Kanada’da Boşanma Sonrası Oturum Hakkı Devam Eder mi?
1. Giriş
Kanada’da evlilik yoluyla kalıcı oturum izni (permanent residence) kazanan birçok göçmen, eşinden boşandıktan sonra statüsünün etkilenip etkilenmeyeceğini merak etmektedir. Bu durum, özellikle sponsorlu göçmenlik kapsamında Kanada’ya gelen eşler açısından kritik önem taşır.
Hukuken, boşanma tek başına oturum izninin otomatik olarak iptal edilmesine yol açmaz. Ancak kişinin Kanada’da kalma hakkı, sponsorluk statüsü, başvuru türü ve göçmenlik sürecinin hangi aşamasında olduğuna göre farklılık gösterir. Bu yazıda, boşanmanın kalıcı oturum ve vatandaşlık sürecine etkisi, IRCC’nin değerlendirme kriterleri ve olası hukuki yollar açıklanacaktır.
2. Temel Kavramlar: Sponsorluk, PR ve Vatandaşlık
A. Sponsorluk (Sponsorship)
Kanada vatandaşı ya da kalıcı oturum sahibi bir kişi, yabancı eşini sponsor ederek onun Kanada’ya göç etmesini sağlayabilir. Bu sponsorluk, family class kapsamında IRCC’ye yapılan başvuruyla işlerlik kazanır.
B. Kalıcı Oturum İzni (Permanent Residence – PR)
Başvurunun onaylanması hâlinde yabancı eş, PR statüsü elde eder ve Kanada’da yasal olarak süresiz ikamet etme hakkı kazanır.
C. Vatandaşlık (Citizenship)
PR sahibi birey, belirli şartları (1095 günlük ikamet, vergi beyanı, dil yeterliliği, vatandaşlık sınavı vb.) sağladığında vatandaşlık başvurusu yapabilir.
3. Boşanmanın Oturum Hakkına Etkisi: Süreç Aşamalarına Göre İnceleme
A. PR Henüz Verilmemişse – Başvuru Sürecinde Boşanma
Eğer kişi henüz kalıcı oturum izni almadan önce eşinden boşanırsa, IRCC başvuruyu reddeder.
Gerekçe:
Evlilik bağı sona erdiği için aile birliği zemini ortadan kalkar. Sponsorluk ilişkisinin temel koşulu olan “eş” olma statüsü kaybedildiği için hukuken başvuru geçersiz hale gelir.
Uygulama:
-
PR verilmemiştir.
-
Sponsorluk iptal edilir.
-
Kişinin Kanada’da kalma hakkı sona erer (vizesi varsa vize süresi bitene kadar kalabilir).
-
Yeni statü başvurusu yapılmadıysa sınır dışı riski doğar.
B. PR Verildiyse ve Sonra Boşanıldıysa – Oturum Devam Eder mi?
Kişi kalıcı oturum iznini aldıktan sonra boşanırsa, hukuken PR statüsü devam eder.
Ancak dikkat! IRCC bazı hallerde PR statüsünün iptali için soruşturma başlatabilir:
-
Evliliğin sahte olduğu şüphesi varsa,
-
PR alınır alınmaz kısa sürede boşanma gerçekleşmişse,
-
Sponsor kişi şikâyetçi olmuşsa (örneğin dolandırıldığını iddia ederse)
Sonuç:
-
PR doğrudan iptal edilmez.
-
Ancak IRCC, “marriage of convenience” soruşturması başlatabilir.
-
Sahte evlilik tespiti hâlinde PR geri alınabilir, sınır dışı süreci başlatılır.
C. Vatandaşlık Aşamasında Boşanma
Kişi, vatandaşlık başvurusunu PR sahibi olarak yapmıştır ve daha sonra boşanmıştır. Bu durumda:
-
Vatandaşlık başvurusu boşanma nedeniyle reddedilmez.
-
Ancak IRCC, vatandaşlık başvurusunda verdiği bilgileri inceleyerek evliliğin gerçekliğini araştırabilir.
Eğer evlilik sahte bulunursa:
-
PR iptal edilir.
-
Vatandaşlık başvurusu reddedilir.
