Kanada Oturum Başvurularında Usul Hataları İdari Yargıya Taşınabilir mi?

GİRİŞ

Kanada göçmenlik sisteminde idari işlemler, başvuru sahibinin geleceğini etkileyen yüksek önem arz eden sonuçlara yol açabilir. Özellikle oturum izni başvuruları, kişilerin Kanada’daki yaşamlarına yön veren kritik süreçlerdir. Ancak zaman zaman usul hataları sebebiyle bu başvurular reddedilebilmekte ya da kişi aleyhine sonuçlanabilmektedir. Bu gibi durumlarda başvuru sahipleri, kararların hukuka uygunluğunu sorgulamak ve yargı denetimi yoluna başvurmak isteyebilir.

Bu makalede, Kanada’da oturum başvurularında meydana gelen usul hatalarının hukuki niteliği, itiraz ve yargı yolları, Federal Court denetimi, anayasaya uygunluk denetimi, geri gönderilme riski karşısında temel hakların korunması, ve örnek yargı kararları ışığında idari yargıya erişim hakkı detaylı olarak incelenecektir.

1. Usul Hatası Nedir? Kanada Hukukundaki Tanımı

Usul hatası (procedural error), idari makamların karar alırken izlemesi gereken yasal süreci ihlal etmesidir. Bu hatalar genellikle aşağıdaki biçimlerde ortaya çıkar:

Gerekçeli karar yazılmaması
Belgelerin dikkate alınmaması
Delil sunma hakkının ihlali
Başvuru sahibine savunma hakkı tanınmaması
Yanlış yasal dayanak kullanımı
Tarafsız olmayan değerlendirme

Kanada hukuk sisteminde bu tür hatalar, hukuka aykırı işlem olarak kabul edilir ve yargısal denetime tabi olabilir.

2. Kanada Göçmenlik Hukukunda Usulün Önemi

Kanada Göçmenlik Hukuku, temelde şu yasal düzenlemelere dayanır:

Immigration and Refugee Protection Act (IRPA)
Immigration and Refugee Protection Regulations (IRPR)
Canadian Charter of Rights and Freedoms

Bu düzenlemeler çerçevesinde IRCC (Immigration, Refugees and Citizenship Canada), başvuruları değerlendirirken hem madde hem de şekil (usul) yönünden hukuka uygun hareket etmek zorundadır.

Kanada Yüksek Mahkemesi’nin içtihatları, “şekilsel adaletin (procedural fairness)” göçmenlik işlemlerinde özel koruma altında olduğunu vurgulamaktadır.

3. Usul Hataları Hangi Kararlarda Ortaya Çıkabilir?

Daimi oturum izni başvurularının reddi
Aile birleşimi başvurularının iptali
Öğrenci/çalışma vizesi taleplerinin reddi
PR kartı yenileme başvurularının geçersiz sayılması
Mülteci statüsü değerlendirmelerinde tarafsızlık ihlali

Her durumda, hata başvuranın aleyhine sonuç doğuruyorsa, bu işlem hukuka aykırı idari işlem niteliğini kazanır.

4. İdari Yargı Denetimi: Federal Court

Usul hatası içeren göçmenlik kararlarına karşı başvurulacak yegâne yargı mercii Federal Court of Canada’dır.

A. Süreler:

Kanada içinden: 15 gün
Kanada dışından: 60 gün

B. Başvuru Süreci:

Leave for Judicial Review (yargısal denetim izni)
Factual and Legal Argument Submission
Decision on Leave (izin verilirse mahkeme incelemesine geçilir)
Judicial Review Hearing

Mahkeme yalnızca usule ilişkin hataları inceler, yeni kanıt sunulması genellikle mümkün değildir.

5. Anayasal Güvence: Adil Yargılanma Hakkı

Canadian Charter of Rights and Freedoms (Madde 7):
Kişinin hayatı, özgürlüğü ve güvenliği ancak hukuka uygun ve adaletli prosedürlerle sınırlandırılabilir.

Göçmenlik işlemleri bu hak kapsamında yorumlandığında, başvurucuya:

Karşı beyan hakkı
Gerekçeli karar talebi
Tarafsız değerlendirme
Hakkaniyete uygun değerlendirme

sağlanması zorunludur. Aksi halde işlem iptal edilebilir.

6. Sık Karşılaşılan Usul Hataları ve Örnekler

Usul Hatası Türü	Açıklama
Eksik İnceleme	Belgelerin değerlendirilmeden karar verilmesi
Gerekçesiz Ret	“Yeterli sebep yoktur” gibi soyut ifadelerle yapılan retler
Tarafsızlık İhlali	Ön yargılı veya çıkar çatışması olan memurun değerlendirme yapması
Tebligat Hataları	Kararın geç bildirilmesi veya hiç bildirilmemesi
Savunma Hakkının İhlali	Başvurucuya delil sunma fırsatı verilmemesi

7. Örnek Federal Court Kararları

Karar 1: Singh v. Canada (2021 FC 854)

Başvurucunun PR yenileme talebi, 730 gün kuralı ihlal edildiği gerekçesiyle reddedildi. Ancak IRCC, sunulan pasaport mühürlerini dikkate almamıştı. Federal Court bu durumu usul hatası kabul ederek kararı iptal etti.

Karar 2: Patel v. Canada (2022 FC 1011)

Mülteci başvurusu reddedilen başvurucunun travma geçmişi dikkate alınmadan hızlandırılmış duruşma yapılması, “doğal adalet” ilkesine aykırı bulunarak karar bozuldu.

8. İtiraz Sürecinde Delil Sunma ve Avukatla Temsil

Başvuru sahibi, Federal Court sürecinde:

Affidavit (yeminli beyan)
Başvuru belgeleri
Başvuru sonucu
Hukuki gerekçeler

sunabilir. Genellikle avukatla temsil önerilir; çünkü federal yargılama süreci teknik detaylar ve süreç takibi açısından karmaşıktır.

9. İptal Kararının Sonuçları

Federal Court tarafından usul hatası nedeniyle işlem iptal edilirse:

Dava IRCC’ye geri gönderilir,
Aynı memur değil, farklı bir memur değerlendirme yapar,
Yargı kararı bağlayıcıdır,
Gerekirse yeni belgelerle tekrar başvuru yapılabilir.

Ancak mahkeme doğrudan olumlu karar vermez, yalnızca önceki kararın hukuka aykırı olduğunu tespit eder.

10. Sonuç: Usul Hataları, Yargıya Taşınabilir ve İptale Yol Açabilir

Kanada göçmenlik sisteminde usul hataları yalnızca teknik eksiklik değil, başvurucunun temel haklarının ihlali anlamına da gelebilir. Özellikle aşağıdaki durumlarda Federal Court’a başvuru yapılması hukuken mümkündür ve gereklidir:

Delil değerlendirilmemişse,
Yeterli süre tanınmamışsa,
Gerekçeli karar verilmemişse,
Ön yargılı karar verildiyse.

Yargı denetimi, idarenin işlem tesis ederken keyfi davranmasının önüne geçmekte ve başvuruculara ikinci bir şans tanımaktadır.

Single Blog Title