Kanada İşveren Sponsorluğu Hukuken Nasıl Kurulur?

GİRİŞ

Kanada’da yabancı işçi çalıştırmak isteyen işverenlerin, belirli yasal prosedürleri izlemesi ve hükümetin öngördüğü şartlara uyması gerekir. Bu süreç “işveren sponsorluğu” (employer sponsorship) olarak adlandırılır ve hem işverenin hem de çalışanın göçmenlik kurallarına uygun şekilde hareket etmesini zorunlu kılar. Sponsorluk, yalnızca bir iş teklifinden ibaret olmayıp; çeşitli hukuki yükümlülükler, idari belgeler, ve kamu düzenine uygunluk denetimleri içerir.

Bu makalede, Kanada’da bir işverenin yabancı bir işçiyi sponsor edebilmesi için gereken hukuki altyapı, regülasyonlar, uygulama süreçleri, ve sorumluluklar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.

---

1. Sponsorluk Nedir? Hukuki Kavram Olarak Tanımı

“Sponsorluk” kavramı göçmenlik hukukunda, bir yabancıya destek olmak ve onun Kanada’daki statüsünün yasal olmasına katkı sunmak anlamında kullanılır. İşveren sponsorluğu ise, bir yabancı işçiye belirli bir pozisyonda, belirli şartlarla iş sunarak ona çalışma izni (work permit) alınması için temel oluşturmaktır.

İşveren sponsorluğu, aşağıdaki başlıklarda hukuki anlam taşır:

• Göçmenlik otoritelerine karşı yükümlülük

• Asgari ücret, çalışma koşulları, ayrımcılık yasağı gibi iş hukuku normlarına uyum

• Vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin yerine getirilmesi

• Söz konusu pozisyonun gerçek ve kalıcı bir ihtiyaç olduğunun kanıtlanması

---

2. Hukuki Dayanaklar

A. Immigration and Refugee Protection Act (IRPA)

IRPA, Kanada’nın temel göçmenlik kanunudur. İşveren sponsorluğu özellikle şu maddeler çerçevesinde yürütülür:

• IRPA madde 30(1): Yabancıların çalışabilmesi için izin alınması gerektiğini düzenler.

• IRPA madde 200: Çalışma izni verilmesi için gereken şartlar ve işverenle ilişkili kriterler burada yer alır.

• IRPA madde 203: İşverenin sunduğu iş teklifinin Kanada işgücü piyasasına etkisi dikkate alınır (LMIA).

B. Employment and Social Development Canada (ESDC) Yönergeleri

Kanada’da işveren sponsorluğunun pratik uygulamaları, ESDC’nin yayımladığı kılavuzlarla düzenlenir. Bu kılavuzlarda işverenin:

• LMIA (Labour Market Impact Assessment) alma süreci

• Görevli kurumlara yapılacak bildirimler

• Eşitlik ve anti-ayrımcılık kuralları

gibi sorumlulukları açıklanır.

---

3. İşveren Sponsorluğu İçin Gerekli Hukuki Adımlar

1. İşverenin Belirlenmesi

Sponsor olabilecek işverenler:

• Kanada’da faaliyet gösteren tüzel kişiler (Limited şirket, anonim şirket)

• Gerçek kişi işverenler (örneğin aile yanında çalışacak yabancı bakıcılar)

İşverenin finansal yeterliliği, faaliyet izinleri ve iş gücü ihtiyacının gerçekliği denetlenir.

2. Pozisyonun Belirlenmesi

İşverenin sunduğu pozisyonun:

• Gerçek, boş ve ihtiyaç duyulan bir pozisyon olması

• NOC (National Occupational Classification) sistemine uygun olması

• Uygun maaş düzeyini taşıması

gerekir.

