Kanada Ticaret Hukuku Çerçevesinde Girişimcilik Göçmenliği Nasıl Değerlendirilir?

Giriş

Girişimcilik, yalnızca ekonomik büyüme aracı değil; aynı zamanda Kanada’nın göçmenlik sisteminde öncelikli kabul kriterlerinden biri hâline gelmiştir. Kanada, girişimcilik faaliyetleri üzerinden ülkeye değer katacak bireyleri göçmenlik programlarıyla çekmeyi hedeflemekte; bu süreçte hem ticaret hukuku hem de göçmenlik hukuku birlikte işletilmektedir. Bu makalede, Kanada ticaret hukuku açısından girişimcilik göçmenliğinin nasıl yapılandığı, şirketleşme süreci, yabancı yatırımcının hukuki statüsü, iş kurmanın göçmenlik başvurusuna etkisi, sözleşmesel sorumluluklar, hukuki denetim mekanizmaları ve ticari faaliyetlerin PR statüsüne etkisi gibi başlıklar detaylı biçimde ele alınacaktır.

---

1. Girişimcilik Göçmenliği Nedir?

Girişimcilik göçmenliği, yabancı bir bireyin Kanada’da iş kurma, istihdam sağlama ve ekonomik katkıda bulunma niyetiyle ülkeye göç etmesi anlamına gelir. Bu kişiler, genellikle aşağıdaki yollarla göç eder:

• Start-Up Visa (SUV)

• Provincial Nominee Program (PNP) – Entrepreneur Stream

• LMIA destekli Owner/Operator çalışma izni

Girişimcinin hukuki değerlendirmesi, sadece göçmenlik kriterleriyle sınırlı değildir; şirketin kuruluş biçimi, ticari faaliyetleri, sözleşmeleri ve vergisel yükümlülükleri de ticaret hukuku bağlamında değerlendirilir.

---

2. Kanada Ticaret Hukuku’nun Temel İlkeleri

Kanada’da ticari işlemler, federal düzeyde ve eyalet düzeyinde ortak ilkeler üzerinden yürütülür:

• Sözleşme serbestisi

• Yasal tüzel kişilik tanınması

• Ticari güven ve dürüstlük

• Şeffaflık ve kayıt yükümlülüğü

• Alacaklıya karşı sorumluluk ilkesi

• Limited liability (sınırlı sorumluluk) prensibi

Tüm bu ilkeler, girişimci göçmenlerin şirket kurma sürecinde ticaret hukuku açısından dikkate alınır.

---

3. Şirketleşme ve Hukuki Alt Yapı

3.1. Şirket Kurma Biçimi

Girişimciler genellikle aşağıdaki tüzel yapılardan birini seçer:

• Corporation (Inc. / Ltd.) – En yaygın yapı

• Partnership (General or Limited)

• Sole Proprietorship (Bireysel girişim)

• Branch Office (yabancı ana şirketin şubesi)

Corporation yapısı, girişimcilik göçmenliği açısından tercih edilir çünkü:

• Sınırlı sorumluluk sunar

• Kurumsal itibarı güçlendirir

• Kanada Ticaret Hukuku’nun tüm kurumlarına tam uyum sağlar

• IRCC nezdinde daha profesyonel ve sürdürülebilir görünür

3.2. Şirket Tescili

Federal düzeyde: Canada Business Corporations Act (CBCA)
Eyalet düzeyinde: Örneğin, Ontario Business Corporations Act (OBCA)

Şirketin ana sözleşmesi (Articles of Incorporation), hissedar yapısı ve yönetim kurulu kararları ticaret hukuku kapsamında değerlendirilir.

---

4. Sözleşmesel Sorumluluk ve Girişimcinin Konumu

Bir girişimci göçmen, şirket kurduktan sonra yalnızca hissedar veya yönetici değil, aynı zamanda sözleşmesel taraf konumuna da gelir. Bu şu sonuçları doğurur:

• Yaptığı tüm ticari sözleşmeler geçerli ve bağlayıcıdır.

• Kredi sözleşmeleri, kira kontratları, istihdam sözleşmeleri gibi belgeler Kanada sözleşme hukuku ilkelerine tabidir.

• Şirketin ihlali hâlinde, girişimcinin sorumluluğu sınırlı olsa da bazı durumlarda (örneğin kişisel kefalet), şahsi sorumluluk doğabilir.

Ticaret hukuku, şirketin işletildiği her anı belgelemek ve raporlamak yükümlülüğü de getirir.

