Kadın Sporcuların Doğum ve Ebeveynlik Hakları

---

 

Giriş: Cinsiyet Eşitliğinde Spor Hukukunun Dönüşümü

 

Kadın futbolunun ve genel olarak kadın sporlarının profesyonelleşmesiyle birlikte, bu alandaki sözleşmelerin düzenlenmesinin çeşitlendirilmesiyle öğrenilen hale geldi. Özellikle doğum ve ebeveynlik hakları , kadın sporcuların kariyerlerinin en hassas ve potansiyel olarak kesintiye uğrayabileceği dönemlerini güvence altına almak amacıyla uluslararası spor otoritelerinin odak noktası olmuştur. FIFA ve UEFA, son yıllarda çıkardıkları düzenlemelerle, kadın sporcuların hamilelik veya ebeveynlik izniyle, ayrıntılarında kaybetme riskini ortadan kaldırmayı ve bu fırsatlarde mali güvence sağlamayı hedeflemiştir.

Bu makale, FIFA’nın Kadın Futbolu Sözleşmeleri Hakkındaki Düzenleme (Kadın Oyuncuların Statüsü ve Transferine İlişkin Yönetmelik) ve UEFA’nın genel özgürlükler çerçevesi, kadın sporcuların hamilelik ve doğum izni haklarının ayrıntılıca incelenecektir. Sözleşmenin hamilelik nedeniyle feshedilemezliği, bu sürecin gerektirdiği mali beyanlar, sporcuya onaylı minimum izin koşulları ve bu güvencelerin TFF mevzuatına uygunluğu, hukuki ve güncel bir bakış açısıyla analiz edilmesi. Amaç, kadın sporcuların hem anneliklerini hem de profesyonel kariyerlerini güvence altına alarak alan sözleşmesini ve yasal çerçeveyi ortaya koymaktır.

 

I. FIFA Düzenlemelerinin Doğuşu ve Kapsamı

 

FIFA, 2021 yılında yayımladığı ve 2022’den itibaren zorunlu hale gelen Kadın Futbol Düzenlemesi ile kadın sporculara önemli koruma yetkisi verdi.

 

A. doğum ve Doğum İzni Zorunluluğu

 

Düzenleme, kulüpleri kadın futbolculara asgari düzeyde bir doğum izni verilmesi zorunludur:

1. Asgari İzin Süresi: Kadın futbolculara, doğum öncesi ve sonrası için en az 14 haftalık izin verilmeyen izin hakkıdır. Bu izin miktarının tamamı, sporcunun sözleşmesinde belirtilen maaşı üzerinden kulüp tarafından ödenmek zorundadır.
2. Sözleşmelerin Feshedilemezliği: Doğum veya doğum izni kullanımı, üye tarafından haklı fesih nedeni olarak kullanılamaz . Sözleşme, bu süreçte herhangi bir tarafça tek tırnak olarak sonlandırılamaz. Fesih durumunda, FIFA DRC bu fesih haksız fesih olarak değerlendirilecektir.

 

B. Mali Güvenceler ve Sigorta Yükümlülüğü

 

FIFA, iznin verilmesi şartıyla devam ederken, bu mali kaydın sigorta yoluyla kullanılmasını de teşvik etmektedir.

• Ödeme Yükümlülüğü: Kulübün, izin verebileceği sporcuya sözleşmesel maaşını ödeme yükümlülüğü devam eder. Bu, genel iş hukuku kurallarının spor sözleşmelerine uyarlanmasıdır.
• Sakatlık ve doğumları: Eğer sporcu, hamilelik öncesi dönemde sakatlanırsa ve bu durum raporlanırsa, hamilelik iznine ayrılmadan önce bu sakatlığın tedavisi ve maliye devam eder.

 

II. Sözleşme Süresinin Korunması ve Transfer Kısıtlamaları

 

Doğum iznine sahip olabilmenin sporcunun ömrünün korunması, aynı zamanda transfer dönemindeki kişilerin da güvencesinin alınmasını gerektirir.

