatıyla yetkisiz bir biçimde eve müdahale edilmesi durumları bu kapsamdadır.
4. Zorunluluk ve Meşru Müdafaa Durumları
Konut dokunulmazlığı hakkı mutlak değildir. Bazı hallerde konuta girme meşru kabul edilir:
-
TCK m. 25 (Meşru Müdafaa): Hayati tehlikeyi önlemek için zorunlu giriş.
-
TCK m. 25/2 (Zorunluluk Hali): Yangın, sel, çığ vb. durumlarda başkasının konutuna sığınmak.
-
CMK m. 118: Arama kararıyla hâkim izniyle eve girilebilir.
5. Yargıtay Kararları Işığında Uygulama
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2017/11324 K. 2018/5679:
“Kiracının tahliye süresi geçtikten sonra evde kalmaya devam etmesi, malikin konut dokunulmazlığı hakkını doğurur. Rıza ortadan kalktığı için konutta kalmak suçtur.”
Yargıtay 12. Ceza Dairesi, E. 2018/3543 K. 2019/1887:
“Boşanmış eşin, diğer eşin rızası olmadan gece vakti konuta girmesi, tehdit unsuru taşımasa dahi suç oluşur.”
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2019/654 K. 2020/341:
“İşverenin işçisinin yatakhanesine rıza dışı girmesi, konut niteliğindeki yerde özel hayatın gizliliğini ihlal eder.”
6. AİHM İçtihatları
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) m. 8, özel hayat, aile hayatı ve konutun korunmasını güvence altına alır.
6.1. AİHM Kararları:
-
Klass v. Almanya (1978): Devletin ulusal güvenlik bahanesiyle özel alanlara izinsiz müdahalesi kabul edilemez.
-
Buck v. Almanya (2005): Evde yapılan gizli kayıtlar, özel hayatın ihlalidir.
-
Funke v. Fransa (1993): Arama işlemi için gerekli yargı kararı bulunmadan yapılan ev baskınları, özel hayatın ihlalidir.
AİHM; kamu güvenliği, adli işlemler ve toplumsal fayda gerekçeleriyle konuta girilmesini kabul edebilse de, bunun mutlak sınırlarla belirlenmesi gerektiğini vurgular.
7. Günümüzde Konut Dokunulmazlığının İhlaline İlişkin Sorunlar
7.1. Kentsel dönüşüm süreçleri:
Ev sahiplerinin rızası olmadan yıkım kararlarının uygulanması, bazen konut dokunulmazlığını ihlal eder niteliktedir.
7.2. Boşanma sonrası ortak konut tartışmaları:
Eşlerden biri rızası olmadan konuta girdiğinde hem aile hukuku hem de ceza hukuku devreye girer.
7.3. Ev sahibi-kiracı çatışmaları:
Ev sahibinin kiracının izni olmadan eve girmesi sıkça konut dokunulmazlığı ihlali doğurur.
7.4. Dijital gözetim:
Ev içinden izinsiz kamera kaydı yapılması, hem özel hayatın gizliliğini hem konut dokunulmazlığını ihlal eder.
8. Cezai Yaptırım ve Hukuki Sonuçlar
-
Basit ihlal: 6 ay – 2 yıl arası hapis cezası.
-
Nitelikli haller: Ceza 1 – 3 yıla kadar çıkar.
-
Zor kullanılarak yapılan ihlaller: Tehdit, cebir varsa ayrıca TCK m. 106 (tehdit) ve m. 108 (cebir) hükümleri uygulanır.
-
İdari yollar: Ev sahibinin izinsiz eve girmesi halinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvuru mümkündür.
9. Örnek Olaylar ve Analiz
Olay: Kiracı, kontratı bitmesine rağmen tahliye etmemiştir. Ev sahibi, anahtarı kullanarak konuta girmiştir.
Değerlendirme: Yargıtay’a göre bu durumda ev sahibi konut dokunulmazlığını ihlal etmiştir. Zira kiracının zilyetliği, malikinkinden önce gelir.
Olay: Eski eş, çocukları görmek bahanesiyle diğer eşin evine rızasız şekilde girmiştir.
Değerlendirme: Mahkeme, rıza olmaksızın girişin özel hayatı ve konut dokunulmazlığını ihlal ettiğine hükmetmiştir.
10. Sonuç ve Değerlendirme
Konut dokunulmazlığı, bireyin mahremiyetini ve güvenlik duygusunu doğrudan ilgilendiren bir haktır. Özellikle boşanma, kira ilişkileri ve idari işlemler gibi özel hukuktan kaynaklanan süreçlerde bu hakkın ihlali sıkça gündeme gelmektedir. TCK m. 116 ve Anayasa m. 21, bireyi korumakta etkili bir zemin oluşturmakla birlikte uygulamada bazı zorluklar devam etmektedir.
Öneriler:
-
Yargı organları, konut dokunulmazlığına ilişkin şikayetleri öncelikli olarak ele almalıdır.
-
Emlak sektörü ve site yönetimlerine, konut güvenliği konusunda eğitim verilmelidir.
-
AİHM içtihatları, Türk hukukunda içtihat oluşturulurken dikkate alınmalı; özellikle devlet müdahalesine dair denge sağlanmalıdır.
About Post Author
