Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibi Nedir?

Kambiyo senetlerine özgü icra takibi, uygulamada özellikle çek, bono ve poliçeye dayalı alacakların tahsilinde en sık başvurulan, hızlı ve alacaklı lehine korumaları güçlü bir icra yoludur. Bu özel takip yolu, klasik ilamsız icra yolundan farklı kurallara, kısa süreli itiraz imkânlarına ve sınırlı savunma sebeplerine dayanır; bu nedenle hem alacaklı hem de borçlu bakımından usulün iyi bilinmesi hayati öneme sahiptir.

Aşağıda kambiyo senetlerine özgü icra takibinin hukuki dayanaklarını, şartlarını, aşamalarını, borçlunun itiraz ve şikâyet yollarını, zamanaşımı ve menfi tespit gibi tamamlayıcı kurumları ayrıntılı biçimde ele alan kapsamlı bir rehber bulacaksınız.

1. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibine Genel Bakış

Kambiyo senetleri (çek, bono, poliçe), Türk ticaret hayatının temel ödeme araçlarıdır. Bu senetlere bağlanan alacakların tahsili için İcra ve İflas Kanunu (İİK) alacaklıya kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip adı verilen özel bir ilamsız icra yolu tanımıştır (İİK m.167 ve devamı).

Bu takip yolunun temel özelliklerini şöyle özetleyebiliriz:

Sadece kambiyo senedi niteliğindeki belgelere dayanılarak kullanılabilir.
Takip, haciz yoluyla yapılır; iflas yolu ayrıca söz konusu olabilir.
Borçlunun ödeme emrine karşı itiraz süresi kısadır ve itirazların icra mahkemesine yapılması zorunludur. Öngören & Karali Hukuk Bürosu+1
Borçlunun ileri sürebileceği itiraz sebepleri, genel haciz yoluna göre daha sınırlıdır.
Kambiyo senedi, alacağı yazılı ve likit hâle getirdiği için alacaklı bakımından güçlü bir ispat aracıdır.

Bu nedenlerle alacaklı açısından doğru senet düzenleme, borçlu açısından ise hak düşürücü sürelere ve itiraz sebeplerine dikkat etmek zorunludur.

2. Kambiyo Senedi Kavramı ve Türleri

2.1. Kambiyo Senedinin Hukuki Niteliği

Kambiyo senetleri, sıkı şekil şartlarına tabi, devri kolaylaştırılmış, soyut borç ikrarı içeren kıymetli evraklardır. Senet, üzerinde yazılı hakla sıkı sıkıya bağlıdır; hak, senetten ayrı olarak devredilemez. Senedin geçerliliği, kanunda öngörülen zorunlu unsurların bulunmasına ve kambiyo hukuku ilkelerine uygun düzenlenmesine bağlıdır.

Kambiyo senedi:

Belirli bir miktar (meblağ) içermeli,
Koşula bağlanmamış ödeme taahhüdü ya da ödeme emri içermeli,
Belirli bir lehtara veya hamiline hitap etmeli,
Kanunun öngördüğü diğer unsurları taşımalıdır.

Bu unsurlardan biri eksikse veya kanunun açıkça öngördüğü yasaklara aykırılık varsa, belge kambiyo senedi vasfını kaybeder ve alacaklı kambiyo senetlerine özgü icra takibi yoluna başvuramaz; ancak genel hükümler çerçevesinde yazılı delil başlangıcı olarak kullanılabilir.

2.2. Bono (Emre Muharrer Senet)

Bono, düzenleyenin lehtara ya da hamiline belirli bir zamanda veya belirli şartlarda kayıtsız şartsız ödeme taahhüdü içeren kambiyo senedidir. Uygulamada senet denildiğinde çoğunlukla bonolar kastedilir.

Bononun tipik özellikleri:

Düzenleyenin bizzat borçlu olduğu bir senettir.
Belirli bir vade içerebilir; vadede ödenir.
Ciro yoluyla devri mümkündür.
TTK’da zorunlu unsurlar sayılmıştır; bunlardan birinin eksikliği, kural olarak senedin kambiyo vasfını ortadan kaldırır.

