KARADAĞDA KAMU İHALELERİ VE YABANCI ŞİRKETLERİN HUKUKİ HAKLARI

Giriş: Karadağ’da Kamu İhaleleri Neden Önemli?

Balkanlar’ın yükselen ekonomilerinden Karadağ, altyapı, enerji, ulaşım, sağlık ve eğitim sektörlerinde hızla büyüyen bir kamu yatırım hacmine sahiptir. Küçük bir ülke olmasına rağmen, AB üyeliği adaylık süreci kapsamında aldığı fonlar ve ulusal kalkınma projeleri, kamu ihalelerini hem yerli hem de yabancı şirketler için cazip hale getirmektedir.

Özellikle Türk şirketleri için Karadağ, coğrafi yakınlık, kültürel benzerlik ve uluslararası anlaşmalar sayesinde ihalelerde avantajlı bir pazar sunmaktadır. Ancak bu alana girmek isteyen yatırımcıların, Karadağ ihale hukuku, ihale süreçleri, hukuki güvenceler ve itiraz yolları hakkında bilgi sahibi olması gerekir.

---

Karadağ’da Kamu İhale Hukukunun Çerçevesi

Karadağ’da kamu ihaleleri, şu mevzuat ve kurumlar tarafından düzenlenir:

• Kamu İhale Kanunu (Public Procurement Law)

• Kamu İhale Kurumu (Public Procurement Directorate)

• Devlet Denetim Kurulu (State Audit Institution)

• Şeffaflık ve AB Uyum Mevzuatı

Temel İlkeler

1. Şeffaflık → Tüm ihaleler kamuya açık ilan edilir.

2. Eşitlik → Yerli ve yabancı şirketler eşit haklara sahiptir.

3. Rekabet → Haksız ayrıcalık ve tekelleşme önlenir.

4. Hukuki Koruma → İhale sürecinde itiraz ve dava hakkı vardır.

---

Yabancı Şirketlerin Katılım Hakları

Karadağ hukuku yabancı yatırımcılar için serbestlik tanımaktadır.

• Yabancı şirketler, Karadağ’daki ihalelere doğrudan katılabilir.

• Yerel ortaklık kurma zorunluluğu yoktur, ancak bazı sektörlerde yerel partnerle iş birliği avantajlı olabilir.

• AB fonlarıyla desteklenen projelerde yabancı şirketler için ek teşvikler vardır.

---

Kamu İhalelerine Katılım Şartları

1. Şirket Belgeleri

   • Ticaret sicil kaydı

   • Vergi kimlik numarası

   • Finansal yeterlilik raporları

2. Teklif Dosyası

   • Teknik şartnameye uygunluk

   • Fiyat teklifi

   • Referans projeler

3. Yeterlilik Belgeleri

   • Sabıka kaydı

   • Vergi borcu bulunmadığına dair belge

   • Çalışan kapasitesine dair belgeler

---

İhale Süreci: Adım Adım

1. İhalenin İlanı

   • Kamu İhale Kurumu internet sitesinde ve Resmi Gazete’de yayımlanır.

2. Şartnamenin Alınması

   • İhaleye girmek isteyen şirketler şartnameyi indirir veya satın alır.

3. Teklif Hazırlama ve Sunma

   • Teknik ve mali teklif hazırlanır.

   • Teklifler genellikle elektronik ortamda da sunulabilir.

4. Değerlendirme ve Puanlama

   • Fiyat, teknik yeterlilik, referans projeler dikkate alınır.

5. İhalenin Sonuçlandırılması

   • En uygun teklif seçilir ve sözleşme imzalanır.

6. Sözleşmenin İcrası

   • İşin belirlenen sürede tamamlanması gerekir.

---

İhale Türleri

• Açık İhale (Open Procedure) → Tüm şirketlerin katılımına açık.

• Sınırlı İhale (Restricted Procedure) → Ön yeterlilik şartı vardır.