 

A.Sözleşme Süresinin Uzatılması

 

Eğer bir sporcunun sözleşmesi, izin süresi denk gelirse ve bu izin sözleşmesi nedeniyle süre sona eriyorsa, FIFA kuralının gerekliliği listesi, izin süresi denkliği gelen süreyi sözleşmeye otomatik olarak seçilirse . Bu, sporcunun geri dönüşünde dezavantajları olan durumun azalmasını engellemeyi azaltır.

 

B. Geri Dönüş Hakkı ve Uygun Pozisyon

 

Doğum izninden sonra buna göre dönen kadın sporcuya, kulübün önceki performans bileşenlerine uygun bir pozisyon ve takımda yer sağlamak.

• Performans İhtimali: Kulüp, sporcuyu sadece “kadın futbolu takımı” olarak değil, önceki sözleşmedeki görevine uygun olarak günceldir. Eğer sporcunun eski üreme periyoduzse, bu durumların nedenleri netleştirilmelidir.

 

III. Ulusal Mevzuat ve TFF Uygulaması

 

FIFA düzenlemeleri, ulusal mevzuata mülkiyeti sağlar. Türkiye’deki kadın futbolcular, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun genel hükümlerine ek olarak, FIFA/UEFA’dan gelen ek güvencelere sahiptir.

 

A. İş Kanunu ile Çakışma

 

Türk İş Kanunu da kadınların doğum ve analiz izinlerini tanır. Ancak FIFA/UEFA düzenlemeleri, daha lehe (sporcu turnuva) olduğu ölçüde uygulanmaktadır. Eğer FIFA izni 14 hafta iken, İş Kanunu 16 hafta öngörüyorsa, İş Kanunu’nun 16 haftalık izni esas alınır.

 

B.TFF Uyuşmazlık Mekanizması

 

Bir kulüp, FIFA/UEFA kurallarına aykırı olarak hamile bir sporcunun sözleşmesini feshederse, sporcu TFF Uyuşmazlık Kurulu’na başvurabilir. Uyuşmazlık Kurulu, bu tür bir fesih kesinlikle haksız fesih olarak değerlendirme ve kulübe kalan sözleşme süresi boyunca maaş tazminatı ödeme cezası verir.

 

IV. UEFA’nın Eşitlik Çabaları ve Gelecek Perspektifi

 

UEFA, özellikle Kadınlar Şampiyonlar Ligi ulusal ve ligler üzerinden kadın futbolunun gelişimini destekledi. Bu destek, tamamlayıcı olarak ebeveynlik haklarının gerektirdiğini de içerir.

• Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı: UEFA’nın tüm organizasyonları, cinsiyet temelli ayrımcılık yasaktır. Ancak sadece maaş eşitliği değil, aynı zamanda doğum izni gibi sosyal hakların da eşit çalışmasını gerektirir.

 

Sonuç: Kariyer ve Annelik Uyumunun Hukuki Garantisi

 

Kadın sporcuların doğum ve ebeveynlik haklarının korunmasının, spor hukukunun sosyal adaletin ve özgürlüklerin somut bir göstergesidir. FIFA’nın sunduğu 14 haftalık yaşam süresi boyunca izin verilmesi ve sözleşmelerin feshedilemezliği, kadın sporcular için kariyerlerinin kesintiye uğramasından devam edilmesi garantisi üzerinden alan kritik yasal bariyerlerdir.

Kulüplerin, bu yükümlülüklerin sadece yasal bir gereklilik olarak değil, aynı zamanda sürdürülebilir ve etik bir spor ekosistemi kurmanın temeli olarak gelişmesi esastır. Kadın sporcuların bu haklarının bilmesi ve ihlali durumunda TFF/FIFA mekanizmalarını kullanmaya hazır olması, sözleşmesel güvencelerin gerçek bir değere sahip olmasını sağlar.