İstinaf Mahkemesi Kararlarının Temyizi

1. Giriş

Ceza muhakemesinde istinaf, ilk derece mahkemelerinin kararlarını denetleyen ikinci derece yargı merciidir. Ancak istinafın verdiği kararlar da kesin değildir; bazı istinaf kararları temyiz kanun yoluna tabidir. Temyiz, ceza muhakemesinde en üst denetim mercii olan Yargıtay’a başvuru imkânını ifade eder.

Bu makalede, istinaf mahkemesi kararlarının hangi şartlarda temyiz edilebileceğini, hangi kararların temyize kapalı olduğunu, usul ve süreleri, ayrıca Yargıtay’ın inceleme yetkisini ayrıntılı biçimde ele alacağız.

2. Hukuki Çerçeve

2.1. CMK m. 286

Bölge adliye mahkemelerinin ceza dairelerince verilen hükümlerin temyizi, CMK m. 286’da düzenlenmiştir. Buna göre:

Beş yıl ve daha fazla hapis cezaları için verilen kararlar temyiz edilebilir.
Bazı suç tiplerinde ceza miktarı düşük olsa bile temyiz yolu açıktır.
Kanunda açıkça temyize kapalı sayılan kararlar temyize götürülemez.

2.2. CMK m. 288–289

Temyiz sebebi: Kararın hukuka aykırı olmasıdır.
Yargıtay, hem usul hem esas bakımından inceleme yapar.
Temyiz dilekçesinde gerekçe belirtilmelidir.

3. Temyiz Edilebilen İstinaf Kararları

3.1. Hapis Cezasının Miktarına Göre

Beş yıl veya daha fazla süreli hapis cezaları için BAM kararları temyiz edilebilir.
Bu kural, hem mahkûmiyet hem de beraat kararları için geçerlidir.

3.2. Suç Türüne Göre İstisnalar

Kanun koyucu, bazı suçlar için ceza miktarına bakılmaksızın temyiz yolunu açık bırakmıştır:

Anayasal düzene karşı suçlar,
Devletin güvenliğine karşı suçlar,
Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar.

3.3. Tarafların Durumuna Göre

Sanık, müdafi, Cumhuriyet savcısı ve katılan temyize başvurabilir.
Ancak yalnızca sanığın başvurusu varsa aleyhe bozma yasağı geçerlidir.

4. Temyize Kapalı İstinaf Kararları

4.1. Hapis Cezasının Alt Sınırı

Beş yıldan az süreli hapis cezaları için verilen BAM kararları temyize kapalıdır.

4.2. Adli Para Cezaları

Sadece adli para cezasına hükmedilen kararlar temyize götürülemez.

4.3. Kesinlik Şartı

Kanunda “kesin” denilen kararlar da temyize kapalıdır.

5. Temyiz Süresi ve Usulü

5.1. Süre

Temyiz süresi, kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 15 gündür.
Bu süre içinde temyiz dilekçesi verilmezse karar kesinleşir.

5.2. Başvuru Yeri

Temyiz dilekçesi, hükmü veren BAM’a sunulur.
BAM, dilekçeyi inceleyip Yargıtay’a gönderir.

5.3. Dilekçede Bulunması Gerekenler

Temyiz isteminin açık beyanı,
Kararın hangi yönlerden hukuka aykırı olduğu,
Sanık lehine veya aleyhine yapılan başvurunun niteliği.

6. Yargıtay İncelemesi

6.1. İnceleme Kapsamı

Yargıtay, usul ve esas yönünden hukuka aykırılık denetimi yapar.
Delillerin değerlendirilmesinde açık isabetsizlik varsa karar bozulur.

6.2. Yargıtay’ın Karar Türleri

Onama: Kararı hukuka uygun bulur.
Bozma: Kararı hukuka aykırı bulur ve kaldırır.
Düzelterek onama: Küçük usul hataları düzeltilir.
Kısmen onama, kısmen bozma: Dosyanın bazı bölümleri bozulur.

7. Aleyhe Bozma Yasağı ve Temyiz

Temyizde de CMK m. 307/4 uyarınca aleyhe bozma yasağı geçerlidir.

Yalnız sanık başvurmuşsa, Yargıtay’ın kararı sanığın durumunu ağırlaştıramaz.
Savcı da başvurmuşsa, yasağın koruması kalkar.

8. Uygulamada Görülen Sorunlar

8.1. Kesinlik Sınırı Tartışmaları

Beş yıl sınırının adil olmadığı, bazı dosyalarda temyiz yolunu kapattığı yönünde eleştiriler vardır.

8.2. Yargıtay’ın İş Yükü

Temyize tabi kararların sınırlandırılmasının amacı Yargıtay’ın iş yükünü azaltmaktır. Ancak bazı dosyaların denetim dışı kalması eleştirilmektedir.

8.3. Savunma Hakkı

Temyize kapalı dosyalarda sanığın savunma hakkının kısıtlandığı, adil yargılanma hakkının zedelendiği iddia edilmektedir.

9. Yargıtay İçtihatları

Yargıtay Ceza Genel Kurulu birçok kararında, temyiz edilebilirlik kriterlerini sıkı biçimde uygulamaktadır.
Özellikle ceza miktarı beş yılın altındaysa, Yargıtay temyiz başvurularını reddetmektedir.
Ancak “temyiz hakkı tanınmış özel suçlarda” ceza miktarına bakılmaksızın inceleme yapılmaktadır.

10. Sonuç

İstinaf mahkemesi kararlarının temyizi, ceza muhakemesinde en üst yargı denetimi olan Yargıtay incelemesini ifade eder.

Beş yıl ve üzeri hapis cezaları ile bazı özel suçlara ilişkin BAM kararları temyize tabidir.
Daha düşük cezalar ve adli para cezaları temyize kapalıdır.
Temyiz süresi 15 gündür.
Yargıtay, hukuka aykırılıkları inceleyerek onama, bozma veya düzeltme kararı verebilir.

Bu sistem, hem yargılamanın hızını hem de adaletin sağlanmasını dengelemeyi amaçlar. Ancak uygulamada “kesinlik sınırı” sebebiyle ortaya çıkan hak kayıpları, doktrin ve uygulamada tartışılmaya devam etmektedir.

Single Blog Title