TCK 266 ve Kamu Araçlarının Suistimali
Kamu araç ve gereçleri, devletin ve kamu kurumlarının hizmetlerini etkin, hızlı ve güvenli şekilde yerine getirmesi için tahsis edilmiş malzemelerdir. Bu araçların ve gereçlerin kamu hizmeti dışında, özellikle suç işlemek amacıyla kullanılması, hem kamu güvenine hem de kamu malının korunmasına aykırı bir durum yaratır. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 266, kamu araç ve gereçlerinin suçta kullanılması fiilini cezalandırarak kamu otoritesine ve kamu hizmetlerinin güvenliğine zarar verilmesini engellemeyi hedeflemiştir.
Bu makalede, TCK 266 kapsamında kamu araç ve gereçlerinin suçta kullanılması suçunun unsurları, cezai sonuçları, Yargıtay ve AİHM kararları çerçevesinde hukuki değerlendirmeler ve günümüzde dijitalleşmenin yarattığı yeni riskler ele alınacaktır.
Hukuki Dayanak ve Suçun Tanımı
TCK m. 266 hükmü şu şekildedir:
“Kamu görevlisinin kendisine görev nedeniyle verilmiş araç, gereç veya resmi kıyafeti, suç işlemek amacıyla kullanması halinde, fail iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu suçla korunan hukuki değerler şunlardır:
- Kamu malının ve kamu hizmetinin güvenilirliği,
- Kamu görevlisine duyulan güvenin korunması,
- Kamu kaynaklarının suistimalinin önlenmesi.
Suçun Unsurları
Fail: Suçun faili, kamu görevlisidir. Bu araç ve gereçlerin görev kapsamında verilmiş olması gerekir.
Fiil: Görevin gerektirdiği araç, gereç, üniforma veya resmi araçların, kamu hizmeti dışında ve suç işleme kastıyla kullanılması.
Örneğin, polis aracının yasa dışı bir faaliyette kullanılması veya belediye ekipmanlarının haksız menfaat amacıyla kötüye kullanılması.
Manevi Unsur: Suç, doğrudan kastla işlenir. Fail, araç veya gereci kullanarak suç işleme amacı gütmelidir.
Mağdur: Mağdur, hem devlet hem de toplumdur. Çünkü kamu güveni ve hizmetin tarafsızlığı zarar görmektedir.
Yargıtay Kararları Işığında TCK 266
Yargıtay kararları, bu suçun yorumunda önemli içtihatlar geliştirmiştir:
- Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2019/3236 E., 2020/2125 K. kararında, bir kamu aracının kaçakçılık faaliyetinde kullanılması suçun tüm unsurlarını oluşturmuştur.
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2018/144 E., 2019/95 K. kararında, kamu görevlisinin polis üniformasıyla sahte kimlik kontrolü yaparak menfaat temin etmesi bu suç kapsamında değerlendirilmiştir.
- Yargıtay 9. Ceza Dairesi 2017/1985 E., 2018/2856 K. kararında, belediye araçlarının görev dışında haksız çıkar amacıyla kullanılması da suçun oluşumu için yeterli görülmüştür.
AİHM Kararları ve Kamu Malının Korunması
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), kamu malına yönelik suiistimalleri adil yargılanma ve kamu düzeni açısından ciddi bir tehdit olarak değerlendirir:
Ozturk v. Almanya (1984) kararında, kamu otoritesine güvenin korunmasının demokratik toplum için hayati olduğu belirtilmiştir.
Eon v. Fransa (2013) kararında, kamu gücünün kötüye kullanılmasının hem kamu güvenliğini hem de bireylerin haklarını ihlal edebileceği vurgulanmıştır.
Zana v. Türkiye (1997) kararında, kamu otoritesine yönelik güvenin sarsılmasının kamu düzenini doğrudan etkileyen bir faktör olduğu ifade edilmiştir.
Dijital Çağda Kamu Araçlarının Suistimali
Günümüzde kamu araç ve gereçlerinin dijital ortamda kötüye kullanımı da ciddi bir tehdit haline gelmiştir:
Dijital Yetkilerin Kötüye Kullanımı: Kamu görevlilerine verilen dijital erişim araçları (e-imza, resmi yazışma sistemleri) suç işlemek için kullanılabilmektedir.
GPS ve İzleme Sistemleri: Kamu araçlarının görev dışında suç amaçlı rotalarda kullanımı kolayca tespit edilebilse de bu durum hala ciddi bir risk oluşturmaktadır.
Kamuya Ait Online Platformların İstismarı: Resmi e-posta veya veri tabanlarının yasa dışı amaçlarla kullanılması da bu suça modern bir boyut kazandırmaktadır.
Günümüzdeki Sorunlar ve Tartışmalar
Görev ve Suç Amacı Ayrımı:
Kamu görevlisinin görev sırasında yaptığı işlemlerin suç amacı taşıyıp taşımadığı tartışmalı olabilir.
Kamu Malının Kapsamı:
Resmi araç, gereç ve dijital yetkilerin bu suç kapsamında nasıl değerlendirileceği, özellikle dijitalleşme ile birlikte geniş yorumlanmaktadır.
İç Denetim Eksiklikleri:
Kamu kurumlarında denetim eksikliği, bu suçun önlenmesini zorlaştıran faktörlerden biridir.
Cezalar ve Yaptırımlar
- TCK m. 266’ya göre ceza: Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanan kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Eylem başka bir suçu da içeriyorsa (örneğin hırsızlık, dolandırıcılık gibi), içtima hükümleri devreye girer ve ek cezalar uygulanır.
- Kamu görevlisi ayrıca disiplin hükümleri çerçevesinde meslekten çıkarma gibi yaptırımlarla da karşılaşabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Kamu araç ve gereçlerinin suçta kullanılması, kamu güvenine, kamu hizmetine duyulan saygıya ve adalet anlayışına doğrudan zarar veren bir fiildir. Yargıtay kararları, bu suçun oluşmasında aracın veya gerecin görev kapsamında verilmiş olmasının ve suç amacıyla kullanılmasının şart olduğunu vurgulamaktadır. AİHM içtihatları ise, kamu malının kötüye kullanılmasının kamu düzeni ve insan hakları bakımından ciddi ihlaller doğurabileceğini kabul etmektedir.
Dijitalleşmenin artmasıyla, resmi erişim araçlarının ve dijital yetkilerin suçta kullanılma riski de yükselmiştir. Bu nedenle hem yasal düzenlemelerin hem de kamu kurumlarının iç denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi gerekmektedir.
About Post Author
