Kanada Göçmenlik Mahkemelerinde İtiraz Süreçleri Nasıl İşler?
GİRİŞ
Kanada’da göçmenlik başvurularının reddi, sınır dışı kararı, daimi oturum iptali gibi işlemler sadece idari düzeyde değil, aynı zamanda bağımsız ve yargısal denetime açık yapılarla da değerlendirilmektedir. Göçmenlik sisteminin hukuk devleti ilkesine uygun yürütülmesi için kurulmuş olan göçmenlik mahkemeleri, başvuruculara geniş çaplı itiraz hakkı ve yargı güvencesi tanımaktadır.
Bu makalede, Kanada Göçmenlik Mahkemelerinin yapısı, görevleri, itiraz türleri, başvuru süreleri, Federal Court denetimi, haklar, delil sunumu, temyiz yolları ve kararların sonuçları detaylı olarak ele alınacaktır.
1. Göçmenlik Yargı Sistemi Nasıl Yapılanmıştır?
Kanada’da göçmenlik uyuşmazlıklarını incelemek ve karara bağlamakla yetkili yargısal organ Immigration and Refugee Board of Canada (IRB)’dır. IRB, bağımsız bir idari mahkeme olup doğrudan Parlamento’ya karşı sorumludur, IRCC’ye bağlı değildir.
IRB’nin Dört Alt Dairesi Vardır:
-
Refugee Protection Division (RPD) – İltica başvurularını ilk aşamada inceler.
-
Refugee Appeal Division (RAD) – RPD kararlarına karşı temyiz merciidir.
-
Immigration Division (ID) – Sınır dışı kararları, gözaltı işlemleri gibi konulara bakar.
-
Immigration Appeal Division (IAD) – Daimi oturum iptali, aile birleşimi reddi gibi işlemlere ilişkin temyizleri değerlendirir.
2. Hangi Kararlara Karşı İtiraz Hakkı Vardır?
Kanada göçmenlik hukukunda itiraz hakkı, başvurunun türüne, başvurucunun statüsüne ve kararın niteliğine göre değişir:
A. Aile Sponsorluğu Reddi → IAD
-
Süre: 30 gün
-
Evliliğin gerçek olup olmadığı, sponsorun mali durumu değerlendirilir.
B. Daimi Oturum İptali → IAD
-
Süre: 30 gün
-
5 yıllık dönemde 730 gün kuralının ihlali veya sabıka kaydı nedeniyle yapılan iptaller itiraza konu olabilir.
C. Sınır Dışı (Removal Order) Kararı → ID & IAD
-
Süre: 30 gün
-
Göçmenlik kurallarını ihlal eden kişilere uygulanan sınır dışı kararlarına karşı yargı yoluna gidilebilir.
D. İltica Başvurusunun Reddi → RAD veya Federal Court
-
Süre: 15 gün (niyet), 30 gün (belge)
-
Kişi doğrudan Refugee Appeal Division’a temyiz başvurusu yapabilir.
3. Refugee Appeal Division (RAD) Süreci
RAD, mülteci statüsü talebi reddedilen başvurucuların temyiz başvurularını inceler.
İşleyiş:
-
Temyiz başvurusu yazılı olarak yapılır.
-
RAD, RPD kararının “makul” olup olmadığını değerlendirir.
-
Gerekirse sözlü duruşma yapılabilir.
-
Yeni delil sunulabilir ancak sınırlıdır (örneğin karar sonrasında ortaya çıkan belge).
Karar Türleri:
-
RPD kararını onar,
-
RPD kararını bozup yeni karar verir,
-
Kararı bozar ve yeniden görüşülmek üzere RPD’ye gönderir.
4. Immigration Appeal Division (IAD) Süreci
IAD, göçmenlikle ilgili birçok konuda itiraz mahkemesi rolünü üstlenir:
-
Aile sponsorluğu reddi,
-
PR iptali,
-
Sınır dışı kararı,
-
Adli geçmiş nedeniyle red kararı.
