Kasten Öldürmeye Teşebbüs ve Cezası
Kasten öldürme suçu, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) en ağır yaptırımlara bağlanan suçlardan biridir. İnsan hayatına yönelik en önemli saldırılardan birini teşkil eden bu suç, TCK’nın 81 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Ancak her zaman öldürme fiili tamamlanmaz; failin öldürme kastıyla hareket etmesine rağmen mağdurun ölmemesi durumunda kasten öldürmeye teşebbüs söz konusu olur. TCK m. 35’e göre teşebbüs halinde fail, işlediği fiilin tehlikeliliğine ve meydana gelen zarara göre indirimli bir şekilde cezalandırılır. Bu makalede, kasten öldürmeye teşebbüs suçunun unsurları, cezaları, yargılama süreçleri ve Yargıtay uygulamaları ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
Kasten Öldürmeye Teşebbüsün Hukuki Tanımı
Kasten öldürmeye teşebbüs, failin öldürme kastıyla gerçekleştirdiği icrai hareketin, dış dünyada ölüm sonucunu doğurmamasına rağmen, öldürme fiilini gerçekleştirme yönünde yeterli elverişlilik taşımasıdır. Başka bir ifadeyle fail, mağdurun yaşamına son vermek amacıyla hareket eder ancak ölüm gerçekleşmez. Bu durumda, TCK m. 35 uyarınca, fail hakkında teşebbüs hükümleri uygulanır.
Teşebbüsün kabul edilebilmesi için şu şartlar aranır:
-
Failin ölüm kastının bulunması gerekir. Yani fail, bilerek ve isteyerek mağdurun hayatına son vermeyi hedeflemiş olmalıdır.
-
Fail, icra hareketlerine başlamalıdır. Sadece plan yapmak veya tehdit etmek teşebbüs sayılmaz.
-
Ölüm neticesi failin iradesi dışında meydana gelmemelidir. Fail kendi isteğiyle vazgeçerse (gönüllü vazgeçme), ceza sorumluluğu teşebbüs hükümlerine göre doğmaz.
Kasten Öldürmeye Teşebbüsün Unsurları
1. Fail ve Mağdur: Kasten öldürme suçunda fail herhangi bir kişi olabilir. Mağdur ise her insan olabilir. Doğmamış çocuklara karşı işlenen fiiller ise ayrıca “çocuk düşürtme” veya “çocuk öldürme” suçları kapsamında değerlendirilir.
2. Fiil: Öldürme kastı ile gerçekleştirilen her türlü icrai hareket bu suçun konusunu oluşturabilir. Örneğin silah kullanmak, kesici aletle saldırmak veya zehir vermek gibi. Ancak fiilin öldürmeye elverişli olması gerekir.
3. Kast: Failin öldürme kastıyla hareket etmesi, bu suçun en önemli unsurudur. Yargıtay, failin kastını olayın gelişimi, kullanılan araç, hedef alınan bölge, saldırının şiddeti gibi kriterlere göre değerlendirir. Örneğin bir kişinin başına yakın mesafeden ateş etmek, öldürme kastını gösterir.
4. Netice: Ölüm gerçekleşmezse teşebbüs hükümleri uygulanır. Ancak fiil, mağdurda basit veya ağır yaralama sonucunu doğurabilir. Bu durumda, kasten yaralama ile kasten öldürmeye teşebbüs arasındaki ayrım, failin kastının tespitine bağlıdır.
Kasten Öldürmeye Teşebbüsün Cezası
TCK m. 35 uyarınca, teşebbüs halinde failin cezası, suçun tamamlanmış haline nazaran indirilir. Kasten öldürme suçunun tamamlanmış halinde ceza, TCK m. 81 gereğince müebbet hapis cezasıdır. Teşebbüs halinde ise bu ceza, failin kastının yoğunluğu, mağdura verilen zarar ve tehlikenin boyutu göz önünde bulundurularak 9 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasına çevrilebilir.
Eğer öldürmeye teşebbüs, TCK m. 82’de düzenlenen nitelikli hallerle (tasarlayarak, canavarca hisle, eşe karşı vb.) gerçekleşmişse, müebbet yerine ağırlaştırılmış müebbet cezasına hükmolunur ve teşebbüs halinde bu ceza 12 yıldan 20 yıla kadar hapis cezasına dönüştürülebilir.
Kasten Yaralama ile Teşebbüsün Ayrımı
Yargıtay uygulamasında, failin öldürme kastının bulunup bulunmadığı en önemli tartışma konusudur. Örneğin, bir kişinin bacağından vurulması kasten yaralama olarak değerlendirilebilirken, göğüs veya baş bölgesine ateş edilmesi genellikle kasten öldürmeye teşebbüs olarak kabul edilir.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2017/124 E., 2018/212 K. sayılı kararında, öldürme kastının tespitinde kullanılan aracın niteliği, hedef alınan vücut bölgesi, saldırının yoğunluğu ve mağdurun yaralanma şeklinin dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir.
