Kanada’da Deport Kararına Nasıl İtiraz Edilir?

Giriş

Kanada’da göçmenlik statüsüne sahip yabancıların sınır dışı edilmesi (deportation), Göçmenlik ve Mülteciler Yasası (“Immigration and Refugee Protection Act – IRPA”) kapsamında düzenlenen ciddi bir idari yaptırımdır. Bir kişinin Kanada’dan çıkarılması kararına karşı belirli hukuki yollarla itiraz edilebilmesi mümkündür. Ancak bu süreçler karmaşıktır, belirli sürelerle sınırlıdır ve hukuki temsil gerektirebilir.

Bu makalede, Kanada’da deport kararının hukuki dayanakları, deport kararına karşı başvurulabilecek itiraz yolları, başvuru süreci ve dikkat edilmesi gereken noktalar detaylı şekilde ele alınacaktır.

---

I. Deport Kararının Hukuki Dayanakları

Kanada’da sınır dışı etme kararı aşağıdaki gerekçelerle alınabilir:

1. Göçmenlik Yasasına Aykırılık

• Vizesiz giriş yapma veya vize süresini ihlal etme,

• Çalışma izni olmaksızın çalışma,

• Öğrenci izni ihlali,

• Sahte belge ile başvuru.

2. Ceza Hükümlülüğü

• Kanada’da veya yurtdışında ciddi bir suçtan mahkumiyet (örneğin uyuşturucu kaçakçılığı, dolandırıcılık, aile içi şiddet),

• Ceza süresi veya suçun türü, sınır dışı için yeterli olabilir.

3. Ulusal Güvenlik Tehdidi

• Terörizm, organize suç üyeliği veya savaş suçları gibi eylemler deport sebebidir.

4. Kamu Sağlığı ve Güvenliği

• Bulaşıcı hastalık riski,

• Psikiyatrik sebeplerle kamuya tehdit oluşturma durumları.

---

II. Deport (Çıkarma) Kararı Süreci

Kanada Sınır Hizmetleri Ajansı (CBSA), deport kararını genellikle aşağıdaki belgelerle uygular:

• Removal Order (Çıkarma Emri)
  Üç ana türü vardır:

  • Departure Order (terk emri): Kişi gönüllü ayrılırsa geri giriş mümkündür.

  • Exclusion Order (hariç tutma emri): Genellikle 1 yıl Kanada’ya giriş yasağı getirir.

  • Deportation Order (deport kararı): Kalıcı bir yasağa neden olabilir; tekrar giriş için izin gerekir.

---

III. Deport Kararına İtiraz Yolları

1. Immigration Appeal Division (IAD) Başvurusu

Kimler Başvurabilir?

• Daimi oturma izni (PR – Permanent Resident) sahipleri,

• Mülteciler,

• Aile birleşimiyle gelen göçmenler.

Başvuru Süresi:

• Kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde IAD’ye başvuru yapılmalıdır.

Değerlendirme Kriterleri:

• Kişinin ailevi bağları (eş, çocuk, yaşlı ebeveyn),

• Kanada’daki sosyal uyumu,

• Suçun niteliği (varsa),

• Toplum üzerindeki potansiyel risk,

• Yeniden suç işleme riski.

Not: Suçun cezası 6 aydan fazla hapis ise IAD itiraz hakkı çoğu zaman kısıtlanır.

---

2. Federal Court (Federal Mahkeme) Başvurusu

Ne Zaman Başvurulur?

• IAD tarafından red kararı verildiğinde,

• IAD’ye başvuru hakkı yoksa doğrudan deport kararına karşı,

• Haksız veya hukuka aykırı prosedür iddiası varsa.

Başvuru Süresi:

• Deport kararının tebliğinden 15 gün içinde (Kanada içi kararlar için),

• Yurtdışı kararları için 60 gün.

Süreç:

• Mahkeme kararın yerindeliğini değil, sadece usule uygunluğunu ve hukuka aykırılık iddiasını inceler.

• Başvuru dosya üzerinden yapılır, duruşma nadiren olur.

---

3. Pre-Removal Risk Assessment (PRRA)

Tanımı:

Deport edilmeden önce başvurulabilen, kişinin ülkesine gönderilmesi durumunda hayatı, güvenliği veya özgürlüğü tehdit altındaysa devreye giren özel bir koruma mekanizmasıdır.

Kimler Yararlanabilir?

• Ülkesinde işkence, ölüm cezası, zulüm riski altında olduğunu belgeleyenler.

İlgili Hukuk:

• IRPA Madde 97 ve AİHS (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) prensiplerine uygunluk aranır.

---

4. Humanitarian and Compassionate Grounds (H&C Application)

Tanımı:

Deport kararı kesinleşmiş kişilerin insanî gerekçelere dayanarak kalma talebi.

Dayanaklar:

• Aile bağları,

• Sağlık durumu,

• Çocukların durumu (best interest of the child),

• Toplumsal entegrasyon.

Başvuru Süreci:

• CBSA veya IRCC’ye doğrudan başvuru yapılır,

• Paralel olarak deport ertelenebilir.

---

IV. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Zaman Aşımı Riski: İtiraz hakları çok kısa sürelidir. Tebliğ tarihinden itibaren işlem yapılmalıdır.

• Temyiz Yolunun Sınırlılığı: Ciddi suçlar nedeniyle deport edilen kişilerin temyiz hakkı kısıtlanabilir.

• Hukuki Temsil Zorunluluğu: Süreçler karmaşıktır; göçmenlik avukatıyla temsil önerilir.

• Gözaltı Süresi: Deport işlemleri uzun sürerse gözaltı incelemeleri düzenli yapılmalı, orantılılık ilkesi gözetilmelidir.

---

V. Uygulamada Örnek Durumlar

Örnek 1:

Pakistanlı bir göçmen, vize süresini ihlal ettiği gerekçesiyle deport edilmek istenmiş, ancak Kanada vatandaşı eşinden olan küçük yaştaki çocuğu nedeniyle H&C başvurusuyla sınır dışı işlemi durdurulmuştur.

Örnek 2:

Uyuşturucu nedeniyle ceza almış bir PR sahibi, IAD’ye başvurmuş, ancak toplum için ciddi tehdit teşkil ettiği gerekçesiyle başvurusu reddedilmiş ve Federal Court itirazı da hukuka uygun bulunmuştur.

---

VI. Sonuç

Kanada’da deport kararları ciddi sonuçlar doğurur ve geri dönüşü zor olabilir. Ancak hukuki sistem içerisinde belirli başvuru yolları mevcuttur. Bu süreçlerin sağlıklı işletilmesi, hukuki bilgiye ve zamanında müdahaleye bağlıdır. Kişinin özel durumu, ailesel ilişkileri, sağlık durumu ve ülkesindeki koşullar itiraz sürecinde önemlidir. Her vaka kendine özgüdür ve profesyonel yardım gerektirir.