Bonoya dayalı alacaklar, vadenin gelmesi ve senedin muaccel hâle gelmesiyle birlikte kambiyo senetlerine özgü icra takibine konu edilebilir.

2.3. Poliçe

Poliçe, keşidecinin muhataba, lehtara veya hamile belirli bir bedelin ödenmesi talimatını içerir. Üçlü bir ilişki vardır: keşideci, muhatap ve lehtar. Bono ve çekten farklı, daha karmaşık bir yapıdadır.

Poliçede:

Muhatabın kabulü, onun poliçe borçlusu hâline gelmesini sağlar.
Ciro zinciri, poliçeye bağlı sorumlulukların tespitinde önemlidir.
Vade ve ödeme yeri, poliçenin zorunlu unsurları arasındadır.

Her ne kadar uygulamada poliçe, bono ve çek kadar yaygın olmasa da poliçeye dayalı alacaklar da kambiyo takibine konu edilebilir.

2.4. Çek

Çek, üzerinde yazılı bedelin bankadan ödenmesini sağlayan, ödeme aracı niteliğinde bir kambiyo senedidir. Çek, kredi aracı değil ödeme aracı olarak düzenlenmiştir; buna rağmen ticari hayatta sıkça kredileşme aracı olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Çekte:

Keşideci, çekin düzenlendiği bankada yeterli karşılık bulundurmakla yükümlüdür.
Çek, belirli ibraz süreleri içinde bankaya ibraz edilmelidir.
Çek, kambiyo senedi niteliği nedeniyle kambiyo senetlerine özgü takip yoluna konu edilebilir.

Çek alacakları bakımından ibraz süreleri ve zamanaşımı süresi büyük önem taşır; ibraz süresinin kaçırılması veya zamanaşımının dolması hâlinde kambiyo yolundan yararlanmak güçleşir. kadiogluhukukburosu.av.tr+1

2.5. Senedin Kambiyo Vasfını Kaybetmesinin Sonuçları

Senedin;

Zorunlu unsurlarından birini içermemesi,
Yetkisiz kişi tarafından düzenlenmesi,
Geçerli bir imza içermemesi,
Zamanaşımına uğraması,

gibi durumlar söz konusu olduğunda belge, kambiyo senedi vasfını kaybedebilir. Bu durumda alacaklı:

Kambiyo senetlerine özgü icra takibini kullanamaz,
Genel haciz yoluyla takip yapabilir,
Genel mahkemede alacak davası açabilir,
Senedi yazılı delil veya yazılı delil başlangıcı olarak ileri sürebilir.

3. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibinin Hukuki Dayanağı

Kambiyo senetlerine özgü icra takibi; İcra ve İflas Kanunu’nun 167–172. maddeleri başta olmak üzere, ilgili diğer hükümlerine dayanır. Ticari nitelikten ötürü, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndaki kambiyo senetleri rejimi ile birlikte değerlendirilir.

Başlıca dayanaklar:

İİK m.167: Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip hükümlerinin uygulama alanını gösterir.
İİK m.168: Ödeme emri, borçlunun itiraz ve şikâyet süresi, icra mahkemesi görevi ve yetkisini düzenler.
İİK m.169-170/a: Borçlunun imzaya ve borca itiraz usulünü, ispat yükünü ve sonuçlarını gösterir.
TTK m.776 ve devamı (bono), TTK m.780 ve devamı (poliçe), TTK m.780 atfı ve 814 vd. (çek): Kambiyo senetlerinin şekil şartlarını, zamanaşımı sürelerini ve tarafların sorumluluklarını belirler.

Dolayısıyla kambiyo senetlerine özgü icra takibini anlamak için hem icra hukuku hem de kambiyo hukuku bilgisine sahip olmak gerekir.

4. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibine Başvurmanın Şartları

4.1. Kambiyo Senedi Niteliğinde Bir Belgenin Varlığı

Bu özel icra yolu, sadece poliçe, bono ve çek gibi kambiyo senetlerine dayanılarak kullanılabilir. Tahvil, hisse senedi, banka dekontu, adi yazılı senet gibi belgeler kambiyo senedi sayılmadığından bu takip yoluna elverişli değildir.

Senedin kambiyo vasfını taşıyıp taşımadığı:

Zorunlu unsurların bulunup bulunmadığına,
Kanunun emredici hükümlerine aykırılık olup olmadığına,
Yargıtay içtihatlarıyla şekillenmiş kriterlere göre değerlendirilir.

Borçlu, senedin kambiyo vasfına sahip olmadığı iddiasını şikâyet yoluyla icra mahkemesi önüne taşıyabilir; bu itiraz, belirli süreye bağlı hak düşürücü mahiyettedir. Avevrak

4.2. Alacağın Muacceliyet Kazanması

Kambiyo takibine başvurulabilmesi için senet konusu alacağın muaccel olması gerekir:

Bonoda vade tarihinin gelmiş olması,
Poliçede vadede kabul edenin veya keşidecinin ödeme borcunun doğmuş bulunması,
Çekte ibraz süresi içinde ödeme yapılmaması (karşılıksızlık vb.)

Muacceliyet gerçekleşmeden kambiyo senetlerine özgü takip yapılamaz; yapılırsa borçlu borca itiraz yoluyla bu eksikliği ileri sürebilir.

4.3. Zamanaşımı Sürelerine Uyulmuş Olması

Kambiyo senetleri, TTK’da belirlenen özel zamanaşımı sürelerine tabidir. Bu sürelerin dolması hâlinde senet, kambiyo senedi olarak takip konusu yapılamaz; yalnızca yazılı delil başlangıcı niteliği kazanır.

Özetle:

Bono ve poliçe bakımından, hamilin düzenleyene veya kabul edene karşı başvurma hakkı, vadenin gelmesinden itibaren kural olarak 3 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Kadim Hukuk ve Danışmanlık+1
Çekte ise ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır. kadiogluhukukburosu.av.tr+1

Zamanaşımına uğrayan senede dayanılarak kambiyo takibi yapılması hâlinde borçlu, icra mahkemesi önünde zamanaşımı def’ini ileri sürebilir; kabul edilirse takip iptal edilir.

4.4. Senedin Aslının (veya Usulüne Uygun Örneğinin) İbrazı

Takip talebinde alacaklı, senedin aslını icra dairesine sunmak zorundadır. Uygulamada:

Senedin ön ve arka yüzünün fotokopisi dosyaya konulur,
Asıl senet icra dosyasında saklanır; gerektiğinde borçluya gösterilir,
Yargılama ve bilirkişi incelemelerinde senedin aslı üzerinden değerlendirme yapılır.

Asıl senedi ibraz etmeyen veya sadece suret üzerinden takip yapmak isteyen alacaklının talebi reddedilebilir; bu nedenle senedin fiziken elde bulundurulması önemlidir.

4.5. Yetkili İcra Dairesi

Kambiyo senetlerine özgü takipte genel yetki kuralları uygulanmakla birlikte, kambiyo senedi üzerindeki ödeme yeri, keşide yeri, borçlunun yerleşim yeri ve ticari davalara ilişkin özel hükümler yetkiyi etkileyebilir.

Genel olarak:

Borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki icra dairesi,
Senette kararlaştırılmış ödeme yerinin bulunduğu icra dairesi,

yetkili kabul edilir. Borçlu, yetkisiz icra dairesinde başlatılan takibe karşı yetki itirazını, borca itirazla birlikte ileri sürmelidir; aksi hâlde yetki itirazı dinlenmez. Son Karar+1

5. Genel Haciz Yolundan Farkları ve Alacaklı Bakımından Avantajları

Kambiyo senetlerine özgü icra takibi, klasik genel haciz yoluna göre alacaklı lehine bazı önemli avantajlar içerir:

İtiraz süresi kısadır (5 gün); borçlu kısa sürede reaksiyon göstermek zorundadır. Öngören & Karali Hukuk Bürosu+1
İtiraz, icra dairesine değil icra mahkemesine yapılır; bu da yargısal denetimi hızlandırır.
Borçlunun ileri sürebileceği borca itiraz sebepleri sınırlıdır; alacak hakkının dayandığı temel ilişkiye dair her türlü iddiayı sınırsızca ileri süremez.
Kambiyo senedi, zaten yazılı ve likit bir alacak belgesi olduğu için alacaklı, normalde genel haciz yolunda karşılaşacağı belirsizliklerden daha az etkilenir.
İcra mahkemesi kararları, sınırlı şekilde istinaf ve temyiz denetimine tabi olup süreç görece hızlı ilerler.

Bu avantajlar nedeniyle kambiyo senedine sahip alacaklıların, çoğu zaman genel haciz yerine kambiyo senetlerine özgü takip yolunu tercih ettikleri görülür.

6. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibinde Süreç Aşamaları

6.1. Takip Talebi

Süreç, alacaklının yetkili icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar. Takip talebinde:

Alacaklının ve borçlunun kimlik ve adres bilgileri,
Talep edilen alacağın miktarı, faiz türü ve oranı, başlangıç tarihi,
Kambiyo senedinin türü (çek, bono, poliçe), düzenlenme ve vade tarihi,
Senette yer alan keşideci, lehtar, cirantalar gibi kişiler,
Takibin kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla yapıldığının açıkça belirtilmesi

zorunludur. Takip talebine mutlaka senedin aslı eklenir; gerekirse birden fazla borçluya karşı takip talep edilebilir.

6.2. Ödeme Emrinin Düzenlenmesi

İcra müdürlüğü, takip talebi üzerine kambiyo senetlerine özgü takip için kanunda öngörülen özel ödeme emrini düzenler. Bu ödeme emrinde:

Alacak ve fer’ileri (faiz, masraf, vekâlet ücreti),
Borçluya tanınan ödeme süresi,
İtiraz süresi ve mercii (icra mahkemesi),
İtirazın şekli (yazılı dilekçe) ve sonuçları,
Ödememe hâlinde haciz uygulanacağı

açıkça belirtilir.

Ödeme emri, senet fotokopisiyle birlikte borçluya tebliğ edilir. Tebligat usulüne ilişkin tüm hatalar, borçluya şikâyet yolu açık olmak üzere, takibin kaderini belirleyebilecek niteliktedir.

6.3. Tebligat ve Adres Sorunları

Ödeme emrinin borçluya tebliğinde:

Öncelikle takip talebinde belirtilen adres,
Mernis adresi,
Varsa ticaret sicili veya vergi dairesi kayıtlarındaki adresler

dikkate alınır. Tebligatın usulsüz yapılması hâlinde, borçlu, süresinde tebliğ yapılmadığını ileri sürerek süresinde itiraz veya şikâyet hakkını koruyabilir. Bu nedenle alacaklının doğru adres bilgisi vermesi, borçlunun ise tebligat evrakını zamanında takip etmesi gerekir.

7. Ödeme Emrinin Tebliği Üzerine Borçlunun Seçenekleri

Borçluya kambiyo senetlerine özgü takip ödeme emri tebliğ edildiğinde önünde üç temel seçenek bulunmaktadır:

Borcu ödemek
İmzaya veya borca itiraz etmek
Hiçbir şey yapmamak (pasif kalmak)

Bu seçeneklerin her birinin sonuçları farklıdır.

7.1. Borcun Ödenmesi

Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren tanınan süre içinde:

Senet bedelini,
Faiz, icra masrafları ve vekâlet ücretini,

öderse takip sona erer; haciz aşamasına geçilmez. Ödemenin kısmen yapılması hâlinde ise alacaklının talebi üzerine bakiye için devam edilir.