Yargılama Usulü:
-
Sözlü duruşma yapılabilir,
-
Tanık ve belge sunma hakkı vardır,
-
Avukat ya da danışmanla temsil mümkündür.
Örnek İnceleme Kriterleri:
-
Topluma entegrasyon,
-
Kamu güvenliği riski var mı,
-
Aile bağları ve insani gerekçeler,
-
Suçun niteliği ve ne kadar zaman geçtiği.
5. Federal Court Süreci
IRB kararlarına karşı Federal Court of Canada nezdinde judicial review (yargı denetimi) yoluna başvurulabilir.
Başvuru Süresi:
-
Kanada içinden: 15 gün
-
Kanada dışından: 60 gün
Aşamalar:
-
Leave Application (İzin başvurusu) – Mahkeme başvurunun ciddi olup olmadığını inceler.
-
Judicial Review – Kararın hukuka ve usule uygunluğu denetlenir.
-
Karar – Mahkeme IRB kararını iptal edebilir veya geçerli sayabilir.
Not:
Federal Court yeni delil değerlendirmez, yalnızca usul ve gerekçe bakımından denetim yapar.
6. Delil Sunma ve Temsil Hakkı
Deliller:
-
Yazılı belgeler (pasaport, kira sözleşmesi, banka dökümleri vb.),
-
Tanık ifadeleri,
-
Uzman raporları,
-
Ses/görüntü kayıtları (geçerli yasal yollarla elde edilmiş olmalı).
Temsil:
-
IRB ve Federal Court süreçlerinde birey avukat ya da ICCRC lisanslı danışman ile temsil edilebilir.
-
Mahkeme desteği olmadan da başvuru mümkündür, ancak karmaşık dosyalarda önerilmez.
7. Adil Yargılanma İlkesi ve Usul Hakları
Kanada Anayasası’nın parçası olan Canadian Charter of Rights and Freedoms, göçmenlik yargılamalarında da geçerlidir.
Temel Haklar:
-
Adil yargılama hakkı (Section 7)
-
Tarafsız yargı organı önünde yargılanma
-
Savunma hakkı
-
Ayrımcılıktan korunma (Section 15)
IRB’nin tüm işlemleri bu haklara uygun şekilde yürütülmelidir. Aksi durumda Federal Court müdahalesi gündeme gelir.
8. Sınır Dışı Kararlarına Karşı İtiraz
Sınır dışı işlemleri:
-
Göçmenlik ihlali,
-
Sabıka geçmişi,
-
Kamu güvenliğine tehdit gibi gerekçelere dayanabilir.
Kişi removal order kararına karşı IAD’ye veya doğrudan Federal Court’a başvurabilir.
Ayrıca:
-
Pre-Removal Risk Assessment (PRRA) hakkı doğabilir.
-
Kişi, geri gönderilmesi halinde zulüm riski varsa iltica başvurusunda da bulunabilir.
9. Kararların Sonuçları
IRB veya Federal Court tarafından verilen kararlar:
-
Ret kararının kaldırılması,
-
Yeniden değerlendirme için dosyanın geri gönderilmesi,
-
Statü kazanımı (örneğin mülteci statüsü),
-
Başvurunun tamamen reddi,
şeklinde olabilir. Bazı durumlarda karar sonrası yeni başvuru yolu da açılır.
10. Sonuç: Göçmenlik Mahkemeleri, Hukukun Güvencesidir
Kanada’da göçmenlik sisteminin en güçlü yönlerinden biri, bağımsız yargı denetimi mekanizmasıdır. IRB ve Federal Court süreçleri, başvuruculara:
-
İtiraz hakkı,
-
Adil yargılanma güvencesi,
-
Delil sunma imkânı,
-
Uluslararası koruma başvurusu fırsatı,
tanımaktadır.
İtiraz süreçlerinin başarıyla yürütülmesi için;
-
Sürelere uyulmalı,
-
Belgeler eksiksiz hazırlanmalı,
-
Mümkünse hukuki destek alınmalıdır.
About Post Author
