Ortaklardan Birinin Ölümü veya İflası Şirketi Nasıl Etkiler?

TTK m.243 ve 244 kapsamında uygulama, riskler ve çözüm yolları

---

🧩 Giriş: Kollektif Şirketin Şahıs Unsuru

Kollektif şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen şahıs şirketlerinin en temel örneğidir. Bu şirket türünde ortaklar sadece sermaye değil; bilgi, emek, mesai ve güven ilişkisiyle de bağlıdır. Dolayısıyla, ortaklardan birinin vefatı veya iflası yalnızca bireysel bir kayıp değil, şirketin varlığına doğrudan etki eden bir durumdur.

Özellikle TTK m.243 ve m.244, bu tür durumlara ilişkin yol haritası çizer. Bu makalede, bir ortağın ölümü ya da iflası halinde kollektif şirketin ne şekilde etkileneceği, nasıl önlemler alınabileceği ve uygulamada ortaya çıkan sorunlar incelenecektir.

---

⚖️ Kollektif Şirketlerde Şirketin Devamlılığı Neye Bağlıdır?

Kollektif şirketlerde ortaklar arasında güven ve sürekli işbirliği esastır. Bu nedenle TTK, kişisel nitelikteki bu bağın zedelenmesiyle şirketin sona erebileceğini öngörür.

Ancak uygulamada, ticari hayatın devamlılığı için ortakların iradelerine de önem verilir. Bu nedenle şirketin sona erip ermeyeceği sadece ölüm veya iflasa bağlı değildir; sözleşme hükümleri, diğer ortakların iradesi ve resmi işlemler de belirleyici olur.

---

⚰️ Ortaklardan Birinin Ölmesi Hâlinde Şirketin Durumu

▪️ TTK m.243’e Göre Temel Kural

“Kollektif şirket ortaklarından birinin ölmesi hâlinde şirket sona erer.”

Bu düzenleme, şirketin şahıs unsuru üzerine kurulu olmasından kaynaklanır. Ortaklardan biri vefat ettiğinde, artık onun kişisel katkısı ve sorumluluğu ortadan kalktığından şirketin yapısı dağılmış sayılır.

▪️ Sözleşmede Aksine Hüküm Bulunması

Eğer şirket sözleşmesinde, “ortaklardan birinin ölümü hâlinde şirket sona ermeyip, diğer ortakların devam edeceği” yönünde açık bir hüküm varsa, şirketin sona ermesine gerek kalmaz. Bu tür düzenlemeler, şirketin ticari istikrarını korumak açısından önemlidir.

▪️ Diğer Ortakların Oybirliğiyle Devam Kararı

TTK m.243, şirket sözleşmesinde böyle bir hüküm olmasa bile diğer ortaklara oybirliğiyle şirketi devam ettirme hakkı tanır. Ancak bu karar:

• Noter huzurunda alınmalı,
• Karar defterine işlenmeli,
• Ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir.

---

👥 Mirasçılar Şirkete Ortak Olabilir mi?

▪️ Mirasçılarla Ortaklık Devam Eder mi?

Kural olarak kollektif şirket, mirasçılarla yürütülecek bir yapı değildir. Ancak şirket sözleşmesinde mirasçıların şirkete katılabileceğine dair açık hüküm varsa bu mümkündür. Aksi halde mirasçılar sadece ölen ortağın tasfiye payına hak kazanır.

▪️ Yargıtay Görüşü

“Kollektif şirketin şahıs şirketi olması nedeniyle mirasçılarla ortaklık ilişkisi kurulamaz, ancak şirket sözleşmesi aksini öngörüyorsa bu mümkündür.”
(Yargıtay 11. HD, 2014/18436 E., 2015/22523 K.)

---

💸 Ortaklardan Birinin İflası Hâlinde Ne Olur?

▪️ TTK m.243’ün İflasa İlişkin Hükmü

“Ortaklardan birinin iflası, şirketin sona erme sebebidir.”

İflas, ortağın borçlarını ödeyemez hale geldiğini ve malvarlığına kayyım atandığını gösterir. Bu durumda şirketin güven esasına dayanan yapısı sarsılır.

▪️ Devam Kararı ile İflas Durumunun Aşılması

Ortaklardan birinin iflası üzerine diğer ortaklar oybirliğiyle karar alarak şirketin devamına karar verebilir. Bu durumda iflas eden ortağın şirketle ilişiği kesilir, diğer ortaklar şirketi sürdürebilir.

---

📜 TTK m.244: Devam Kararının Şekli

▪️ Bildirim Yükümlülüğü

TTK m.244’e göre, ölüm veya iflas halinde alınan devam kararının:

• Noter huzurunda yazılı olarak düzenlenmesi,
• Ticaret siciline tescil ettirilmesi,
• Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmesi gerekir.

Aksi takdirde, üçüncü kişilere karşı şirketin sona erdiği ileri sürülebilir ve işlemler geçersiz kabul edilebilir.

---

⚠️ Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Süreçteki Gecikmeler

Mirasçılarla görüşmeler, veraset ilamının çıkarılması gibi süreçler zaman aldığından şirketin işleyişi aksayabilir.

2. Ortaklar Arası İhtilaflar

Devam kararı alınması için oybirliği gerektiğinden bir ortağın olumsuz tutumu şirketin sona ermesine neden olabilir.

3. Vergisel Sorunlar

Şirketin sona ermesi durumunda tasfiye işlemleri ve tasfiye vergisi gündeme gelir.

---

🧮 Tasfiye Süreci Nasıl İşler?

▪️ Sona Erme Halinde Ne Olur?

Şirket sona erdiğinde tasfiye süreci başlar. Tasfiye memurları atanır, borçlar ödenir ve kalan malvarlığı ortaklara dağıtılır. Ölen ortağın mirasçılarına da tasfiye payı düşer.

▪️ Alacaklıların Korunması

Ticaret sicilinde yapılacak tasfiye ilanları ile alacaklılara süre tanınır. Bu da alacakların korunması ve ortakların sorumluluğunun sınırlandırılması açısından önemlidir.

---

🧷 Yargıtay Kararlarıyla Değerlendirme

• Yargıtay 11. HD, 2013/18436 E., 2014/22523 K.:
  “Kollektif şirketlerde ortaklardan birinin ölümü, kural olarak şirketin sona ermesini gerektirir. Ancak şirket sözleşmesinde aksine hüküm bulunuyorsa bu durum istisna oluşturur.”
• Yargıtay 11. HD, 2017/4562 E., 2018/2431 K.:
  “Ortaklardan birinin iflas etmesi şirketin sona ermesine sebep olmakla birlikte, diğer ortakların oybirliğiyle alacağı karar ile şirketin faaliyeti sürdürülebilir.”

---

🧭 Sonuç: Proaktif Olmayan Kaybeder

Kollektif şirketlerde ölüm ve iflas durumları hem ortakları hem de şirketin ticari bütünlüğünü doğrudan etkiler. Bu riskleri yönetmek için şirket sözleşmesinin başlangıçta açık ve detaylı hazırlanması büyük önem taşır.

Tavsiyeler:

• Şirket sözleşmesinde ölüm ve iflasa ilişkin özel düzenlemeler yapılmalı.
• Mirasçıların hakları açıkça belirtilmeli.
• Noter ve ticaret sicili süreçleri eksiksiz yürütülmeli.