7.2. İmzaya veya Borca İtiraz

Borçlu, ödeme emrine karşı icra mahkemesine başvurmak suretiyle;

Senetteki imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürerek imzaya itiraz edebilir,
Borçlu olmadığını, borcun sona erdiğini, zamanaşımına uğradığını veya yetkisiz icra dairesinde takip yapıldığını ileri sürerek borca itirazda bulunabilir. sen.av.tr+1

Bu itirazlar, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 günlük süre içinde icra mahkemesine yazılı dilekçe ile yapılmalıdır; sözlü itiraz kabul edilmez. Öngören & Karali Hukuk Bürosu+1

İtirazın zamanında ve usulüne uygun yapılması, takibin akıbeti açısından belirleyicidir.

7.3. Hiçbir İşlem Yapmamak (Pasif Kalmak)

Borçlu, süresi içinde ne ödeme yapar ne de icra mahkemesine itiraz ederse:

Takip kesinleşir,
Alacaklı haciz talep edebilir,
Haciz ve ardından satış aşamasına geçilerek borçlunun malvarlığından tahsilat yapılır.

Bu durumda borçlunun daha sonra kambiyo senedine dayalı borca itiraz etmesi oldukça güç hale gelir; ancak istisnai olarak menfi tespit davası veya istirdat davası yolları gündeme gelebilir.

8. İmzaya İtiraz Kurumu

8.1. İmzaya İtirazın Konusu

İmzaya itiraz, borçlunun “takibe konu senetteki imzanın bana ait olmadığı” iddiasına dayanır. Burada:

Senedin tamamen sahte olduğu,
İmzanın taklit edildiği,
Senedin boşlukları doldurularak imzanın kötüye kullanıldığı,

gibi iddialar söz konusudur. Borçlu, imza kendisine ait değilse bunu mutlaka 5 gün içinde icra mahkemesine bildirmelidir. Kara Kılınç Hukuk Bürosu+1

Süresi içinde imzaya itiraz edilmezse, senetteki imza bu takip bakımından borçluya ait sayılır; borçlunun sonradan imzaya yönelik itiraz imkânı önemli ölçüde daralır.

8.2. İspat Yükü ve İnceleme

İmzaya itirazda, kural olarak imzanın borçluya ait olduğunu iddia eden alacaklı, imzayı ispatla yükümlüdür. İcra mahkemesi:

Tarafların imza örneklerini alır,
Gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırır,
İnceleme sonucuna göre imzaya itirazı kabul veya reddeder.

Mahkeme, duruşma öncesinde itirazı ciddi bulursa takibin geçici olarak durdurulmasına karar verebilir.

8.3. İmzaya İtirazın Sonuçları

İtiraz kabul edilirse:
Takip iptal edilir. Senet, bu takip bakımından geçersiz hâle gelir. Alacaklı, genel hükümler çerçevesinde dava açabilir; ancak artık senedi kambiyo senedi olarak ileri süremeyebilir.
İtiraz reddedilirse:
Takip kesinleşir ve alacaklı haciz aşamasına geçebilir. Kötü niyetli veya haksız itiraz hâlinde borçlu aleyhine tazminata hükmedilmesi mümkündür.

9. Borca İtiraz Kurumu

9.1. Borca İtirazın Konusu

Borca itiraz, borçlunun borcun hiç doğmadığını, sona erdiğini veya takibin yetkisiz icra dairesinde yapıldığını ileri sürdüğü savunma yoludur. Kambiyo senetlerine özgü takipte borca itiraz sebepleri, genel haciz yolundakine göre daha sınırlı kabul edilir.

Borçlu borca itirazında:

Borcun hiç doğmadığını (örneğin senedin bedelsiz kaldığını),
Borcun itfa edildiğini (ödendiğini),
Alacağın zamanaşımına uğradığını,
Borç için kendisine mehil verildiğini,
Takibin yetkisiz icra dairesinde başlatıldığını,

ileri sürebilir. sen.av.tr+1

9.2. Süre ve Usul

Borca itiraz, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine verilecek dilekçe ile yapılır. Son Karar+1

Bazı önemli noktalar:

Süre hak düşürücüdür; mahkemece resen gözetilir.
Yetki itirazı, borca itirazla birlikte ileri sürülmelidir.
İtiraz dilekçesine mümkün olduğunca deliller (makbuz, banka dekontu, sözleşme vb.) eklenmelidir.

