Kanada’da Evlilikle Kazanılan Haklar Boşanmayla Kaybedilir mi?

1. Giriş: Evlilik ve Göçmenlik Hukuku Arasındaki İlişki

Kanada’da evlilik, yalnızca aile hukuku açısından değil, aynı zamanda göçmenlik, mülkiyet ve sosyal güvenlik hakları açısından da hukuki sonuçlar doğurur. Kanada’da bir vatandaş ya da daimi oturum sahibi ile yapılan evlilik, yabancı eşe sponsorlu oturum izni (Spousal Sponsorship) hakkı tanıyabilir. Ancak bu haklar, evlilik birliğinin sona ermesiyle (boşanma, iptal ya da ayrılık yoluyla) otomatik olarak ortadan kalkmaz. Bununla birlikte bazı durumlarda boşanma sonrası hakların kaybı mümkündür.

---

2. Evlilikle Kazanılan Temel Haklar

Evlilik yoluyla aşağıdaki haklar kazanılabilir:

• Spousal Sponsorship ile Daimi Oturum (PR)

• Ortak mülkiyet ve mal paylaşımı hakları

• Sosyal yardımlar ve vergi avantajları

• Vatandaşlığa başvurma hakkı (belirli süre sonra)

• Aile temelli sağlık hizmetlerinden yararlanma

• Çocuklara yönelik velayet ve nafaka hakları

---

3. Boşanmanın Spousal Sponsorship Üzerindeki Etkisi

A. Sponsorluk Süreci Devam Ediyorsa

Eğer sponsorluk başvurusu devam ederken taraflar boşanırsa:

• Başvuru otomatik olarak iptal edilir.

• PR kartı verilmemişse, eş Kanada’da yasal statüsünü kaybeder.

• Gerekirse 30 gün içinde ülkeyi terk etmesi gerekir.

B. Daimi Oturum Alındıktan Sonra Boşanma

Eğer eş daimi oturum izni aldıktan sonra boşanırsa:

• PR kaybedilmez.

• Ancak, evliliğin sahte olduğu iddiası varsa IRCC yeniden inceleme başlatabilir.

• Gerçek dışı evlilik tespit edilirse PR geri alınabilir.

Önemli: Sponsorluk ilişkisinin ardından 3 yıl boyunca sponsor olan kişi, sponsor olunan eşin sosyal yardımlarından sorumludur. Bu yükümlülük boşanmayla sona ermez.

---

4. Vatandaşlık Başvurusu ve Boşanma

Eşin Kanada vatandaşlığına başvurusu varsa:

• Boşanma doğrudan engel değildir.

• Ancak başvuru, evliliğin gerçek olup olmadığına dair yoğun denetime tabi tutulabilir.

• Sahte evlilik tespiti, vatandaşlık başvurusunun reddine ve varsa PR’nin iptaline yol açabilir.

---

5. Mülkiyet ve Mal Paylaşımı Açısından Boşanma Sonrası Haklar

Kanada eyaletlerinin hukuk sistemleri arasında farklılıklar olsa da genel olarak şu kurallar geçerlidir:

A. Ortak Mal Rejimi

• Evlilik süresince edinilen mallar genellikle eşit paylaşılır.

• Evlenmeden önce sahip olunan mallar kişisel maldır.

B. Aile Konutu (Matrimonial Home)

• Eşler, boşanma sonrası aile konutunu birlikte kullanma hakkına sahiptir.

• Sahipliği kimin adına olursa olsun, satış veya devri mahkeme onayı gerektirir.

C. Nafaka (Spousal Support)

• Boşanma sonrası eşlerden biri nafaka talep edebilir.

• Kararın verilmesinde evliliğin süresi, ekonomik durum, çocuk varlığı gibi etkenler dikkate alınır.

---

6. Çocuklara İlişkin Haklar ve Boşanmanın Etkisi

Boşanma sonrası çocuklar üzerinde:

• Velayet (custody) hakkı

• Görüşme (access) hakkı

• Çocuk nafakası (child support) yükümlülükleri belirlenir.

Mahkemeler çocuğun “en iyi çıkarı” (best interest of the child) ilkesini esas alır. Yabancı eşin oturum hakkı, çocuklarla ilişkisini sürdürebilmesi açısından önemlidir.

---

7. Sosyal Yardımlar ve Sağlık Hakları

Boşanma, aşağıdaki sosyal hakları etkileyebilir:

• Eşin üzerinden yararlanılan sağlık sigortası sona erebilir.

• Ortak vergi beyannamesi imkânı kalkar.

• Aile bazlı sosyal yardımlar (örneğin çocuk yardımı) ayrı ayrı hesaplanır.

---

8. İltica, H&C ve Açık Çalışma İzni Başvurularında Boşanmanın Etkisi

Bazı eşler, sponsor eşlerinden şiddet, baskı, duygusal istismar gibi nedenlerle ayrılmak zorunda kalabilir. Bu durumda:

• Açık Çalışma İzni (OWP-Vulnerable Person) alınabilir.

• H&C (insani gerekçeye dayalı) başvuru ile ülkede kalış talep edilebilir.

• Şiddete uğrayan eş için kadın sığınma evi raporları önemli delil kabul edilir.

---

9. Örnek Yargı Kararları

• Singh v. Canada (2021 FC 221): Sponsorluk alınmadan önce boşanıldığı için PR başvurusu geçersiz sayıldı.

• Kaur v. Canada (2022 FC 789): Boşandıktan sonra çocuk velayeti ile Kanada’da kalmasına izin verildi.

• Ali v. Canada (2020 FC 560): Vatandaşlık başvurusu devam ederken boşanıldı, ancak evliliğin gerçek olduğu kabul edilerek başvuru onaylandı.

---

10. Sonuç: Hangi Haklar Devam Eder, Hangileri Kaybedilir?