Kanada’da Doğan Çocuklar Otomatik Olarak Vatandaş Olur mu?

GİRİŞ

Kanada, göçmen dostu politikaları, refah seviyesi ve hukuki güvenliği ile birçok kişinin yaşamak ve çocuk yetiştirmek istediği ülkelerden biridir. Bu bağlamda sıklıkla sorulan hukuki sorulardan biri, “Kanada’da doğan bir çocuk otomatik olarak Kanada vatandaşı olur mu?” sorusudur. Bu makalede, bu sorunun cevabını Kanada Vatandaşlık Yasası ve ilgili uygulamalar çerçevesinde ayrıntılı olarak değerlendireceğiz.

1. Kanada Vatandaşlık Yasası’nda Doğumla Vatandaşlık

Kanada’da vatandaşlık düzenlemesi, “Citizenship Act” (R.S.C., 1985, c. C-29) kapsamında ele alınır. Yasanın 3. maddesine göre;

“A person is a citizen if the person was born in Canada after February 14, 1977.”

Bu hükme göre, 1977 yılı sonrasında Kanada sınırları içinde doğan her birey, ebeveynlerinin statüsüne bakılmaksızın otomatik olarak vatandaşlık kazanır. Bu sistem, “ius soli” (toprak bağı) ilkesine dayanır.

2. İstisnalar: Diplomatik Statüdeki Ebeveynler

Ancak istisnalar da vardır. Vatandaşlık Yasası m.3(2) hükmü gereği;

Kanada’da doğan ancak ebeveynlerinden en az biri, yabancı bir devletin diplomatik ya da konsüler görevlisi ise, çocuk otomatik olarak vatandaşlık kazanmaz.

Bu durumdaki çocuklar, daha sonra başka yollarla vatandaşlık başvurusunda bulunabilir.

3. Kanada’da Geçici Statüde Bulunan Ailelerin Çocukları

Kanada’da öğrenci, çalışma veya ziyaretçi vizesi ile bulunan kişilerin çocukları da, eğer Kanada sınırları içerisinde doğmuşlarsa, yine vatandaşlık hakkı elde ederler. Ebeveynlerin yasal kalış süreleri ya da vatandaşlık durumları, çocuk açısından doğum anında dikkate alınmaz.

Bu durum, özellikle doğum turizmi (birth tourism) konusunda çeşitli tartışmalara neden olmuştur. Zira, bazı aileler sadece Kanada vatandaşlığı kazanması amacıyla çocuklarını Kanada’da doğurmaktadır. Ancak hukuken bu uygulama hâlen geçerlidir ve yasaldır.

4. Kanada’da Doğan Çocuğun Hakları

Kanada’da doğan ve vatandaşlık kazanan çocuklar;

Kanada pasaportu alma hakkına sahiptir.
Kanada’nın sosyal güvenlik sistemi, sağlık hizmetleri ve eğitim sisteminden yararlanabilir.
18 yaşına geldiğinde seçimlerde oy kullanabilir.
Aile üyelerine (ebeveyn dahil) sponsor olma hakkına ileride sahip olabilir.

5. Ebeveynlere Oturum veya Vatandaşlık Sağlar mı?

Çocuğun Kanada vatandaşı olması, ebeveynlerine otomatik olarak bir statü sağlamaz. Kanada hukukuna göre;

Vatandaş olan çocuk, 18 yaşına geldikten sonra aile birleşimi kapsamında ebeveynlerine sponsor olabilir.
Ebeveynler, çocuklarına refakat amacıyla geçici vize (visitor visa) ya da çalışma/öğrenci izniyle başvurabilirler ancak bu hak otomatik değildir.

6. Türkiye Hukuku ile Kıyaslama: Ius Sanguinis Sistemi

Türkiye Cumhuriyeti’nde vatandaşlık, esas olarak “kan bağı” (ius sanguinis) esasına dayanır. Türk Vatandaşlık Kanunu’na göre, çocuğun Türkiye sınırlarında doğması yeterli değildir; en az bir ebeveynin Türk vatandaşı olması gerekir. Dolayısıyla Kanada’nın uygulaması, Türkiye’den farklıdır.

7. Doğum Kayıt Süreci ve Belgeler

Kanada’da doğum gerçekleştiğinde, doğum yapılan hastane tarafından bir “Live Birth Registration Form” doldurulur. Bu form;

Eyalet sağlık birimlerine gönderilir,
Ardından resmi doğum belgesi (birth certificate) düzenlenir,
Bu belge ile pasaport ve vatandaşlık belgeleri alınabilir.

Doğum kayıt işlemi eyalet bazında farklılık gösterebilir. Ontario, British Columbia veya Quebec gibi eyaletlerde farklı prosedürler bulunur.

8. Doğumla Vatandaşlık İstismarı ve Tartışmalar

Kanada’da doğumla vatandaşlık kazanımı konusunda kamuoyunda zaman zaman doğum turizmi, vatandaşlık satışına dönüşme, sistemin suistimali gibi endişeler dile getirilmiştir. Bu nedenle 2006’dan itibaren özellikle hastaneler ve sınır görevlileri tarafından doğum motivasyonunun gerçekliği daha yakından incelenmektedir.

Ancak şu an için doğumla vatandaşlık uygulamasına bir sınırlama getirilmemiştir. Kanada Yüksek Mahkemesi, bu uygulamanın anayasal hak kapsamında olduğunu kabul etmektedir.

9. Çocuk Kanada’da Doğduktan Sonra Türkiye’ye Dönerse Ne Olur?

Türkiye ile Kanada arasında çifte vatandaşlık mümkündür. Dolayısıyla çocuk her iki vatandaşlığı birden taşıyabilir. Ancak Türkiye’de vatandaşlık kazanımı için aile, çocuğu nüfusa kaydettirmek zorundadır. Kanada’da doğan çocuk, Türk nüfusuna kaydedildiğinde Türk vatandaşı da olur.

10. Sonuç ve Değerlendirme

Kanada’da doğan çocuklar, diplomatik istisnalar dışında, otomatik olarak Kanada vatandaşı sayılır. Bu uygulama, Kanada’nın göçmen dostu ve insan hakları merkezli yaklaşımının bir sonucudur. Ancak bu vatandaşlık, sadece çocuk için geçerlidir ve ebeveynlere otomatik statü sağlamaz. Kanada’da doğum planlayan yabancı uyruklu bireylerin, bu süreci iyi değerlendirmesi ve gerekli bilgilere erişmesi önemlidir.

Single Blog Title