Kıymetli Maden Alım-Satım Platformlarının Hukuki Sorumluluğu: Dijital Altın İşlemleri Denetim Altında mı?

Giriş

Son yıllarda dijital altın, gram altın cüzdanı, blockchain tabanlı değerli maden token’ları gibi finansal ürünlerin yaygınlaşmasıyla birlikte, altın ve kıymetli maden yatırımları fiziksel olmaktan çıkmış, büyük ölçüde dijitalleşmiştir. Bu dijitalleşme, hem bireysel yatırımcıların erişimini kolaylaştırmış hem de denetim, vergilendirme ve kara para aklama ile mücadele açısından yeni hukuki tartışmaları beraberinde getirmiştir.

Bu yazıda, dijital platformlar üzerinden kıymetli maden alım-satımı yapan şirketlerin hukuki sorumluluğu, Türk hukuku ve MASAK düzenlemeleri çerçevesinde ele alınacaktır. Aynı zamanda yatırımcının korunması, kara para ile mücadele ve gümrük idaresinin kontrol mekanizmaları açısından uygulamaya yönelik değerlendirmeler sunulacaktır.

1. Dijital Altın ve Kıymetli Maden İşlemleri Nedir?

“Dijital altın” kavramı, fiziksel altının karşılığında elektronik ortamda alınıp satılabilen, genellikle gram bazlı olarak tutulan yatırım araçlarını ifade eder. Bu işlemler genellikle:

Banka uygulamaları (örneğin: altın hesabı),
Fintech platformları (örneğin: Borsa dışı mobil uygulamalar),
Blockchain tabanlı altın-backed kripto varlıklar,
Kıymetli maden aracı kurumlarının portalları üzerinden yapılmaktadır.

Bu tür alım-satımlar fiziki teslimata bağlı olmayabilir, ancak arka planda fiziki karşılık bulundurulması yasal zorunluluktur.

2. Kıymetli Maden Aracı Kurumları ve Yasal Yükümlülükler

Türkiye’de kıymetli maden ticareti yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Darphane ve Kıymetli Madenler Dairesi Başkanlığı gözetiminde faaliyet gösteren:

Kuyumculuk şirketleri,
Yetkili kıymetli maden aracı kurumları,
İstanbul Altın Rafinerisi (IAR) gibi takas-merkez kurumları aracılığıyla işlem yapmalıdır.

Bu kurumlar, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında MASAK yükümlüsü sayılır.

3. Dijital Altın Platformlarının Hukuki Sorumluluğu

🧾 3.1. MASAK Bildirim Yükümlülüğü

Dijital altın alım-satımı yapan platformlar:

Şüpheli işlem bildirimi (ŞİB)
Kimlik tespiti
İşlem limiti takibi
Veri saklama ve ispat yükümlülüğü gibi yükümlülüklerle karşı karşıyadır.

Örneğin, aynı gün içinde 75.000 TL üzerinde yapılan altın alım-satım işlemleri için kimlik tespiti ve şüpheli işlem değerlendirmesi zorunludur.

🧾 3.2. Vergisel Sorumluluk

Her ne kadar altın alım-satımı KDV’den istisna tutulmuş olsa da, ticari kazanç elde eden platformların:

Kurumlar vergisi,
Damga vergisi,
BSMV gibi yükümlülükleri doğabilir.

Ayrıca, yatırımcıya fiziki altın teslimi yapılmışsa, kıymetli maden teslimine dair belge düzenleme zorunluluğu vardır.

4. Denetim Sorunları ve Hukuki Riskler

⚠️ 4.1. Fiziki Altın Karşılığının Olmaması

Dijital platformlarda yapılan işlemlerin bir kısmının, gerçekte fiziki karşılığının bulunmaması, hem ticari güven hem de hukuki denetim açısından sorun yaratmaktadır.

Eğer şirket, yatırımcılara karşılık gösterdiği kadar fiziki altını kasasında bulundurmuyorsa, bu durum:

Dolandırıcılık suçu (TCK m.157),
Vergi kaçakçılığı,
Kaçakçılık suçu (5607 sayılı Kanun),
Tüketiciye karşı hileli davranış niteliği taşıyabilir.

⚠️ 4.2. Blockchain Tabanlı Altın Token’ları

Yurt dışında faaliyet gösteren bazı firmalar, altın karşılığı tokenize edilmiş varlıkları satışa sunmaktadır. Ancak bu varlıkların:

SPK izni olmadan Türkiye’de satılması,
Gerçek altın karşılığının denetlenememesi,
Karapara ile mücadeleye açık yapılar içermesi gibi riskleri mevcuttur.

5. Yargı Yolu ve Uyuşmazlık Hâlleri

Dijital altın yatırımcısı ile platform arasında doğabilecek hukuki uyuşmazlıklar:

Tüketici Mahkemesi (bireysel alım-satım)
Ticaret Mahkemesi (kurumsal işlemler)
Vergi Mahkemesi (belge eksikliği, BSMV uyuşmazlığı)
Cumhuriyet Savcılığı (şüpheli işlem, dolandırıcılık iddiası)
gibi yargı mercilerinde çözüme kavuşturulabilir.

6. Önleyici Hukuki ve Mali Tedbirler

Kıymetli maden alım-satım platformlarının hukuki sorun yaşamaması için:

SPK ve MASAK uyum raporları hazırlanmalı,
Fiziki karşılık sistemleri bağımsız denetim firmaları tarafından denetlenmeli,
Alım-satım koşulları şeffaflaştırılmalı,
Kullanıcı sözleşmelerinde sorumluluk sınırları netleştirilmeli,
Şüpheli işlemler düzenli olarak MASAK’a raporlanmalıdır.

Sonuç

Altın ve kıymetli maden işlemleri dijitalleştikçe, bu alandaki hukuki denetim yükümlülükleri de karmaşık hâle gelmektedir. Dijital altın platformları, yalnızca teknik altyapı ile değil; aynı zamanda vergi, MASAK, gümrük ve ceza hukuku bağlamında da yüksek sorumluluk altındadır.

Yatırımcının haklarının korunması, ticari güvenin sürdürülebilirliği ve finansal suçların önlenmesi için, hem düzenleyici otoritelerin hem de sektör oyuncularının bu alanda uyumlu ve denetlenebilir sistemler kurması bir zorunluluk hâline gelmiştir.

📞 Detaylı Bilgi ve Hukuki Destek İçin

Kıymetli maden alım-satım platformları için MASAK uyum süreci, yatırımcı sözleşmeleri, dijital altın işlemleri ve denetim hukuku konularında danışmanlık almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Single Blog Title