İsviçre’de Oturum İzni ve Çalışma İzni ile Yabancıların Sosyal Hakları
Giriş
İsviçre, güçlü ekonomisi ve yüksek yaşam kalitesi ile yabancı çalışanlar için cazip bir ülke olmuştur. Ancak, İsviçre’de oturum izni ve çalışma izni alabilmek belirli yasal prosedürlere tabidir. Bu makalede, İsviçre’deki oturum izinleri, çalışma izinleri ve yabancıların sosyal hakları hukuki çerçevede ele alınacaktır.
1. İsviçre’de Oturum İzni Türleri
İsviçre’de oturum izinleri, kişinin uyruğuna, iş durumuna ve kalış süresine bağlı olarak farklı kategorilere ayrılmaktadır.
a) L Oturma ve Çalışma İzni (Kısa Dönem İzin)
- 1 yıla kadar geçerli olan kısa süreli oturma iznidir.
- Genellikle belirli bir işveren için verilen çalışma izni ile birlikte düzenlenir.
- Süresi dolduğunda yenilenebilir ancak süresiz ikamet hakkı vermez.
b) B Oturma ve Çalışma İzni (Geçici Oturma İzni)
- 1 yıldan uzun süreli ikamet eden yabancılara verilir.
- Çalışma izni ile bağlantılı olup, aynı işverene bağlı kalmayı gerektirebilir.
- AB/EFTA vatandaşları için daha esnek şartlar sunulurken, üçüncü ülke vatandaşları için iş piyasasına erişim daha kısıtlıdır.
c) C Oturma İzni (Süresiz Oturum İzni)
- İsviçre’de en az 10 yıl (AB/EFTA vatandaşları için 5 yıl) yaşayanlara verilir.
- Kişiye İsviçre’de serbestçe çalışma hakkı ve sosyal yardımlardan faydalanma hakkı tanır.
- İsviçre vatandaşlığına geçiş için önemli bir aşamadır.
d) G Sınır Ötesi Çalışma İzni
- İsviçre’de çalışıp komşu ülkelerde ikamet eden kişilere verilen izin türüdür.
- Çalışan kişi haftada en az bir kez İsviçre dışındaki ikamet yerine dönmelidir.
2. İsviçre’de Çalışma İzni Süreci
İsviçre’de çalışma izni almak, kişinin uyruğuna ve mesleki niteliklerine bağlıdır. AB/EFTA ülkelerinin vatandaşları için daha kolay bir süreç işlerken, üçüncü ülke vatandaşları için sıkı kurallar bulunmaktadır.
a) AB/EFTA Vatandaşları İçin Çalışma İzni
- AB/EFTA vatandaşları, İsviçre’de iş buldukları takdirde çalışma izni alabilirler.
- İlk üç ay için izin gerekmez ancak 90 günden fazla çalışacak olanlar için kayıt yaptırmak zorunludur.
- Çalışma izni, işveren değişikliği veya sektör değişikliği durumunda genellikle güncellenebilir.
b) Üçüncü Ülke Vatandaşları İçin Çalışma İzni
- Üçüncü ülke vatandaşlarının İsviçre’de çalışabilmesi için işveren tarafından bir başvuru yapılması gereklidir.
- İşveren, yabancı çalışanın istihdam edilmesi için İsviçre ve AB/EFTA işgücü piyasasında uygun bir aday bulunamadığını kanıtlamak zorundadır.
- Yüksek vasıflı profesyoneller (mühendisler, doktorlar, bilim insanları vb.) için çalışma izni alma olasılığı daha yüksektir.
3. İsviçre’de Yabancıların Sosyal Hakları
İsviçre’de oturma ve çalışma izni olan yabancılar, sosyal haklardan belirli koşullarla yararlanabilirler.
a) Sosyal Güvenlik Sistemi (AHV/IV)
- İsviçre’de çalışan herkes, yaşlılık sigortası (AHV) ve maluliyet sigortası (IV) sistemine katkıda bulunmak zorundadır.
- İşveren ve çalışan tarafından ortaklaşa finanse edilir.
b) İşsizlik Yardımları
- İsviçre’de en az 12 ay boyunca çalışmış olan kişiler işsizlik sigortasından faydalanabilir.
- Üçüncü ülke vatandaşları için işsizlik yardımı, oturma izninin türüne bağlı olarak değişebilir.
c) Sağlık Sigortası (KVG/LAMal)
- İsviçre’de oturum izni olan herkes zorunlu sağlık sigortası yaptırmalıdır.
- Çalışanların sigorta primleri, gelir düzeyine göre değişiklik gösterebilir.
d) Aile ve Çocuk Yardımları
- İsviçre’de çalışan veya ikamet eden yabancılar, çocuk yardımlarından faydalanabilirler.
- Aile birleşimi kapsamında İsviçre’ye gelen eş ve çocuklar belirli şartları sağladığında sosyal yardımlardan yararlanabilir.
e) Emeklilik Hakları
- İsviçre’de en az 10 yıl çalışan kişiler, yaşlılık sigortasından emekli maaşı almaya hak kazanır.
- Üçüncü ülke vatandaşları, ülkelerine döndüklerinde belirli şartlar altında emeklilik fonlarını geri alabilirler.
4. İsviçre’de Yabancılar İçin Aile Birleşimi
Aile birleşimi, İsviçre’de oturum izni olan kişilerin eşlerini ve çocuklarını yanlarına getirmelerine olanak tanır.
- B ve C oturma iznine sahip kişiler, eşlerini ve 18 yaş altındaki çocuklarını İsviçre’ye getirebilir.
- Aile bireylerinin temel düzeyde Almanca veya Fransızca bilmesi zorunlu olabilir.
- Aile birleşimi için başvurular kantonal göçmenlik ofisleri tarafından değerlendirilir.
Sonuç
İsviçre’de oturum ve çalışma izni almak, yabancıların sosyal haklardan faydalanabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. AB/EFTA vatandaşları için süreç daha esnek ilerlerken, üçüncü ülke vatandaşları için katı kurallar geçerlidir. İsviçre’de sosyal haklardan yararlanabilmek için oturum süresi, çalışma süresi ve sigorta primleri gibi kriterler dikkate alınmaktadır. Bu nedenle, İsviçre’de uzun vadeli yaşam planlayan yabancıların göçmenlik yasalarını ve sosyal güvenlik sistemini iyi anlamaları gerekmektedir.
About Post Author