• Pazarlık Usulü (Negotiated Procedure) → Belirli koşullarda uygulanır.

• Rekabetçi Diyalog → Büyük ölçekli projelerde kullanılır.

---

Yabancı Şirketler İçin Vergi ve Hukuki Yükümlülükler

• Karadağ’da faaliyet gösteren yabancı şirketler, elde ettikleri kazanç üzerinden %9 kurumlar vergisi öder.

• KDV oranı %21’dir (bazı hizmetlerde indirimli).

• Yabancı şirketlerin Karadağ’da temsilcilik açmaları, vergi ve muhasebe yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekir.

---

İhale Sürecinde Hukuki Koruma ve İtiraz Yolları

Karadağ kamu ihale sistemi, yatırımcıların haklarını koruyacak mekanizmalara sahiptir.

1. İhale Komisyonuna İtiraz

   • Teklifin haksızca reddedildiğini düşünen şirketler, komisyona başvurabilir.

2. Kamu İhale Temyiz Komisyonu (State Commission for the Control of Public Procurement Procedures)

   • İlk itiraz reddedilirse, bu komisyona başvuru yapılır.

3. Yargı Yolu

   • Karadağ mahkemelerine dava açılabilir.

   • Alternatif olarak uluslararası tahkim seçeneği kullanılabilir.

---

Uluslararası Hukuki Güvenceler

• ICSID (Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi) üyesidir.

• Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Türkiye ile yürürlüktedir.

• BIT (Bilateral Investment Treaty) kapsamında Türkiye dahil birçok ülke ile yatırımcı koruma anlaşması vardır.

---

Türkiye – Karadağ Kamu İhaleleri Karşılaştırması

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Yabancı şirketler Karadağ’daki tüm ihalelere katılabilir mi?
Evet, herhangi bir sınırlama yoktur.

2. Yerel ortak zorunluluğu var mı?
Hayır, ancak işin kolaylaştırılması için tercih edilebilir.

3. İhale reddedildiğinde ne yapılabilir?
Önce komisyona, sonra temyiz kurumuna, en sonunda mahkemeye başvurulur.

4. Türk şirketleri Karadağ’da avantajlı mı?
Evet, Türkiye ile yapılan anlaşmalar ve kültürel yakınlık avantaj sağlar.

5. İhalelerde hangi sektörler öne çıkıyor?
Altyapı, turizm, enerji ve sağlık sektörlerinde büyük projeler vardır.

6. Kazançların transferinde engel var mı?
Hayır, kâr serbestçe yurt dışına transfer edilebilir.

7. İhale süreci ne kadar sürer?
İhalenin büyüklüğüne bağlı olarak 1–6 ay arası değişebilir.

8. AB fonlu projelerde yabancı şirketlere öncelik var mı?
Evet, AB fonları genellikle uluslararası şirketlere açıktır.

9. Karadağ’da ihalelerde şeffaflık var mı?
Evet, tüm ihaleler kamuya açık ilan edilir.

10. İtiraz süreçlerinde tahkim kullanılabilir mi?
Evet, Karadağ ICSID üyesidir ve tahkim mümkündür.

---

Sonuç: Yabancı Şirketler İçin Karadağ Kamu İhaleleri

Karadağ, AB uyum süreci, şeffaf ihale sistemi ve düşük vergi oranları sayesinde yabancı şirketler için cazip bir ihale pazarıdır.

• Yabancı şirketler ihalelere serbestçe katılabilir.

• Hukuki koruma mekanizmaları (itiraz, tahkim) yatırımcıyı güvence altına alır.

• Vergi avantajları ve AB fonları, projeleri daha cazip hale getirir.

• Türk şirketleri için hem coğrafi hem de hukuki avantajlar söz konusudur.

Karadağ’da kamu ihaleleri, sadece bir ticari fırsat değil; aynı zamanda uzun vadeli yatırım ve bölgesel genişleme için stratejik bir kapıdır.