Kanada’da Çalışma İzniyle İkamet Eden Kişinin Aile Hakları Nelerdir?
GİRİŞ
Kanada, göçmen haklarına duyarlı politikaları ile dünya çapında cazip bir hedef ülke konumundadır. Çalışma izniyle Kanada’da yasal olarak ikamet eden kişilerin sadece bireysel değil, aynı zamanda ailevi hakları da çeşitli mevzuatlarla güvence altına alınmıştır. Bu haklar, eşin ve çocukların Kanada’ya getirilmesi, onların çalışma ve eğitim olanaklarından yararlanması gibi çok boyutlu düzenlemeleri içermektedir.
Bu makalede, çalışma izni sahibi kişilerin Kanada’da aile birleşimi hakkı, eş ve çocukların hukuki statüsü, sosyal ve eğitim hakları ile karşılaşılabilecek yasal sınırlamalar ve başvuru yolları, Kanada hukuk sistemi çerçevesinde ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. Temel Hukuki Dayanaklar
Çalışma izniyle ikamet eden kişilerin aile hakları aşağıdaki temel mevzuatlara dayanır:
-
Immigration and Refugee Protection Act (IRPA)
-
Immigration and Refugee Protection Regulations (IRPR)
-
Charter of Rights and Freedoms
-
Human Rights Act (Kanada İnsan Hakları Yasası)
-
Family Class Sponsorship Rehberleri (IRCC)
-
Canada Labour Code & Provincial Employment Acts
2. Aile Tanımı: Kimler Bu Haklardan Yararlanabilir?
Kanada göçmenlik mevzuatına göre “aile” kapsamına giren kişiler:
-
Eş veya ortak hukuk evliliği partneri (spouse or common-law partner)
-
Bağımlı çocuklar (dependent children – 22 yaş altı, evli değil)
-
Bazı özel durumlarda: Engelli çocuk, önceki evlilikten olan çocuklar
Ebeveynler, kardeşler ve diğer akrabalar aile birleşimi kapsamına doğrudan girmez, farklı kategorilerde değerlendirilmeleri gerekir.
3. Aile Fertlerinin Getirilmesi: Open Work Permit ve Visitor Visa
A. Eş için Açık Çalışma İzni (Open Work Permit)
Çalışma izni sahibi kişi Kanada’da belirli bir işte çalışıyorsa, eşi genellikle işverene bağlı olmayan açık çalışma izni (Open Work Permit) alabilir.
Şartlar:
-
Ana başvuru sahibinin yüksek nitelikli bir işte çalışıyor olması (NOC 0, A, B kategorisi)
-
Geçerli iş sözleşmesi ve çalışma izni süresi
-
Eşin sabıka kaydının olmaması
B. Çocuklar için Öğrenci Vizesi veya Ziyaretçi Vizesi
Bağımlı çocuklar:
-
Okula gidecek yaştakiler için Study Permit (öğrenci izni)
-
Henüz okula başlamayanlar için Visitor Visa (ziyaretçi vizesi)
Kanada’da devlet okullarında ücretsiz eğitim hakkı da tanınır (public school).
4. Aile Birleşimi Başvuru Süreci
Aile üyelerinin Kanada’ya gelmesi için başvurular, eş zamanlı ya da sonradan yapılabilir:
-
Work permit ile eş zamanlı olarak aile üyeleri için başvuru
-
Work permit onaylandıktan sonra bağımsız başvuru
Başvurular genellikle online IRCC platformu üzerinden yapılır ve biyometrik veri, sağlık taraması, pasaport, ilişki ispatı gibi belgeler gerektirir.
5. Aile Hakları: Kanada’da Yaşam Hakkı ve Sosyal Güvenceler
A. Eşin Çalışma Hakkı
Açık çalışma izni olan eş:
-
Kanada’da herhangi bir işverende çalışabilir
-
İşveren değişikliğinde IRCC’ye bildirim zorunluluğu yoktur
-
İş gücü piyasasına entegrasyonu desteklenir
B. Çocukların Eğitim Hakkı
Çalışma izni sahibi kişinin çocukları:
-
İlkokul ve lise düzeyinde devlet okullarında ücretsiz eğitim alabilir
-
Eğitim dili İngilizce veya Fransızca’dır (eyalet sistemine göre değişir)
C. Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma
Bazı eyaletlerde, işçi ve aile üyeleri:
-
Kamu sağlık sisteminden (public healthcare) faydalanabilir
-
Eyalet bazlı bekleme süreleri olabilir (örneğin, Ontario’da 3 ay)
6. İlişki İspatı ve Göçmenlik Yetkililerinin İncelemesi
IRCC, eş ve çocuklarla ilgili başvurularda şu hususlara özel önem verir:
-
Gerçek evlilik veya birliktelik olup olmadığı
-
Evlilik cüzdanı, ortak banka hesabı, birlikte yaşama belgeleri
-
Fotoğraflar, yazışmalar, çocuklara dair belgeler
Sahte evlilik ya da birliktelik şüphesi doğarsa, başvuru reddedilebilir ve çalışma izni sahibi kişi de ceza alabilir (IRPA m.127 – Göçmenlik sahtekarlığı).
7. Kalıcı Oturum ve Vatandaşlığa Etkisi
Çalışma izni ile gelen aile üyeleri:
-
Eğer ana başvuru sahibi PR alırsa (Express Entry, PNP vb.) eş ve çocukları da eş zamanlı olarak PR hakkı kazanır
-
PR sonrası, belli süre sonunda (1095 gün ikamet) Kanada vatandaşlığına başvuru hakkı doğar
Kalıcı Oturum için Gerekli Belgeler:
-
PR başvurusu sırasında aile bilgileri
-
Aile üyelerinin sağlık kontrolleri ve sabıka kayıtları
-
Göçmenlik mülakatlarına katılım (gerekirse)
8. Ayrılık, Boşanma ve Ölüm Durumunda Aile Hakları
A. Boşanma
Evlilik sona erdiğinde eşin açık çalışma izni geçerliliğini kaybedebilir. Ancak bu durumda kişi kendi adına yeni bir başvuru yapabilir.
B. Ölüm
Ana başvuru sahibi yaşamını yitirirse, aile üyeleri için özel insani durumlar (Humanitarian and Compassionate Grounds) kapsamında başvuru yapılabilir.
9. Sıkça Sorulan Hukuki Sorular
Çalışma izniyle Kanada’da olan biri eşi olmadan PR başvurusu yapabilir mi?
Evet, ancak eşin PR kapsamına alınması için ayrı bir işlem yapılmalıdır.
Eşim çalışamıyor ama çocuklarım okul çağında, eğitim hakkı var mı?
Evet, çalışma izni sahibi velinin çocukları Kanada’daki devlet okullarında eğitim alabilir.
Aile başvurusu reddedilirse itiraz hakkı var mı?
Bazı durumlarda Federal Court of Canada’da yargı denetimi (judicial review) mümkündür.
10. Sonuç: Kanada’da Aile Hakları, Göçmen Politikasının Temel Direklerinden Biri
Çalışma izniyle Kanada’ya gelen bireylerin aile hakları, sadece bir yan hak değil, insan onuruna uygun yaşam ve entegrasyon politikası açısından temel bir unsurdur. IRPA ve IRCC rehberleri, aile birliğinin korunmasına öncelik verirken, kötüye kullanım ihtimaline karşı da detaylı kontrol mekanizmaları öngörmektedir.
About Post Author