---

5. Vergisel Yükümlülükler ve Ticaret Hukuku Açısından Gözetim

Şirket kuran girişimci göçmen:

• CRA (Canada Revenue Agency) nezdinde Business Number almak zorundadır.

• Aylık, üç aylık ve yıllık vergi beyanlarını (corporate tax, payroll, HST/GST) yapmakla yükümlüdür.

• Ticaretten elde ettiği kazançları ticari defterlere uygun şekilde işlemesi gerekir.

Bu yükümlülükler, Kanada ticaret hukukunun temelini oluşturan “şeffaflık ve kayıt sorumluluğu” ilkesi gereğidir.

Vergi ihlalleri veya beyan eksiklikleri, sadece ticaret hukukuna aykırılık değil, aynı zamanda göçmenlik statüsünü tehlikeye sokabilecek idari ihlaller olarak da değerlendirilir.

---

6. Ticari Faaliyetin Göçmenlik Statüsüne Etkisi

IRCC, göçmenlik başvurularını değerlendirirken, girişimcinin:

• Şirketini gerçekten kurup kurmadığını

• Şirketin ekonomik anlamda faaliyette bulunup bulunmadığını

• Kanadalı istihdam yaratılıp yaratılmadığını

• Vergi mükellefiyetlerini yerine getirip getirmediğini

• Şirketin “pasif gelir aracı” olup olmadığını

değerlendirir. Bu yönleriyle girişimcinin ticari davranışı, ticaret hukukuna ne ölçüde uyum sağladığına göre incelenir.

---

7. İflas, Fesih ve Ticari Riski Göçmenlik Boyutuyla Değerlendirme

Kanada ticaret hukuku kapsamında:

• Şirketin iflas etmesi (Bankruptcy and Insolvency Act uyarınca)

• Şirketin tasfiye edilmesi

• Şirketin faaliyetlerini durdurması

durumları, göçmenlik açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ancak:

• Start-Up Visa programında, işletmenin başarısız olması durumunda da oturum izni sürdürülebilir.

• PNP programlarında ise şirketin faaliyete geçmemesi hâlinde oturum hakkı doğmaz.

Bu çerçevede ticaret hukuku, yalnızca kuruluş aşamasını değil, şirketin tüm yaşam döngüsünü kapsar.

---

8. Denetim, Uyuşmazlık ve Uygulama Süreçleri

Girişimci göçmenlerin karşılaşabileceği başlıca hukuki sorunlar:

• Ticari sözleşme ihlalleri (supplier, distributor, franchise anlaşmaları)

• Ortaklık içi anlaşmazlıklar

• Ticari marka ihlalleri

• İflas bildirimi ve alacaklı işlemleri

Bu uyuşmazlıklar, hem eyalet mahkemeleri hem de tahkim kurumları nezdinde çözülür. Göçmen statüsü, bu davalardan doğrudan etkilenmez; ancak ticari güvenilirlik kaybı, yatırımcı programlarındaki itibar puanlarını düşürebilir.

---

9. Hukuki Danışmanlık ve Ticaret Hukukuna Uyum Stratejileri

Bir girişimci göçmenin Kanada ticaret hukukuna tam uyum sağlayabilmesi için şu adımlar önerilir:

• Incorporation belgeleri profesyonelce hazırlanmalı

• Vergi yükümlülükleri için muhasebeciyle çalışılmalı

• İstihdam sözleşmeleri Kanadalı iş hukuku esaslarına göre yapılmalı

• Ticari markalar tescil ettirilmeli

• Şirket içi kurumsal kayıt sistemi kurulmalı

• Yönetim kurulu kararları, hissedar belgeleri düzenli tutulmalı

Bu adımlar, yalnızca işin başarısını değil, aynı zamanda göçmenlik statüsünün sağlam temellere oturmasını sağlar.

---

10. Sonuç ve Değerlendirme

Kanada’da girişimcilik göçmenliği, sadece göçmenlik hukuku açısından değil; aynı zamanda ticaret hukukuna bağlılık, şirket yönetim ilkeleri, ticari sorumluluklar ve hukuki uyum bakımından da değerlendirilir. Göçmen statüsünün korunması, sadece oturum belgesi almakla değil, bu statüyü destekleyecek ticari davranışları hukuka uygun yürütmekle mümkündür.

Ticaret hukukuna aykırı davranışlar, göçmenlik kazanımlarını tehlikeye atabilirken; iyi planlanmış ve belgelenmiş girişimcilik örnekleri, Kanada’da kalıcı bir yaşamın kapılarını açar.