Kadına Yönelik Şiddet Suçlarında İstisnai Koruma Tedbirleri ve Yaptırımlar

GİRİŞ

Kadına yönelik şiddet, hem ulusal hem de uluslararası hukukun öncelikli mücadele alanlarından biri haline gelmiştir. Türkiye, toplumsal cinsiyet temelli şiddetle mücadelede 6284 sayılı Kanun başta olmak üzere pek çok yasal ve idari düzenleme yürürlüğe koymuş; Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) ve ilgili mevzuatta şiddet mağduru kadınların korunmasına ilişkin istisnai hükümler ve ağırlaştırılmış yaptırımlar getirmiştir. Şiddetin yalnızca fiziksel saldırıdan ibaret olmadığı, psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddet gibi çok boyutlu bir olgu olduğu artık hukuk uygulayıcılarınca da kabul edilmekte; buna paralel olarak koruyucu ve önleyici tedbirler ile faile yönelik yaptırımlar yargı kararlarında gittikçe daha fazla yer bulmaktadır.

ÖRNEK SOMUT OLAY

Ayşe Y., eski eşi Mehmet Y. tarafından boşanma sonrasında sürekli telefonla rahatsız edilmekte, sosyal medya üzerinden tehdit ve hakaret mesajları almakta, zaman zaman iş yerinin önünde izlenmektedir. Bir gün Mehmet Y., Ayşe Y.’nin evine gelerek kapısını zorlamış ve “Senin peşini bırakmam, seni kimseye yar etmem” diyerek tehditte bulunmuştur. Ayşe Y., bu olaydan sonra kolluk kuvvetlerine başvurarak hem Mehmet Y. hakkında şikayetçi olmuş hem de 6284 sayılı Kanun kapsamında koruma tedbiri talep etmiştir.

KADINA YÖNELİK ŞİDDETTE HUKUKİ REJİM VE KORUMA TEDBİRLERİ

1. 6284 Sayılı Kanun’un Getirdiği İstisnai Koruma Tedbirleri

Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Hakkında 6284 sayılı Kanun, şiddet mağduru kadınlar ve aile bireyleri lehine Türk hukukuna önemli yenilikler kazandırmıştır. Bu kanun kapsamında, mağdurun talebi üzerine veya resen hâkim tarafından şu önleyici ve koruyucu tedbirler derhal alınabilmektedir:

• Şiddet uygulayanın mağdurdan uzaklaştırılması, müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması, mağdura yaklaşmasının engellenmesi (m.5)

• İletişim araçlarıyla mağdura rahatsızlık verilmesinin yasaklanması

• Gerekli hallerde mağdurun kimlik ve adres bilgilerinin gizli tutulması

• Geçici maddi yardım, psikolojik destek, barınma sağlanması

• Silahına ve taşıma ruhsatına el konulması

Bu tedbirler, “delil veya belge aranmaksızın” ve “ivedilikle” uygulanabilmektedir. Kararın ihlali durumunda faile disiplin hapsi yaptırımı da uygulanır.

2. Türk Ceza Kanunu’nda Ağırlaştırılmış Yaptırımlar

TCK kapsamında, kadına yönelik şiddetin türüne ve mağdurun konumuna göre cezalar artırılmaktadır:

• Kasten yaralama suçunun mağdurunun eş veya eski eş olması (TCK m.86/3-a)

• Tehdit, hakaret, kişilerin huzur ve sükununu bozma, ısrarlı takip suçlarında “eski eş, boşanılan eş” mağduru bakımından cezanın arttırılması veya soruşturmanın şikayete tabi olmaktan çıkarılması

• Cinsel saldırı, taciz ve istismar suçlarında ağırlaştırıcı nedenler

Yargı uygulamasında, Yargıtay, faile verilen cezaların alt sınırdan uzaklaştırılması, ceza indirimi ve takdiri indirimlerin çok dar yorumlanması gerektiğini vurgulamaktadır.

3. Diğer İlgili Düzenlemeler ve Uygulama

Uluslararası düzeyde İstanbul Sözleşmesi, anayasal haklar, CMK’daki mağdur koruma hükümleri, tanık koruma, gizli yargılama gibi istisnai hükümlerle de şiddet mağduru kadınların korunması öngörülmektedir.

