Kanada Çalışma İzni İptali Halinde Yargı Yolu Açık mıdır?

Giriş

Kanada, nitelikli işgücüne dayanan göç politikaları kapsamında çeşitli türlerde çalışma izinleri vermektedir. Ancak bu izinler kalıcı bir hak teşkil etmemekte ve bazı durumlarda iptal edilebilmektedir. Bu noktada, çalışma izni iptal edilen bireylerin hukuki pozisyonu ve iptale karşı yargı yolu arama hakları gündeme gelmektedir. Bu makalede, Kanada çalışma izni iptali hâlinde itiraz mekanizmaları, Federal Mahkeme (Federal Court) nezdinde başvuru süreçleri, idari denetim yolları, ihlallerin türleri, göçmenlik avukatlarının rolü ve ilgili mevzuat detaylı şekilde incelenecektir.

---

1. Çalışma İzinlerinin Hukuki Niteliği

Kanada’daki çalışma izinleri, Göçmenlik ve Mülteciler Yasası (Immigration and Refugee Protection Act – IRPA) ve Göçmenlik ve Mülteciler Yönetmeliği (Immigration and Refugee Protection Regulations – IRPR) çerçevesinde düzenlenmektedir. Temel izin türleri şunlardır:

• Employer-specific work permit (İşverene bağlı izin)

• Open work permit (Açık çalışma izni)

• Bridging open work permit (Köprü nitelikli açık izin)

Çalışma izni, bireye Kanada’da geçici süreyle ve belirli şartlara bağlı olarak çalışmasına olanak tanır. Ancak IRPA’nın 24(1) ve 30(1) maddeleri uyarınca bu izinler yetkili makamlarca geri alınabilir.

---

2. Çalışma İzninin İptal Sebepleri

Kanada Göçmenlik, Mülteciler ve Vatandaşlık Dairesi (Immigration, Refugees and Citizenship Canada – IRCC) veya Kanada Sınır Güvenliği Dairesi (Canada Border Services Agency – CBSA), aşağıdaki nedenlerle bir kişinin çalışma iznini iptal edebilir:

• İzin başvurusu sırasında yanlış beyanda bulunulması (misrepresentation)

• Sahte belge kullanımı (fraudulent documentation)

• Çalışma izni koşullarının ihlali (örneğin; farklı bir işveren için çalışmak)

• Kanada’ya girişten sonra göçmenlik statüsünün sona ermesi

• Halk sağlığı, kamu güvenliği veya kamu düzenine tehdit

IRPA madde 40 ve 41 uyarınca bu ihlaller, çalışma izninin doğrudan iptal edilmesine neden olabilir.

---

3. İptal İşleminin Bildirimi ve Gerekçelendirme Zorunluluğu

Her idari işlem gibi, çalışma izninin iptali de gerekçeli olmalıdır. Bu husus, hem Kanada Anayasası kapsamında “doğal adalet ilkesi” (natural justice) hem de idari hukukun temel ilkeleri açısından önemlidir. İptal kararı:

• Yazılı olarak tebliğ edilmelidir,

• Hangi hükümlere dayanarak işlem yapıldığı açıklanmalıdır,

• Kişiye savunma hakkı tanınmış olmalıdır.

Bu yükümlülüklere uyulmaması hâlinde işlem, Federal Mahkeme nezdinde iptal edilebilir.

---

4. İtiraz ve Yargı Yolu: Federal Court Süreci

Kanada’da göçmenlik kararlarına karşı açılacak davalarda yetkili yargı mercii, Federal Court (Federal Mahkeme)’dir. Ancak, doğrudan dava açılamaz. Öncelikle, “leave” (izin) süreci gereklidir.

4.1. Leave and Judicial Review Süreci

İptal kararına karşı birey:

• Kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde (eğer Kanada içindeyse),

• 60 gün içinde (eğer yurt dışındaysa)

Federal Mahkemeye “leave and judicial review” başvurusu yapmalıdır. Bu başvuruda:

• İdarenin hata yaptığı hususlar açıkça belirtilmelidir,

• Deliller ve hukuki gerekçeler sunulmalıdır,

• Başvuru kısa sürede yapılmalı ve dikkatli hazırlanmalıdır.

Federal Mahkeme, leave talebini uygun görürse esas incelemeye geçer. Esas aşamada da idari kararın makul olup olmadığı, yetki aşımı, usul hataları ve ayrımcılık gibi yönleri değerlendirilir.