-
Gerekirse vatandaşlık verilmişse iptal (revocation) süreci işletilir.
4. Hukuki Dayanaklar
A. Immigration and Refugee Protection Act (IRPA) – m. 40
Sahte beyanda bulunmak, sahte evlilik yapmak veya yanıltıcı bilgi vermek PR iptali sebebidir.
B. IRCC Rehberleri ve İçtihatlar
-
Boşanmanın kendisi, PR’nin iptali için yeterli değildir.
-
Ancak PR’ye giden evliliğin “sadece göçmenlik amacıyla” yapılmış olması durumunda hak kaybı doğar.
C. Federal Mahkeme Kararları
-
Li v. Canada (2017 FC 321): PR verildikten sonra kısa sürede boşanma gerçekleşti. IRCC, evliliğin sahte olduğuna karar verdi. PR iptal edildi, Federal Mahkeme bu kararı hukuka uygun buldu.
-
Singh v. Canada (2021 FC 944): Evlilik gerçekti, fakat eşler kısa sürede boşandı. Mahkeme, sahte evlilik olmadığına ve PR’nin korunması gerektiğine hükmetti.
5. Aile İçi Şiddet ve Ayrılık Durumunda Ne Olur?
Bazı eşler, PR almadan önce şiddet görmeleri veya zorla evlilik gibi sebeplerle eşlerinden ayrılmak zorunda kalabilirler. Kanada bu gibi durumlar için özel uygulamalar geliştirmiştir.
A. Açık Çalışma İzni ve Koruma:
-
Aile içi şiddet mağduru kişiler için özel açık çalışma izni (Open Work Permit for Vulnerable Workers) alınabilir.
B. Humanitarian and Compassionate Grounds (H&C) Başvurusu
-
Kanada’da kalmaya devam etmek isteyen kişiler, insani nedenlere dayalı başvuru yapabilir.
-
Şiddet, zorla evlilik, psikolojik baskı, çocukların durumu gibi faktörler dikkate alınır.
6. Sponsor Açısından Boşanmanın Hukuki Sonuçları
Sponsor kişi, boşanmış olsa bile sponsorluk taahhüdü devam eder.
-
Eş için sponsorluk taahhüdü süresi: 3 yıl
-
Bu süre içinde, boşanılan eş sosyal yardım alırsa, devlet bu yardımı sponsordan geri talep eder.
Sonuç:
-
Sponsorluk iptal edilemez.
-
Boşanma, mali yükümlülüğü ortadan kaldırmaz.
7. PR Statüsünün Korunması İçin Öneriler
-
Kanada’da kalmaya devam edecek kişi, PR statüsünü kendi başına sürdürebilecek belgeleri hazırlamalıdır.
-
Evliliğin gerçekliğini kanıtlayan belgeler (ortak ev yaşamı, fotoğraflar, banka hesapları, sosyal medya paylaşımları) saklanmalıdır.
-
Boşanma sonrası başka statüye geçiş düşünülüyorsa (örneğin öğrenci izni), zamanında başvuru yapılmalıdır.
8. Alternatif Statü Başvuruları
Boşanma sonrası PR iptal edilmişse ya da PR henüz alınmamışsa, kişi aşağıdaki başvuruları yapabilir:
-
Mülteci statüsü (eğer ülkede tehdit varsa)
-
H&C başvurusu
-
Öğrenci veya çalışma izni
-
İşveren sponsorluğu ile Express Entry sistemine başvuru
9. Sonuç
Kanada’da boşanma, evlilik yoluyla alınan oturum hakkını otomatik olarak sona erdirmez. Ancak PR henüz alınmamışsa veya evliliğin gerçekliği şüpheli bulunuyorsa, statü kaybı yaşanabilir. Kalıcı oturum kazanıldıktan sonra boşanma gerçekleşirse, kişi Kanada’da ikamet etmeye devam edebilir.
Ancak bu süreçte, evliliğin gerçekliği, belgelerin doğruluğu ve sponsorla olan ilişkinin yapısı IRCC tarafından ayrıntılı şekilde incelenebilir. Bu nedenle, boşanma sonrası Kanada’daki statüsünü korumak isteyen kişilerin hukuki destek alarak hareket etmesi büyük önem taşır.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
