Kaçak Mal Taşımada Şoförün Sorumluluğu ve İşverenin Hukuki Durumu
Giriş
Kaçakçılık suçları, yalnızca malı üreten ya da satan kişileri değil, bu malların taşınmasında rol alan şoförleri ve araç sahiplerini (işverenleri) de doğrudan etkiler. Özellikle lojistik sektöründe çalışan şoförler ile işverenler arasında sorumluluk paylaşımı, uygulamada sıkça tartışma konusu olmaktadır. Bu makalede, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu (KMK) çerçevesinde şoför ve işverenin cezai sorumluluğu ile iş hukuku boyutu ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. Kaçak Mal Taşıma Suçu ve Cezai Boyutu
1.1. Şoförün Sorumluluğu
-
Kastın varlığı halinde: Şoför, taşıdığı malın kaçak olduğunu biliyor ve buna rağmen taşımayı gerçekleştiriyorsa doğrudan faildir.
-
Bilmeme ihtimali: Şoför, kaçak olduğunu bilmez ve bilebilecek durumda değilse sorumlu tutulmaz. Ancak malın niteliği açıkça şüphe uyandırıyorsa “olası kast” gündeme gelebilir.
🔹 Yargıtay 7. CD, 2019/4356 K.: Şoförün, akaryakıtın sahte fatura ile gizlenmiş kaçak olduğunu bilebilecek durumda olduğuna hükmedilmiş ve mahkûmiyet kararı onanmıştır.
1.2. İşverenin Sorumluluğu
-
Araç sahibi işveren, kaçakçılığı biliyor veya denetim yükümlülüğünü ihmal ediyorsa, müşterek fail veya yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulur.
-
İşveren iyi niyetli ise ve gerekli kontrolleri yapmışsa, cezai sorumluluğu doğmaz.
🔹 Yargıtay 19. CD, 2020/2312 K.: Şirket kamyonuyla defalarca kaçak sigara taşındığı, işverenin bu durumu bilmemesinin mümkün olmadığı belirtilmiş, işveren de mahkûm edilmiştir.
1.3. Araçlara El Koyma ve Müsadere
-
Kaçak mal taşınan araçlara el konulabilir.
-
İşverenin iyi niyeti ispatlanırsa araç iade edilir.
-
Aksi durumda, araç müsadere edilir.
🔹 Yargıtay 7. CD, 2018/4589 K.: Bir defaya mahsus kiralanan araçla kaçakçılık yapılması halinde, işverenin iyi niyeti kabul edilmiş ve müsadere kararı bozulmuştur.
2. İş Hukuku Boyutu: Şoför-İşveren İlişkisi
2.1. Şoförün İş Akdi Yönünden Sorumluluğu
-
İşçi (şoför), iş akdine aykırı olarak kaçak mal taşırsa ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle haklı fesih gündeme gelir.
-
İşverenin uğradığı zararı (örneğin aracın müsadere edilmesi) şoförden tazmin talep etme hakkı vardır.
2.2. İşverenin Sorumluluğu
-
İşveren, şoförün yaptığı fiillerden doğrudan ceza sorumluluğu taşımasa da iş sağlığı ve güvenliği ile denetim yükümlülüğünü yerine getirmezse, hem cezai hem hukuki sonuçlarla karşılaşabilir.
-
İşveren, şoförünü denetlemez, gerekli belgeleri kontrol etmezse kusurlu sayılır.
2.3. Araç Müsaderesi ve İşverenin Zararları
-
Araç müsadere edilirse işveren, malvarlığı kaybına uğrar.
-
Bu durumda işveren, şoföre rücu ederek zararını tazmin etmeye çalışabilir.
-
İş hukuku kapsamında bu durum, işçinin kusuruyla işverene verdiği zarar olarak değerlendirilir.
3. Ceza Hukuku ve İş Hukuku İlişkisinin Dengesi
-
Ceza Hukuku bakımından: Şoför kastla hareket ederse cezalandırılır, işveren de kusuru oranında sorumlu olur.
-
İş Hukuku bakımından: İşveren işçisini feshedebilir, zararını talep edebilir.
-
Müşterek sorumluluk: Ceza ve iş hukuku birlikte işler; şoför cezai yaptırımla karşılaşırken, işveren hukuki yaptırımla karşılaşabilir.
4. Uygulamada Örnek Senaryolar
-
Senaryo 1: Şoför, malın kaçak olduğunu biliyor → Şoför mahkûm olur, işveren iyi niyetliyse sorumlu olmaz.
-
Senaryo 2: İşveren ve şoför birlikte hareket ediyor → Her ikisi de cezai sorumluluk altına girer, araç müsadere edilir.
-
Senaryo 3: İşveren habersiz ama denetim yapmamış → İşverenin ihmali nedeniyle sorumluluğu gündeme gelir.
-
Senaryo 4: Şoför malı kaçak bilmiyor, belgeler eksiksiz → Şoför sorumlu tutulmaz, araç iade edilir.
5. Hukuki Çözüm ve Öneriler
-
İşverenler, taşıma belgelerini düzenli olarak kontrol etmeli.
-
Şoförlere, taşıma sırasında sorumluluk eğitimi verilmeli.
-
Araçlara yüklenen mallar denetlenmeli, şüpheli yüklemeler reddedilmeli.
-
İş sözleşmelerine kaçakçılıkla ilgili özel sorumluluk maddeleri eklenmeli.
SEO Anahtar Kelimeler
kaçak mal taşıma suçu, şoförün sorumluluğu, işverenin sorumluluğu, araç müsaderesi, 5607 sayılı kanun, iş hukuku ve kaçakçılık, Yargıtay kaçakçılık kararları, şoför iş akdi feshi, işveren denetim yükümlülüğü, şoför işveren sorumluluğu
Sonuç
Kaçak mal taşımada hem şoför hem işveren, olayın özelliklerine göre farklı derecelerde sorumlu tutulur. Ceza hukuku bakımından şoförün kastı veya işverenin ihmali dikkate alınırken, iş hukuku bakımından işverenin fesih ve tazmin hakları öne çıkar. Yargıtay kararları, işverenin iyi niyetini korumakla birlikte, denetim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenleri sorumlu tutmaktadır.
About Post Author