ŞİKAYET DİLEKÇESİ

Tarafıma yönelik sistematik olarak uygulanan tehdit, hakaret ve fiziki takip eylemlerinin artık yaşamımı çekilmez hale getirdiğini, Mehmet Y.’nin sosyal medya ve telefon yoluyla sürekli rahatsız ettiğini, işyerimin önünde takip ettiğini, son olarak ikamet adresime gelerek kapımı zorladığını, “seni kimseye yar etmem” şeklinde tehditlerde bulunduğunu belirtmek isterim. Söz konusu eylemlerle hem can güvenliğim tehlikeye girmiş hem de psikolojik olarak ciddi zarar görmüş bulunmaktayım. Bu nedenle, şüpheli hakkında Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca cezalandırılması ile birlikte, 6284 sayılı Kanun kapsamında derhal koruma tedbiri verilmesini talep ederim.

SAVUNMA DİLEKÇESİ

Müvekkilimin, müştekiye yönelik sistematik şiddet ve tehdit iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. Aralarındaki eski eş ilişkisinden kaynaklı bazı tartışmalar haricinde, müvekkilim tarafından müştekiye karşı hakaret, tehdit veya fiziki şiddet içeren herhangi bir eylem söz konusu değildir. Özellikle iddia edilen kapı zorlanması olayında, müvekkilim o gün tesadüfen aynı apartmana bir tanıdığını ziyaret etmeye gitmiş, müşteki ile karşılaşınca tartışma büyümüş; ancak kesinlikle tehdit veya şiddet söz konusu olmamıştır. Müvekkilim, müştekinin iddialarının soyut ve dayanaksız olduğunu, koruma tedbirlerinin uygulanmasının hayatını ve iş ilişkilerini haksız şekilde kısıtlayacağını beyan etmekte olup, müvekkil hakkında herhangi bir koruma tedbiri verilmemesini ve kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilmesini talep ederiz.

SONUÇ

Kadına yönelik şiddet, toplumsal bir yara olmanın ötesinde, ciddi bir insan hakkı ihlalidir. Türk hukukunda kadına karşı işlenen suçlarda özel koruma mekanizmalarının işletilmesi ve ağırlaştırılmış yaptırımlar öngörülmesi, yargının ve kanun koyucunun bu konudaki duyarlılığını göstermektedir. 6284 sayılı Kanun ve TCK’da yapılan düzenlemeler sayesinde mağdurun beyanı esas alınmakta, koruma tedbirleri delil aranmaksızın ivedilikle uygulanmakta, faile ise caydırıcı yaptırımlar getirilmektedir. Uygulamada ise mağdurun korunması ile failin adil yargılanma hakkı arasında hassas bir denge kurulması gerekmektedir. Yargıtay, somut olayın özelliklerini titizlikle değerlendirerek, hem mağdurun korunmasını hem de haksız koruma tedbirlerinin önüne geçilmesini esas almaktadır.

YARGITAY KARARLARI

• Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2022/3416 E., 2022/8276 K., 22.12.2022 T.:
  “6284 sayılı Kanun kapsamında verilen koruma kararlarında mağdurun beyanı yeterlidir; delil ve belge aranmaksızın ivedilikle karar verilmeli, failin karara uymaması halinde ise disiplin hapsi uygulanmalıdır.”

• Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2020/4964 E., 2021/3276 K.:
  “Boşanılan eşe karşı tehdit ve hakaret fiilinin sabit olduğu olayda, faile verilen cezada takdiri indirim uygulanmaması ve alt sınırdan uzaklaşılması gerekir. Kadına yönelik şiddet suçlarında yargı makamlarının cezai yaptırımları caydırıcı şekilde uygulaması toplum düzeni açısından zorunludur.”

• Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 2019/8352 E., 2020/3456 K.:
  “Müştekinin evine gelerek kapısını zorlayan, müştekiye yönelik ‘seni öldüreceğim, peşini bırakmayacağım’ şeklinde sözler söyleyen sanığın, TCK m.106 kapsamında tehdit suçundan mahkûmiyetine ve 6284 sayılı Kanun kapsamında koruma tedbirinin devamına karar verilmesi usul ve yasaya uygundur.”