İşyerinde Lisanssız Yazılım Bulunması Halinde Sorumluluk Kime Aittir?/İstanbul Ceza Avukatı

GİRİŞ

Yazılım, günümüz işletmelerinde üretim, planlama, muhasebe, tasarım, müşteri ilişkileri gibi birçok alanda kullanılan vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Ancak birçok işyerinde, kullanılan yazılımların tamamı lisanslı olmayabilir. Kimi zaman bilinçli, kimi zaman personel hatasıyla lisanssız (korsan) yazılım kullanımı ortaya çıkabilir. Bu durum yalnızca telif hakkı ihlali değil, aynı zamanda cezai sorumluluk, tazminat yükümlülüğü ve şirketin ticari itibarına zarar anlamına gelir.

Bu makalede, bir işyerinde lisanssız yazılım tespiti halinde sorumluluğun kimde olduğu, işverenin, yöneticilerin ve çalışanların bu durumdan nasıl etkileneceği, yargı kararları ışığında detaylı biçimde açıklanacaktır.

---

I. LİSANSSIZ YAZILIM NEDİR?

Lisanssız yazılım, telif hakkı sahibinin izni olmadan;

• Kurulan,

• Kullanılan,

• Çoğaltılan veya

• Ticari faaliyet kapsamında çalışanlara kullandırılan yazılımlardır.

Bu kapsamda aşağıdaki yöntemler lisanssız kullanıma örnek teşkil eder:

• Crack veya keygen ile etkinleştirilen yazılımlar

• Deneme süresi dolmuş programların illegal biçimde resetlenmesi

• Eğitim lisansının ticari amaçla kullanılması

• Başkasına ait lisansların paylaşılması

---

II. TÜRK HUKUKUNDA YAZILIMLARIN KORUNMASI

✔️ 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

• Madde 2: Bilgisayar programları, ilim ve edebiyat eseridir.

• Madde 71: Eseri sahibinin izni olmaksızın işleyen, çoğaltan, yayan veya umuma ileten kişi 2 yıldan 4 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.

• Madde 68: Yazılımın lisans bedelinin 3 katına kadar tazminat talep edilebilir.

Bu hükümler uyarınca, lisanssız yazılım kullanımı açıkça cezai ve hukuki sorumluluk doğuran bir fiildir.

---

III. SORUMLULUK KİME AİTTİR?

🔹 1. Tüzel Kişilik (Şirket)

Her ne kadar yazılımı yükleyen bireyler olsa da, kullanım şirket faaliyetlerinde yer alıyorsa, tüzel kişilik (şirket) doğrudan sorumlu tutulur. Ancak şirket ceza sorumluluğu taşımamakla birlikte, idari para cezaları ve tazminat talepleri şirkete yöneltilir.

🔹 2. Şirket Yöneticisi / Ortaklar

Türk hukukunda şirketin faaliyetlerinden organ sıfatını taşıyan kişiler sorumludur. Yani;

• Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri,

• Limited şirketlerde müdür(ler),

• Şahıs şirketlerinde işletme sahibi,

lisanssız yazılım kullanımından cezai ve mali açıdan bireysel olarak sorumlu tutulabilir.

Yargıtay’a göre, yöneticinin kastı veya ihmaliyle lisanssız yazılım kullanılmasına sebebiyet vermesi durumunda, kişisel ceza sorumluluğu doğar.

🔹 3. BT Personeli ve Teknik Çalışanlar

Yazılımı yükleyen bilgi işlem sorumlusu, yazılımı crack eden personel veya deneme süresi sıfırlayan çalışan, doğrudan sorumlu olabilir. Ancak bu kişinin emir ve talimatla hareket ettiği ve kusurunun bulunmadığı durumlarda sorumluluğu sınırlıdır.

🔹 4. Üçüncü Kişiler (Danışman, Dış Kaynak)

Bir yazılım firması ya da BT danışmanı tarafından sisteme lisanssız yazılım kurulmuşsa, şirket bunun delilini (sözleşme, mail, fatura) belgelemek koşuluyla kendi sorumluluğunu azaltabilir ve üçüncü kişi hakkında rücu davası açabilir.

---

IV. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRME

🔹 Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2022/7705 K.

Davalı şirketin yöneticileri, işyerinde kurulu Tekla Structures yazılımının lisanssız kullanımından dolayı şahsen 91.225 TL tazminatla sorumlu tutulmuştur.
Kararda, şirket yöneticisinin “işletmenin faaliyetinden doğan hak ihlalinde, kusurlu olduğu ölçüde kişisel sorumluluğu vardır” denilmiştir.

---

V. SORUMLULUK TİPİNE GÖRE CEZA VE YAPTIRIMLAR

---

VI. SORUMLULUĞUN AZALTILMASI İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER

✅ Yazılım Envanteri Hazırlayın

Kurum içindeki tüm yazılımların lisans bilgileri, faturaları ve yüklenme tarihleri dijital arşivde tutulmalıdır.

✅ BT Personeline Talimat Verin

Tüm teknik personele lisanssız yazılım kurulmaması yönünde yazılı talimat verin. Gerekirse “sorumluluk dışı” beyanı alın.

✅ Açık Kaynak Alternatiflere Yönelin

GIMP, LibreOffice, FreeCAD gibi açık kaynak yazılımlar, maliyet yükünü azaltırken yasal sorunları da ortadan kaldırır.

✅ Üçüncü Kişi Kurulumlarına Dikkat Edin

Yazılım kurulum hizmeti aldığınız firmalarla sözleşme yapın. Lisans sorumluluğunun kime ait olduğunu netleştirin.

✅ Hukuki Danışmanlık Alın

Bir yazılım hukukçusu ile çalışarak şirketin lisans politikasını oluşturun. Özellikle savcılık veya bilirkişi denetimi öncesi önlem alın.

---

SONUÇ

İşyerinde lisanssız yazılım tespit edilmesi halinde sorumluluk yalnızca yazılımı yükleyen çalışana değil, asıl olarak şirket yöneticilerine ve ortaklarına aittir. Türk hukukunda işyeri faaliyetlerinden doğan yazılım ihlalleri, FSEK ve TCK kapsamında ciddi cezalara ve tazminatlara yol açmaktadır.

Yargıtay uygulamaları da göstermektedir ki; bilirkişi raporlarıyla sabit hale gelen lisanssız yazılım kullanımı, şirketin BT politikasına sahip olmaması ve yöneticilerin ihmal veya bilgisi dahilinde gerçekleşmişse, doğrudan kişisel sorumluluğu doğurur.

Bu nedenle şirketlerin proaktif şekilde yazılım envanteri oluşturması, açık kaynak çözümleri değerlendirmesi, çalışanlarını eğitmesi ve gerekli hukuki danışmanlığı alması mükerrer cezai süreçlerden korunmaları açısından zorunludur.