9.3. Zamanaşımı İtirazı

Zamanaşımı, kambiyo senetlerinde özel sürelerle sınırlandırılmıştır. Borçlu:

Zamanaşımı itirazını 5 günlük süre içinde borca itiraz kapsamında ileri sürebileceği gibi,
Uygulamada kabul edildiği üzere, bazı durumlarda herhangi bir süreye tabi olmaksızın icra mahkemesi önünde de zamanaşımına dayanabilir. olcuhukuk.com.tr

Bu itirazın kabulü hâlinde, senede dayalı kambiyo takibi iptal edilir; alacaklı ancak genel hükümler çerçevesinde dava açma imkânını değerlendirebilir.

9.4. Borca İtirazın Sonuçları

İtirazın kabulü:
İcra mahkemesi, takibi kısmen veya tamamen iptal eder; alacaklı, kambiyo yolundan yararlanamaz. Alacaklı, genel mahkemede alacak davası açarak hakkını ispat etmeye çalışabilir.
İtirazın reddi:
Takip kesinleşir; alacaklı haciz talebinde bulunabilir. İtirazın haksız olduğu saptanırsa, borçlu aleyhine tazminata hükmedilebilir.

10. Kambiyo Takibinde İhtiyati Haciz ve Haciz Aşaması

10.1. İhtiyati Haciz İmkânı

Kambiyo senedine dayalı alacaklar, kural olarak likit alacak niteliğindedir. Bu nedenle alacaklı, dava veya takipten önce ya da takip sırasında ihtiyati haciz talep edebilir.

Uygulamada:

Kambiyo senedine dayalı alacaklarda, alacağın likitliği nedeniyle alacaklıdan genellikle daha düşük teminat istenir, bazı durumlarda teminat aranmadığına dair kararlar da mevcuttur.
İhtiyati haciz kararı, borçlunun mal kaçırmasını önlemek ve takip sonunda tahsil imkânını güvence altına almak için özellikle önemlidir.

10.2. Kesin Haciz ve Satış

Ödeme emrine süresinde itiraz edilmemesi veya itirazın reddi hâlinde:

Takip kesinleşir,
Alacaklı, haciz talebinde bulunur,
Borçlunun taşınır, taşınmaz ve üçüncü kişilerdeki alacakları haczedilir,
Devamında satış ve paraların paylaştırılması aşamaları gelir.

Kambiyo takibi, bu yönüyle klasik haciz yoluyla takipten ayrılmaz; farklılık daha çok takibin başı ve itiraz aşamasında kendini gösterir.

11. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları

11.1. Menfi Tespit Davası

Borçlu, kendisine karşı kambiyo senedine dayanılarak takip başlatıldığında, borçlu olmadığını iddia ediyorsa menfi tespit davası açabilir. Bu dava:

Kural olarak borçlunun yerleşim yerinde veya takibin yapıldığı yerde açılabilir,
Davanın takibi kendiliğinden durdurucu etkisi yoktur; ancak borçlu, mahkemeden ihtiyati tedbir talep ederek icra takibinin durmasını isteyebilir,
Bu tedbir için genellikle dava değerinin belirli bir oranında teminat yatırılması gerekir.

Takip kesinleştikten sonra borç ödenmişse, borçlu artık istirdat davası açmak suretiyle yaptığı ödemenin iadesini isteyebilir.

11.2. İstirdat Davası

İstirdat davası, borçlu olmadığını düşündüğü bir borcu (örneğin kambiyo takibi nedeniyle) ödeyen kişinin, sonradan bu ödemenin sebepsiz olduğunun tespiti halinde, ödediğini geri almak için açtığı davadır.

Takip kesinleştikten sonra ve ödeme yapıldıktan sonra gündeme gelir.
Davanın kabulüyle, alacaklı icra takibiyle tahsil ettiği bedeli iade etmek zorunda kalır.
İstirdat davası, kambiyo senetlerine özgü takipte de sıkça başvurulan bir hukuki yoldur; yanlış veya haksız takiplerin telafisine hizmet eder.