Teşebbüste Gönüllü Vazgeçme
TCK m. 36’ya göre, fail başladığı icra hareketlerini kendi isteğiyle durdurur veya neticenin gerçekleşmesini engellerse gönüllü vazgeçmeden yararlanır. Bu durumda, fail sadece gerçekleşen neticeden (örneğin kasten yaralama) sorumlu tutulur.
Örneğin bir kişi ateş etmeye başlamış, ancak mağduru öldürmeden silahı bırakmışsa ve ölüm neticesini engellemişse, kasten öldürmeye teşebbüs değil, kasten yaralama suçu oluşur.
Yargıtay Kararları ve Uygulamalar
Yargıtay’ın kasten öldürmeye teşebbüs suçuna ilişkin içtihatları, failin kastını ve teşebbüsün sınırlarını belirlemede oldukça önemlidir.
-
Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2022/2345 E., 2022/6543 K. sayılı kararında, failin birden fazla kez mağdura ateş etmesi ve hayati organları hedef almasını öldürmeye teşebbüs olarak nitelendirmiştir.
-
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2019/456 E., 2020/134 K. sayılı kararında ise, failin mağdura saldırısında kullanılan bıçak darbesinin hayati organı hedef alıp almadığı, olay öncesi husumet durumu ve darbe sayısı dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Yargıtay ayrıca olayın bütünlüğü ve kullanılan araçla mağdurun yaralanma derecesini dikkate alarak kasten yaralama ile teşebbüs arasındaki ayrımı yapmaktadır.
Teşebbüsün Ceza Belirlemesindeki Etkisi
TCK m. 35/2’ye göre, failin teşebbüs ettiği suçun cezası, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre belirlenir. Örneğin, mağdur ağır yaralanmışsa, cezada daha az indirim yapılır. Ancak fiil, mağdurda hafif yaralanmaya yol açmışsa, cezada daha fazla indirim uygulanabilir.
Hakim, teşebbüs halinde ceza belirlerken şu unsurları dikkate alır:
-
Fiilin icrasına ne kadar yaklaşıldığı,
-
Mağdurda oluşan zarar veya yaralanma derecesi,
-
Failin kastının yoğunluğu,
-
Olayın gelişim şekli ve kullanılan araçlar.
Nitelikli Hallerde Teşebbüs
Kasten öldürme suçunun TCK m. 82’de sayılan nitelikli halleri (tasarlayarak, canavarca hisle, yangın çıkararak, kamu görevlisine karşı vb.) teşebbüs halinde işlendiğinde de ceza artırımına tabi olur. Ağırlaştırılmış müebbet gerektiren nitelikli halleri işleyen fail, teşebbüs durumunda 12-20 yıl arası hapis cezası alır.
Örneğin tasarlayarak yapılan bir saldırıda mağdur hayatta kalırsa, mahkeme failin kastını ve planlı hareketini göz önünde bulundurarak üst sınıra yakın bir ceza verebilir.
Teşebbüsün Şahsi Sebeplerle İmkânsız Kalması
Teşebbüs hükümleri, fiilin imkânsız olması halinde de uygulanabilir. Ancak bu durum “sübjektif imkânsızlık” kapsamında değerlendirilir. Örneğin fail, silahın dolu olduğunu zannederek ateş eder ama silah boştur. Yargıtay’a göre bu durumda da teşebbüs hükümleri uygulanır çünkü failin kastı ölüm neticesine yöneliktir.
Mağdur Açısından Koruma ve Tazminat Hakkı
Kasten öldürmeye teşebbüs, yalnızca cezai yaptırım doğurmaz; mağdurun maddi ve manevi tazminat talep etmesine de imkan verir. Fail, ceza almasının yanı sıra, mağdurun tedavi masraflarını, iş gücü kaybını ve manevi zararını da karşılamak zorunda kalır. Bu talepler, ceza davasıyla birlikte veya ayrıca hukuk mahkemelerinde ileri sürülebilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Kasten öldürmeye teşebbüs, hem hukuki hem de toplumsal anlamda ağır sonuçlar doğuran bir suçtur. Failin ölüm kastı olmasına rağmen sonucun gerçekleşmemesi, cezada indirim yapılmasını sağlar ancak bu indirim, suçun ağırlığını ortadan kaldırmaz. Yargıtay, failin kastını belirlerken olayın tüm yönlerini, saldırı şekli ve kullanılan araçları dikkate alır.
Bu suçta cezaların ağırlığı, caydırıcılık sağlamak amacıyla belirlenmiştir. Tamamlanmış kasten öldürme suçunda müebbet hapis cezası öngörülürken, teşebbüs halinde dahi uzun süreli hapis cezaları gündeme gelir. Özellikle nitelikli hallerde 20 yıla kadar hapis cezaları uygulanabilir.
Sonuç olarak, kasten öldürmeye teşebbüs, sadece bireysel bir saldırı değil, toplumsal güvenliği de tehdit eden bir fiildir. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu, hem cezai yaptırımlar hem de mağdurun haklarının korunması açısından kapsamlı düzenlemeler yapmıştır.
About Post Author