3. LMIA Başvurusu

LMIA (Labour Market Impact Assessment), işverenin ESDC’ye başvurarak şu iddiaları kanıtladığı belgedir:

• Pozisyon için Kanadalı işçi bulunamadı

• Yabancı işçiyi istihdam etmek, Kanada işgücü piyasasına zarar vermeyecek

• İş sözleşmesi, Kanada çalışma yasalarına uygundur

4. Yabancı Çalışanın Başvurusu

LMIA onaylandıktan sonra, işçi:

• IRCC’ye çalışma izni başvurusunda bulunur

• LMIA numarası ve iş teklifi mektubunu sunar

• Gerekirse biyometrik verilerini verir, sağlık raporu ve adli sicil belgesi temin eder

---

4. LMIA Süreci ve Hukuki Değerlendirme

A. ESDC’ye Başvuru

• Online başvuru formu doldurulur

• İş sözleşmesi ve şirket belgeleri sunulur

• Reklam ve yerli işçi arama süreci belgelenir

B. Değerlendirme Kriterleri

1. İstihdam Etkisi: Kanada vatandaşı veya daimi oturum sahibi birinin bu pozisyonu doldurup dolduramayacağı

2. İş Tanımı: NOC’a uygun mu?

3. Ücret ve Koşullar: Eyalet ortalamalarına uygun mu?

4. Şirketin Geçmişi: Önceki sponsor işlemlerinde usulsüzlük var mı?

C. Ret Durumu ve İtiraz

LMIA ret gerekçeleri:

• Eksik evrak

• Uygunsuz ücret seviyesi

• Sahte iş pozisyonu

• Önceki denetimlerde uyumsuzluk

Ret durumunda itiraz değil, yeniden başvuru mümkündür.

---

5. Hukuki Sorumluluklar ve Denetimler

A. İşverenin Sorumlulukları

1. İşçinin ücretini zamanında ve eksiksiz ödemek

2. Taahhüt edilen koşullarda istihdam etmek

3. Ayrımcılık yapmamak

4. Vergi, SGK, sağlık sigortası vb. yükümlülükleri yerine getirmek

5. ESDC ve IRCC denetimlerine açık olmak

B. Denetim ve Yaptırımlar

• Denetimlerde usulsüzlük tespit edilirse, işveren “non-compliant” listesine alınabilir.

• Para cezası ve 2-10 yıl arası yabancı işçi çalıştırma yasağı uygulanabilir.

• Sahte pozisyon veya sahte belge ile sponsor işlemi yapanlar hakkında ceza soruşturması açılabilir.

---

6. Sponsorluk Süresinin ve Koşullarının Belirlenmesi

Sponsorluk, genellikle 1 ila 2 yıl süreyle geçerlidir. İş bitiminde:

• Çalışma izni sona erer

• İşveren yeniden LMIA başvurusunda bulunabilir

• Çalışan PR başvurusu yapacaksa geçiş stratejileri geliştirilebilir

---

7. Sponsorluk ve Daimi Oturum (PR) İlişkisi

Bazı sponsor programları, işçiye Kanada’da daimi oturum hakkı kazanma yolu açar:

• Provincial Nominee Program (PNP)

• Atlantic Immigration Program (AIP)

• Home Support Worker Pilot Program

• Express Entry sisteminde Canadian Experience Class

İşverenin sponsorluğu, başvuranın göçmenlik profiline olumlu katkı yapar.

---

8. Sık Yapılan Hatalar

---

9. Örnek Senaryo: Teknoloji Firması Sponsorluğu

Örnek: Toronto merkezli bir yazılım şirketi, yurtdışından bir yazılım mühendisi getirmek istiyor.

• Firma, pozisyonun NOC kodu 21232 (Software Developer) olduğunu belirler

• Kanada’da 4 hafta boyunca ilan verir

• ESDC’ye LMIA başvurusunda bulunur

• Onay sonrası, yabancı çalışan çalışma izni başvurusunu yapar

Başarılı sonuçlanan süreç, çalışanın PR başvurusuna da olanak sağlar.

---

10. Sonuç: Sponsorluk Bir İyilik Değil, Hukuki Yükümlülüktür

Kanada’da işveren sponsorluğu, basit bir iş teklifinin ötesindedir. Hukuki sorumlulukları olan, denetime tabi ve istismar edilmesi halinde ağır yaptırımlarla karşılaşılan bir süreçtir.

İşverenin;

• Finansal olarak güçlü olması,

• Eşitlikçi ve şeffaf davranması,

• Belgeleri eksiksiz sunması,

sponsorluk sürecinin sağlıklı işlemesi için esastır. Aksi takdirde, hem işveren hem de çalışanın göçmenlik statüsü zarar görebilir.