4.2. Mahkeme Yetkisi ve Sonuçları

Federal Mahkeme, yerindelik denetimi yapmaz; yalnızca kararın hukuka uygunluğunu inceler. Uygulamada iptal edilen izinlerle ilgili olarak:

• Yeniden değerlendirme için dosya idareye gönderilebilir,

• Mahkeme, iptal kararını bozabilir,

• Yürütmeyi durdurma (stay motion) talep edilebilir.

---

5. İptal Kararlarına Alternatif İtiraz Yolları

Çalışma izni iptal edilen bireyler, Federal Court dışında bazı alternatif yollara da başvurabilir:

5.1. Restoration of Status Başvurusu

IRPR m. 182 uyarınca, izni iptal edilen kişi durumunu restore etmek için 90 gün içinde başvuru yapabilir. Bu başvuruda:

• Yeni bir iş teklif mektubu (job offer letter)

• LMIA (gerekiyorsa)

• Geçerli pasaport ve diğer belgeler sunulmalıdır.

Başvuru kabul edilirse kişi, Kanada’da yasal şekilde kalmaya ve çalışmaya devam edebilir.

5.2. H&C Başvuruları (İnsani ve Merhamet Nedenleriyle)

Çalışma izni iptali neticesinde deport riski ile karşı karşıya kalan kişiler, IRPA m. 25 uyarınca insani gerekçelere (H&C) dayalı kalış başvurusu yapabilir.

Bu başvurularda;

• Aile bağları (çocukların Kanada vatandaşı olması),

• Kanada toplumuna entegrasyon,

• Ülkesine dönmesi hâlinde ciddi zorluk yaşama riski

gibi faktörler dikkate alınır.

---

6. İşverenin Rolü ve Sorumluluğu

Çalışma izni iptali süreci yalnızca çalışanı değil, işvereni de etkileyebilir. İşverenin;

• İzin süresi dışında çalıştırma,

• Yasadışı işçi çalıştırma,

• LMIA şartlarına aykırılık

gibi fiilleri söz konusuysa, idari para cezaları ve işveren kaydından çıkarılma gibi yaptırımlarla karşılaşabilir.

Bu nedenle, işverenler de zamanında hukuki danışmanlık almalı ve IRCC yönergelerine uygun hareket etmelidir.

---

7. Göçmenlik Avukatlarının Rolü

Çalışma izni iptal edilen kişiler, göçmenlik hukuku konusunda uzman avukatlarla çalışmalıdır. Nitelikli bir hukukçu;

• İptal kararının gerekçesini analiz eder,

• Uygun yargı yolunu belirler,

• Federal Court’a başvuru dosyasını hazırlar,

• Restoration veya H&C başvurularını organize eder.

Avukatın erken sürece dâhil olması, başarı şansını ciddi ölçüde artırır.

---

8. Kanada İçtihatları

Aşağıda, Federal Court tarafından verilmiş bazı emsal kararlar özetlenmiştir:

• Singh v. Canada (2017 FC 986): Çalışma izni başvurusunda küçük bir beyan hatası, doğrudan kötü niyet olarak değerlendirilemez.

• Ali v. Canada (2019 FC 344): İşverenin hatası nedeniyle statüsünü kaybeden başvurucunun insani başvurusu kabul edilmiştir.

• Kaur v. Canada (2022 FC 1213): Mahkeme, IRCC’nin yeterli gerekçe sunmadan iptal kararı vermesini hukuka aykırı bulmuştur.

---

9. Sonuç ve Değerlendirme

Kanada’da çalışma izni iptal edilen bir kişi için yargı yolu kapalı değildir. Aksine, Federal Mahkeme, durumun restore edilmesi, insani nedenlerle kalış başvuruları ve idari denetim yolları ile bireyler kendilerini savunma hakkına sahiptir. Ancak süreçler teknik, süreye duyarlı ve yoğun belge gerektirir. Bu nedenle profesyonel yardım alınması hayati önemdedir.

Çalışma izni iptali hâlinde paniklemek yerine; hukuki yollarla sürecin yönetilmesi mümkündür. Kanada hukuk sistemi, hak arama yollarını açık tutmakta ve orantısız müdahaleleri sınırlandırmaktadır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut