Kanada’da Çalışma İzni Almanın Hukuki Şartları Nelerdir?

GİRİŞ

Kanada’da yabancı bir kişinin yasal olarak çalışabilmesi için bir tür çalışma izni (work permit) alması zorunludur. Bu izin, kişinin çalışma statüsünü, işverenini ve faaliyet alanını yasal hale getirir. Kanada göçmenlik sistemi içerisinde, çalışma izni başvuruları karmaşık bir yapıya sahip olup, Immigration and Refugee Protection Act (IRPA) ile Immigration and Refugee Protection Regulations (IRPR) hükümlerine dayanmaktadır.

Bu makalede, Kanada’da çalışma izni almanın hukuki dayanakları, başvuru türleri, işveren ve başvuru sahibinin yükümlülükleri ile birlikte ret nedenleri ve itiraz yolları incelenecektir.

---

1. Çalışma İzni Nedir?

Çalışma izni, Kanada’da geçici veya daimi süreyle çalışma hakkı tanıyan ve yabancı ülke vatandaşlarına verilen resmi bir belgedir. Kanada’da çalışma izni olmadan çalışan yabancılar, göçmenlik yasalarının ihlali nedeniyle sınır dışı edilebilir veya Kanada’ya girişleri yasaklanabilir.

İzinler iki ana başlıkta toplanır:

• İşveren sponsorlu (Employer-specific) çalışma izinleri

• Açık çalışma izinleri (Open work permits)

---

2. Hukuki Dayanak: IRPA ve IRPR

A. Immigration and Refugee Protection Act (IRPA)

• s.11(1): Gerekli şartları taşıyan herkes çalışma izni başvurusu yapabilir.

• s.30(1): Yabancıların Kanada’da çalışabilmesi için çalışma iznine ihtiyaç duyduğu açıkça belirtilmiştir.

• s.41-44: Yasal statünün ihlali durumunda yaptırımlar ve sınır dışı süreçleri düzenlenir.

B. Immigration and Refugee Protection Regulations (IRPR)

• ss.183-200: Çalışma izinleri, şartları, istisnaları ve başvuru prosedürleri düzenlenmiştir.

• Reg. 200(1): Hangi koşullarda izin verileceğini tanımlar.

---

3. Çalışma İzni Türleri

A. Employer-Specific Work Permit

Bu izin belirli bir işveren ve pozisyona bağlıdır. Şu şartlar aranır:

• İşverenin LMIA belgesi almış olması gerekir (aşağıda açıklanacaktır).

• İzin, iş sözleşmesindeki bilgilerle sınırlıdır: işveren, iş türü, iş yeri ve süre.

B. Open Work Permit (Açık Çalışma İzni)

Kişi, herhangi bir işverene bağlı olmadan çalışabilir. Bu izin genellikle şu kişilere verilir:

• Kanada vatandaşının eşi

• Uluslararası öğrencilerin eşleri

• Mülteci başvurusunda bulunanlar

• Bazı insani gerekçeli başvuru sahipleri

---

4. Labour Market Impact Assessment (LMIA) Nedir?

LMIA, bir işverenin yabancı bir işçiyi işe almak için aldığı belgedir ve Employment and Social Development Canada (ESDC) tarafından verilir.

LMIA, aşağıdaki unsurları gösterir:

• Yabancı işçiye ihtiyaç olduğu,

• Yerli işgücüyle bu pozisyonun doldurulamadığı,

• İşe alımın Kanada işgücü piyasasına olumlu veya nötr etkisi olacağı.

Bazı sektörlerde (ör. mevsimlik tarım, sağlık çalışanları), LMIA süreci daha hızlı işler.

---

5. Başvuru Süreci ve Belgeler

A. Gerekli Belgeler:

1. Geçerli pasaport

2. İşveren mektubu

3. LMIA (gerekiyorsa)

4. İş sözleşmesi

5. Eğitim ve mesleki yeterlilik belgeleri

6. Biyometrik veriler

7. Gerekirse sağlık raporu ve adli sicil kaydı

B. Başvuru Yolları:

• Online başvuru (MyCIC hesabı üzerinden)

• Vize başvuru merkezleri aracılığıyla (VAC)

• Bazı istisnai durumlarda Kanada sınır kapılarında (Port of Entry)

---

6. Özel Çalışma İzni Programları

A. Global Talent Stream

Yüksek teknoloji ve yazılım sektörüne yönelik hızlı LMIA süreciyle verilen çalışma iznidir. Hedef:

• Nitelikli yazılımcı, mühendis ve dijital uzmanları hızlıca Kanada’ya çekmek.

B. International Mobility Program (IMP)

Bazı durumlarda LMIA aranmadan doğrudan çalışma izni verilebilir. Örneğin:

• Uluslararası anlaşmalar (CETA, NAFTA)

• Eğitim sonrası çalışma izni (PGWP)

• Sanatçılar, akademisyenler

C. Post-Graduation Work Permit (PGWP)

Kanada’da en az 8 ay süreyle eğitim alan öğrencilere, mezuniyet sonrası açık çalışma izni sağlar. Süresi eğitimin süresine bağlıdır (en fazla 3 yıl).

---

7. Hukuki Yükümlülükler

A. Başvuru Sahibinin Yükümlülükleri

• Sahte belge veya yanlış bilgi vermemek

• Yalnızca izin verilen işyerinde ve pozisyonda çalışmak (işveren bazlı izinde)

• İzin süresi sonunda Kanada’dan ayrılmak

• Göçmenlik statüsünü sürekli güncel tutmak

B. İşverenin Yükümlülükleri

• ESDC’ye doğru beyan sunmak

• Maaş, iş koşulları ve sosyal haklarda ayrım yapmamak

• Yabancı işçiye Kanada iş yasalarına uygun davranmak

---

8. Reddedilme Nedenleri ve İtiraz

A. Ret Nedenleri

• Eksik veya yanıltıcı belge sunumu

• Suç geçmişi veya güvenlik riski

• Sağlık şartlarını karşılamama

• İşverenin LMIA uygunsuzluğu

• İkamet yükümlülüklerinin geçmişte ihlali

B. Hukuki Başvuru Yolları

• Yeniden başvuru (re-application)

• Federal Court of Canada nezdinde judicial review (hukuki denetim)

• Humanitarian and Compassionate başvurular (istisnai durumlar için)

---

9. Çalışma İzni ile Daimi Oturum Arasındaki Bağlantı

Kanada’da bazı çalışma izni türleri, daimi oturum izni başvurularına kapı açar:

• Canadian Experience Class (CEC)

• Provincial Nominee Program (PNP)

• Federal Skilled Worker Program (Express Entry kapsamında)

Bu nedenle, çalışma izni ile başlayan süreç, stratejik olarak planlanırsa PR (daimi oturum) hakkı ile sonuçlanabilir.

---

10. Sonuç: Hukuki Uyum Şart, Hızlı İzin Değil

Kanada’da çalışmak isteyen yabancılar için en kritik unsur, göçmenlik hukukuna uygun bir başvuru sürecidir. İşverenin LMIA alması, başvuru sahibinin belge bütünlüğünü sağlaması ve IRCC ile ESDC’nin kriterlerine tam uyum gösterilmesi, olumlu sonucun anahtarıdır.