12. Kambiyo Senetlerinde Zamanaşımı ve Takipte Zamanaşımı

12.1. Kambiyo Senedinden Doğan Alacağın Zamanaşımı

Yukarıda belirtildiği üzere:

Bono ve poliçede hamilin keşideci veya kabul edene karşı başvurma hakkı, vadenin geldiği tarihten itibaren 3 yıllık zamanaşımına tabidir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık+1
Çekte zamanaşımı, ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıldır. kadiogluhukukburosu.av.tr+1

Bu sürelerin dolması hâlinde senet kambiyo senedi olarak ileri sürülemez; kambiyo takibi yapılsa dahi zamanaşımı def’i ile takip iptal edilebilir.

12.2. Takibin Zamanaşımı

Kambiyo senedi zamanaşımına uğramadan takip başlatılmış olsa bile, takip kesinleştikten sonra belirli süre boyunca işlem yapılmaması durumunda icra dosyası yönünden takip zamanaşımı gündeme gelebilir. Uygulamada:

Son işlemden itibaren uzun süre (örneğin 3 yıl) hiç işlem yapılmaması hâlinde borçlu, takibin zamanaşımına uğradığını ileri sürerek icra mahkemesinden takibin düşmesini talep edebilir. Adana Avukat Saim İncekaş+1

Bu nedenle alacaklı, dosyasında düzenli aralıklarla haciz, yenileme veya diğer işlemleri yaparak zamanaşımını kesmeli ya da durdurmalıdır.

13. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Yargıtay Yaklaşımı

13.1. Senedin Kambiyo Vasfının Yanlış Değerlendirilmesi

Uygulamada en sık görülen sorunlardan biri, kambiyo senedinin şekli unsurlarının eksikliği nedeniyle kambiyo vasfını taşımamasına rağmen bu senede dayanılarak kambiyo takibi yapılmasıdır. İcra mahkemeleri ve Yargıtay:

Senet üzerinde zorunlu unsurların yer almaması,
Keşide yeri veya ödeme yerinin belirsizliği,
Belirli hâllerde hamiline düzenlenme yasağına aykırılık,

gibi sebeplerle senedin kambiyo vasfını taşımadığına karar verebilmektedir.

13.2. Ciro Zincirinin Kopuk Olması

Ciro yoluyla devredilen bonolarda ciro zinciri büyük önem taşır. Zincirin kopuk olduğu, imzalar arasında bağlantı kurulamadığı durumlarda hamilin kambiyo takibi açma yetkisi tartışmalı hâle gelir. Bu tür uyuşmazlıklarda:

İcra mahkemesi, ciro silsilesini ayrıntılı inceleyerek kimlerin sorumlu olduğunu belirler,
Zincirdeki eksiklik, senedin hamiline geçtiği iddiasını zayıflatabilir.

13.3. Yetki İtirazının Süresinde Yapılmaması

Kambiyo senetlerine özgü takipte yetki itirazının borca itirazla birlikte ve süresinde yapılması gerekir. Süre geçtikten sonra yapılan yetki itirazı dinlenmez.

Yargıtay, kambiyo takibinde yetki itirazının 5 günlük süre içinde icra mahkemesine yapılmadığı hâllerde, yetki itirazının artık ileri sürülemeyeceğini ve takibin bulunduğu yerde devam edeceğini kabul etmektedir. Son Karar+1

13.4. Zamanaşımı Def’inin Gözden Kaçırılması

Borçluların sıklıkla yaptığı hatalardan biri, zamanaşımı süresini kontrol etmeden ödeme yapmak veya itiraz etmeden takipte pasif kalmaktır. Oysa ödeme emri tebliğ edildiğinde:

Senedin zamanaşımına uğrayıp uğramadığı,
Takibin açıldığı tarihte kambiyo alacağının hâlen talep edilebilir olup olmadığı

dikkatle incelenmeli, gerekiyorsa zamanaşımı def’i ileri sürülmelidir.

