Kollektif Şirketlerde Ortakların Sınırsız ve Müteselsil Sorumluluğu

→ Borçlardan dolayı kişisel malvarlığı ile sorumluluk, alacaklıların doğrudan dava hakkı

---

1. Giriş: Kollektif Şirketin Yapısal Özelliği

Kollektif şirketler, şahıs şirketlerinin en belirgin temsilcilerindendir. Güven esasına dayalıdır ve ortaklar arasında kişisel yakınlık esastır. Bu yapı içinde ortaklar yalnızca sermayeleriyle değil, bizzat şahsi malvarlıklarıyla da şirket borçlarından sorumludurlar. İşte bu durum, kollektif şirketleri sermaye şirketlerinden ayıran en kritik özelliktir.

---

2. TTK’ya Göre Kollektif Ortaklığın Sorumluluk Rejimi

Türk Ticaret Kanunu m.214 açıkça belirtir:

“Kollektif şirket, ortaklarından ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmakla birlikte, şirket borçlarından dolayı şirket varlığıyla sorumludur. Şirket varlığının borçları karşılamaması hâlinde ise ortaklar sınırsız ve müteselsilen sorumludur.”

Ayrıca TTK m.224/1:

“Ortaklar, şirketin borçlarından dolayı ikinci derecede ve sınırsız olarak sorumludur.”

---

3. Sınırsız Sorumluluğun Anlamı Nedir?

“Sınırsız sorumluluk”, ortağın, şirketin borcunu kişisel malvarlığıyla karşılamak zorunda kalabileceği anlamına gelir. Ortak, sadece koyduğu sermaye oranında değil, varsa evini, arabasını, banka hesabını da alacaklıya karşı riske atmış olur.

Bu durum:

• Sermaye şirketlerinden en büyük farktır,
• Şirketin iflası, ortağın şahsi iflasını da tetikleyebilir,
• Özellikle küçük girişimciler için yüksek bir mali ve hukuki risktir.

---

4. Müteselsil (Zincirleme) Sorumluluğun Sonuçları

Müteselsil sorumluluk, borçtan tüm ortakların birlikte sorumlu olması anlamına gelir. Yani alacaklı:

• Tüm ortaklara birlikte dava açabilir,
• Ortaklardan herhangi birine karşı işlem başlatabilir,
• Tüm borcu tek bir ortaktan tahsil edebilir.

📌 Örnek:
300.000 TL borcu olan bir kollektif şirkette 3 ortak varsa, alacaklı bu borcun tamamını sadece bir ortaktan talep edebilir. Bu ortak, diğer ortaklara rücu edebilir; ama alacaklıyı ilgilendirmez.

---

5. Alacaklının Doğrudan Dava Hakkı: Şirket mi Ortak mı?

TTK sistematiğinde öncelik şirketin borçlandırılmasıdır. Ancak:

“Şirket borcundan dolayı hem şirket hem de ortak birlikte borçludur.”

Bu nedenle alacaklı doğrudan:

• Şirkete,
• Ortaklara,
• Veya her ikisine birden dava açabilir.

📌 Yargıtay 19. HD, 2018/3210 E., 2019/11473 K.:

“Kollektif şirkette, alacaklı şirket ile birlikte ortağa karşı da doğrudan takip yapabilir. Şirketin borçlu olması, ortağın kişisel sorumluluğunu kaldırmaz.”

---

6. Ortakların Sıralı Sorumluluğu: Şirket mi Ortak mı Önce Sorumlu?

TTK sistematiği “ikincil sorumluluk” ilkesini getirir:

• Öncelikle şirketin borç ödemesi gerekir,
• Şirket borcu karşılamazsa ortaklardan tahsil yoluna gidilir.

Ancak bu kural, alacaklının seçimlik hakkını ortadan kaldırmaz. Alacaklı isterse doğrudan ortağı muhatap alabilir.

---

7. Yeni Ortaklar Açısından Sorumluluk Durumu

Yeni ortaklar, şirketin geçmiş borçlarından da sorumludur. Bu da onları:

• Hukuki açıdan oldukça riskli bir konuma sokar,
• Geriye dönük denetime ve risk analizine mecbur kılar.

📌 Yargıtay 11. HD, 2017/15145 E., 2018/236 K.:

“Kollektif şirkete sonradan katılan ortak, şirketin önceki borçlarından da sorumludur. Bu durum, sorumluluğun sınırsız ve müteselsil olmasının sonucudur.”

---

8. Şirketten Ayrılan Ortakların Geçmiş Borçlara Sorumluluğu

TTK m.226’ya göre:

“Ortaklıktan ayrılan kişi, ayrılma tarihine kadar doğmuş olan borçlardan 5 yıl süreyle sorumlu olmaya devam eder.”

Yani şirketten ayrıldığınızda bile, geride bıraktığınız borçlar peşinizi bırakmaz.

---

9. Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Örnekleri

🔹 Yargıtay 11. HD, 2016/4321 E., 2017/7786 K.:

“Ortak, şirketteki görevinden istifa etmiş olsa dahi, tescil işlemi yapılmadıkça üçüncü kişilere karşı sorumluluğu devam eder.”

🔹 Yargıtay 19. HD, 2020/3451 E., 2021/10015 K.:

“Kollektif şirket ortağının, şirketin vergi borçları nedeniyle şahsi malvarlığına haciz uygulanabilir.”

🔹 Yargıtay 11. HD, 2015/7346 E., 2016/9984 K.:

“Şirketin iflası hâlinde ortağın şahsi iflası istenebilir. Bu talep, ortak sıfatı devam ettiği sürece mümkündür.”

---

10. Ortakların Sorumluluğunu Azaltmak Mümkün mü?

Kollektif şirket yapısı gereği sınırsız ve müteselsil sorumluluğu kaldırmak mümkün değildir.

Ancak:

• Şirket tipi değiştirilebilir (örneğin limited şirkete geçiş),
• Borçlara karşılık özel sözleşmeler düzenlenebilir,
• Sorumluluk paylaşımı içeren iç sözleşmeler hazırlanabilir (yalnızca iç ilişkide geçerli).

---

11. Sınırsız Sorumluluğun Ticari ve Hukuki Riskleri

Risk	Açıklama
Şahsi iflas	Şirket borcundan dolayı ortakların da iflası istenebilir
Aile malvarlığı riski	Ortakların şahsi malvarlığı borca karşı sorumlu olur
Vergi ve SGK takibi	Şirketin kamu borçları ortaklardan tahsil edilebilir
Kredi notu etkisi	Şirket borcu ortağın kredi notunu etkileyebilir
Ortaklar arası ihtilaf	Diğer ortaklara rücu süreci yeni davalara yol açabilir

---

12. Sonuç

Kollektif şirket ortaklığı, yalnızca ticari kazanç değil, ciddi hukuki sorumluluk da demektir. Ortaklar:

• Şirket borçlarından şahsen ve sınırsız şekilde sorumludur,
• Sorumlulukları zincirleme (müteselsil) niteliktedir,
• Yeni veya ayrılan ortaklar da geçmiş borçlardan etkilenir,
• Bu yapı, şirket içi güvenin çok yüksek olduğu hâllerde tercih edilmelidir.