İtirazın Kaldırılması Davası Nedir? (HGK, K.2022/420)

İcra ve İflas Hukukunda “itirazın kaldırılması davası”, alacaklının ilamsız icra yoluyla başlattığı takipte borçlunun ödeme emrine süresinde yaptığı itirazı bertaraf etmek için başvurabileceği özel bir yoldur. Bu kurum, hem icra takibinin süratle sonuçlandırılmasını sağlamakta hem de alacaklının elinde mevcut yazılı belgelerin değerini artırmaktadır.

Yasal Dayanak

İtirazın kaldırılması, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 68 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

• İİK m.68: Borçlunun imzasını ikrar ettiği veya noterlikçe tasdik edilmiş belgeler (resmi senet, imzası ikrar edilmiş adi senet, kesinleşmiş mahkeme ilamı gibi belgeler) alacaklının elindeyse, alacaklı icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını talep edebilir.

• İİK m.68/a: Özellikle banka ve kredi kurumlarının alacaklarında; hesap özetleri, kredi sözleşmeleri, fatura ve benzeri belgelerle de itirazın kaldırılması yoluna gidilebileceği öngörülmüştür.

Bu hükümler, alacaklıya doğrudan genel mahkemede uzun sürecek “itirazın iptali davası” yerine, icra mahkemesinde daha hızlı ve pratik bir yol sunar.

İtirazın Kaldırılmasının Türleri

1. Kesin İtirazın Kaldırılması:
   Eğer alacaklının elinde noter senedi, resmi belge, kesinleşmiş ilam gibi güçlü belgeler bulunuyorsa; borçlunun itirazı kaldırılır ve alacaklı, doğrudan haciz ve tahsil yoluna gidebilir.

2. Geçici İtirazın Kaldırılması:
   Eğer alacaklı İİK m.68’de öngörülen belgelerden yalnızca imzası ikrar edilmiş adi senede sahipse; mahkeme itirazı geçici olarak kaldırır. Bu durumda alacaklı, borçlunun malvarlığına haciz koydurabilir; ancak alacaklıya borçluya karşı açılacak menfi tespit davasında “teminat yatırma” yükümlülüğü getirilebilir.

Usul ve Şartlar

• Takip Şartı: Öncelikle alacaklı, borçlu aleyhine ilamsız icra takibi başlatmalıdır.

• İtiraz: Borçlu, ödeme emrine süresi içinde (7 gün) itiraz etmelidir.

• Belgeler: Alacaklının elinde İİK m.68 veya 68/a kapsamında sayılan belgeler bulunmalıdır.

• Süre: Alacaklı, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde icra mahkemesine başvurmalıdır (İİK m.68/1).

Yargıtay İçtihatları ve HGK 2022/420 Kararı

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2022/420 K. sayılı kararı, itirazın kaldırılması davasının niteliğini ve özellikle hangi belgelerin “itirazın kaldırılmasına elverişli belge” sayılacağı noktasında önemli açıklamalar içermektedir. Kararda;

• İtirazın kaldırılması yolunun, dar yorumlanması gereken istisnai bir yol olduğu,

• Alacaklının sunduğu belgenin İİK m.68 veya 68/a kapsamında açıkça sayılan belgelerden olması gerektiği,

• Belge niteliğini taşımayan evraklara dayanılarak itirazın kaldırılamayacağı,
  vurgulanmıştır.

Bu karar, uygulamada sıkça görülen “banka hesap ekstresi, ticari defter kaydı veya tek taraflı düzenlenmiş belgeler” ile açılan başvuruların titizlikle incelenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

İtirazın Kaldırılması ile İtirazın İptali Arasındaki Fark

• İtirazın Kaldırılması: İcra mahkemesinde görülür, basit yargılama usulüne tabidir, hızlıdır. Ancak yalnızca kanunda belirtilen belgelerle başvurulabilir.

• İtirazın İptali: Genel mahkemelerde açılır, normal yargılama usulüne tabidir, daha uzun sürer. Her türlü delile dayanılabilir.

Dolayısıyla alacaklının elinde İİK m.68 kapsamında belge varsa itirazın kaldırılması yoluna başvurmak daha avantajlıdır.

Sonuç

İtirazın kaldırılması davası, borçlunun ödeme emrine süresinde yaptığı itirazın, kanunda sayılan güçlü belgelerle bertaraf edilmesini sağlayan özel bir hukuki yoldur. Alacaklı bu yolla, uzun sürecek bir itirazın iptali davasına gitmek yerine kısa sürede icra takibini sonuçlandırabilir. Ancak dava açabilmek için belgelerin kanunda açıkça belirtilen nitelikte olması şarttır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2022/420 K. sayılı kararı da, bu yolun istisnai olduğunu ve sıkı şartlara tabi olduğunu teyit etmektedir.

Asel DÖNGELLİ