Kamu Davası Nasıl Açılır?

Ceza soruşturmasında yeterli şüphe doğuran delil toplanırsa Cumhuriyet savcısı iddianame düzenler; iddianame mahkemece kabul edilince kamu davası açılmış olur. (CMK m.160–172, 170, 174)

1) Suçun Savcılıkça Öğrenilmesi ve Soruşturmanın Başlaması

Savcılık suçu ihbar/şikâyet veya re’sen öğrenir.
Adlî kolluk talimatla delil toplar: kamera–HTS, tanık, bilirkişi, keşif, arama–elkoyma, dijital inceleme.
Şikâyete bağlı suçlarda mağdur, fiil ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyet etmelidir; aksi halde kamu davası açılamaz (şikâyet yoksa yeterli şüpheye ulaşılsa bile prosedür tıkanır).

2) Yeterli Şüphe Eşiği

Toplanan deliller “suç işlendiğine dair yeterli şüphe” oluşturursa iddianame yazılır.
Şüphe oluşmadıysa savcı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) verir. Mağdur, itiraz edebilir (CMK m.173).

3) İddianamenin Düzenlenmesi (CMK m.170)

İddianamede asgarî olarak:

Şüphelinin kimliği, mağdur/müşteki bilgileri
Suçun işlendiği yer–tarih–zaman dilimi
Olay anlatımı ve deliller
Uygulanması istenen kanun maddeleri
Sevk maddeleri ve talep bulunur.
Savcı, görevli–yetkili mahkemeyi de gösterir (ör. Asliye Ceza/Ağır Ceza).

4) İddianamenin Mahkemece İncelenmesi (CMK m.174)

Mahkeme, iddianamenin şekli–muhtevası ile yasal şartları taşıyıp taşımadığını inceler.
Eksiklik varsa “iddianame iadesi” kararı verir; savcılık eksikleri giderip yeniden sunabilir.
Kabul edilirse kamu davası açılır ve kovuşturma evresine geçilir; dosya numarası verilir, duruşma hazırlığı yapılır.

5) Kamu Davasının Açılması Anı

Hukuken belirleyici an, iddianamenin kabulüdür. Savcının iddianame düzenlemesi tek başına davayı açmaz.
Kabul kararından sonra iddianame sanığa tebliğ edilir; duruşma günü verilir.

6) İstisna ve Alternatif Prosedürler (Açılmadan Önce Engelleyebilen Kurumlar)

Uzlaştırma (CMK m.253–255): Kataloğa giren suçlarda savcılık uzlaştırmaya gönderir. Uzlaşma olursa kamu davası açılmaz.
Önödeme: Bazı hafif suçlarda fail belirlenen bedeli öderse dava açılmaz.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi – K.D.E. (CMK m.171): Üst sınırı 3 yıl veya daha az hapis gerektiren bazı suçlarda şartlar varsa erteleme yapılabilir; şüpheli denetim süresini sorun çıkarmadan tamamlarsa dosya düşer.
Seri muhakeme: Kataloğundaki suçlarda savcının teklifini şüpheli kabul ederse hızlı karar verilir; klasik anlamda kovuşturma açılmaz.

7) Görevli ve Yetkili Mahkeme

Asliye Ceza kuraldır; ağır nitelikli suçlarda Ağır Ceza görevlidir.
Yetki, suçun işlendiği yer mahkemesindedir; bilişim/posta gibi çok yerli suçlarda mağdurun bulunduğu yer ve son fiil yeri de kuvvetli bağlantıdır. Yetki itirazı ilk itiraz süresinde yapılır.

8) Kovuşturma Başladıktan Sonra

Duruşma hazırlıkları, delil bildirimi, tanık listeleri ve tebligatlar yapılır.
Basit yargılama (CMK m.251) üst sınırı 2 yıl olan suçlarda şartları varsa uygulanabilir; itiraz olursa normal duruşmaya döner.
Tutuklama/adlî kontrol gibi koruma tedbirleri, ölçülülük ve gereklilik şartlarıyla gündeme gelebilir.

9) Sık Yapılan Hatalar – Pratik Avukat Notları

Eksik şikâyet: Şikâyete tabi suçlarda 6 ayı geçirmek; fail bilgisi eklememek.
Delil kaçırma: Kamera kayıtlarının silinme süresi kısa olabilir; derhal talep edin, müzekkere yazdırın.
Yanlış nitelendirme: Olayı tek bir tipe sıkıştırmak (ör. sadece “huzur ve sükûn” yazmak) yerine alternatif sevk maddeleri düşünün; savcı iddianameye taşırken daha doğru bir tip belirleyebilir.
Yetki/görev ihmali: Yanlış mahkemeye yönlendirme iade ve gecikme doğurur.
Uzlaştırma/önödeme/K.D.E. fırsatını atlamak: Müşterek menfaate en uygun çözüm bazen dava açtırmamaktır.

10) Özet Akış Şeması (tek paragraf)

Suç şüphesi → Savcılık soruşturması (delil toplama) → Yeterli şüphe → İddianame → Mahkemenin iade/kabul incelemesi → Kabul = Kamu davasının açılması → Kovuşturma (duruşma) → Hüküm.
(Uzlaştırma/önödeme/K.D.E. şartları varsa bu hat, iddianame öncesinde davayı durdurabilir.)

Kamu davasını kim açar? Cumhuriyet savcısı; kabul eden mahkeme kamu davasını açmış sayar.
Şikâyetim varsa davayı ben mi açıyorum? Hayır. Şikâyet, savcılığın soruşturmayı başlatma şartıdır; davayı savcı açar.
İddianame iade edilirse ne olur? Savcılık eksikleri tamamlayıp yeniden sunar; kabul edilmeden dava açılmış sayılmaz.
Uzlaşma olursa? Kamu davası açılmaz; açılmışsa da düşer.
K.D.E. ile HAGB aynı mı? Hayır. K.D.E. iddianame öncesi; HAGB hüküm kurulup açıklanmasının ertelenmesidir.

Sonuç

Kamu davasının açılmasındaki kritik eşik yeterli şüphe ve iddianamenin kabulüdür. Stratejik hat, şikâyet–delil–yetki–görev dörtlüsünü ilk andan doğru kurmak, uzlaştırma/önödeme/K.D.E. gibi alternatifleri doğru zamanda kullanmak ve iade riskini ortadan kaldıracak eksiksiz bir vaka anlatımıyla savcılığa dosya sunmaktır.

Single Blog Title