14. Sık Sorulan Sorular (FAQ)

14.1. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibinde İtiraz Süresi Kaç Gündür?

Borçlu, kambiyo senetlerine özgü icra takibinde kendisine tebliğ edilen ödeme emrine karşı 5 gün içinde icra mahkemesine imzaya veya borca itirazda bulunabilir. Süre, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar ve hak düşürücü niteliktedir. Öngören & Karali Hukuk Bürosu+1

14.2. Kambiyo Senedine Özgü Takipte Hangi Mahkeme Yetkilidir?

İtiraz mercisi icra mahkemesidir. Yetki bakımından:

Takibi yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesi asıl yetkili mercidir.
Borçlu, yetki itirazını 5 günlük süre içinde ve borca itirazla birlikte ileri sürmek zorundadır.

14.3. Zamanaşımına Uğramış Bonoya Kambiyo Takibi Yapılabilir mi?

Uygulamada zaman zaman zamanaşımına uğramış bonolara dayanılarak da kambiyo takibi açıldığı görülmektedir. Bu durumda borçlu:

Zamanaşımı def’i ileri sürerek icra mahkemesinden takibin iptalini isteyebilir;
Zamanaşımını ileri sürmez ve ödeme yaparsa, sonradan istirdat davası açması tartışmalı hâle gelebilir.

Bu nedenle hem alacaklının hem de borçlunun zamanaşımı sürelerini dikkatle takip etmesi gerekir.

14.4. Borçlu İmzaya İtiraz Etmeyi Unutursa Ne Olur?

Borçlu, senetteki imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürecekse bunu mutlaka 5 günlük süre içinde, açıkça “imzaya itiraz” şeklinde icra mahkemesine bildirmelidir. Aksi takdirde:

Senetteki imza bu takip bakımından borçluya ait sayılır,
Sonradan imzaya itiraz etmesi oldukça güçleşir; genellikle menfi tespit davası gibi daha zahmetli yollara başvurmak zorunda kalır.

15. Sonuç ve Değerlendirme

Kambiyo senetlerine özgü icra takibi, ticari hayatın hızına uygun şekilde tasarlanmış, özel, süratli ve alacaklı lehine özellikler taşıyan bir takip yoludur. Ancak bu hızın karşılığında borçlu bakımından:

İtiraz süreleri son derece kısadır,
İtiraz ve şikâyet yolları şekil şartlarına sıkı sıkıya bağlıdır,
Savunma sebepleri sınırlı olup, her türden alacağa ilişkin itirazlar bu kapsama alınmamıştır.

Alacaklı bakımından ise:

Senedin kambiyo vasfının, zamanaşımı sürelerinin ve yetki kurallarının doğru tespiti,
Takip sürecinde senedin aslı, ciro zinciri, teminat ve ihtiyati haciz gibi araçların etkin kullanılması,
Borçlunun yapabileceği itirazların önceden öngörülerek strateji oluşturulması,

büyük önem taşır.

Borçlular yönünden bakıldığında:

Ödeme emri tebliğ edildiğinde tebliği ciddiye almak,
5 günlük itiraz süresini kaçırmamak,
Mümkünse profesyonel hukuki destek alarak imzaya veya borca itirazı süresinde ve delilleriyle birlikte yapmak,
Zamanaşımı, bedelsizlik, yetki, temsil gibi konuları dikkatle incelemek,

hak kaybını önlemek açısından hayati niteliktedir.

Sonuç olarak, kambiyo senetlerine özgü icra takibi; hem alacaklının alacağını hızlı ve etkin biçimde tahsil etmesine imkân veren, hem de borçluya sınırlı ama güçlü savunma imkânları tanıyan, teknik ayrıntıları fazla olan bir icra yoludur. Bu yolun yanlış veya eksik kullanımı, çoğu zaman telafisi güç hak kayıplarına yol açtığından, sürecin başından sonuna kadar uzman desteğiyle yürütülmesi en sağlıklı yaklaşım olacaktır.

Single Blog Title